Frjáls verslun - 01.02.2003, Qupperneq 51

PERLfl í VIÐSKIPTflBOKIVlENNTUM
/
/
/
Uegir til glötunar í verslun
- að mati Schraders
Að eyða suo miklu fé til vörukaupa að ekkert sé eftir til
skuldagreiðslu.
Að gæta eigi þess, hvernig hagurinn sé.
Að selja óvarlega og hugsunarlaust, þeim sem fyrst býður.
Að versla of mikið „í skuld“, svo að bankar og
skuldheimtumenn nái ualdi yfir manni.
Að svíkja sjálfan sig með því að telja vörubirgðir sínar of
mikils virði, og gjöra eigi ráð fyrir fyrningum og skemmdum.
Að vanta hæfileika góðs uerkstjóra og vinnuveitanda.
Að fylgjast eigi með tímanum.
Að skrifa uppá uíxla fyrir vini sína.
Að hætta fé sínu í stórgróðabralli, drekka og spila
fjárhættuspil, eða að meta meira skemmtanir en starf sitt.
En síðast og ekki síst: Að lifa umfram efni sín.
vegna vitnisburður um hve mikið af því sem margir telja upp-
finningu nútímans í viðskiptum var í raun á allra vitorði fyrir
um það bil einni öld. Raunar eru heilræðin svo nútímaleg, að
nær hvert orð hefði getað verið skrifað í gær.
Schrader var til að mynda forspár um nýja hagkerfið og allt
sem þvi fylgdi, enda eru slíkar væntingabólur alls ekki nýjar af
nálinni. „Varaðu þig á að leggja pen-
inga þína í glæfrafyrirtæki, sem
verið er að vegsama og lofa með
blaðaauglýsingum um fljótan og
mikinn gróða.“ Schrader er ómyrk-
ur í máli þegar hann talar um sölu-
menn slíkra uppblásinna fyrir-
tækja: „Öll hans fagurmæli eru full
af falsi; það sem hann kemur þér til
að kaupa er hismi og hjóm og hvað
er unnið við kaupin? Reykur, bóla,
vindský."
Hvað bókin hefur að geyma ívið-
skiptum er hugarfarið lykill að ár-
angri. Ungt fólk á að hyggja að
framtíðinni og reyna að komast í
fremstu röð í öllu sem það tekur
sér fyrir hendur. „Fáir eru smiðir í
fyrsta sinni,“ segir Schrader.
„Segðu aldrei: Eg get ekki, segðu
heldur: Eg skal reyna, því þú getur
aldrei sagt hvað þú ert fær um að
gjöra fyrr en þú reynir. ... Ef þú
hefur hugmyndaflug og fram-
kvæmdahæfileika þá muntu kom-
ast áfram."
Hér má reyndar þekkja hina miklu bjartsýni og kappsemi
sem stundum hefur verið kennd við ameríska drauminn. Það er
sú trú að allir geti komist áfram af eigin verðleikum ef þeir
leggja sig fram í starfi sínu. Það sem er öllu verðmætara í við-
skiptum er að ávinna sér orðstír og traust með heiðarleika,
öryggi og ástundan, sem ungu og óþolinmóðu fólki hættii' til
þess að vanmeta.
I eftirmála varar Schrader þó samt við þvi „að gjörast þrælar
peninganna". Að hans áliti eru peningar aðeins „meðal til þess
að ná árangri". Takmarkið eigi að vera „áhyggjulaust lif‘. Sú
hætta sem steðjar að ungu fólki í viðskiptum er ekki aðeins að
verða undir í samkeppni við aðra heldur einnig að verða fangar
sinnar eigin velgengni og fórna sjálfu sér í keppni um verðmæti
sem að leiðarlokum hafa litla sem enga þýðingu. Hann segir að
lokum: „Ef þér þá getið og hafið vilja á að hjálpa öðrum, þá mun
það baka yður meiri gleði, heldur en nokkurntíma að hjálpa
yður sjálfum - þ.e.æs. ef þér gerið það skynsamlega." Af þessum
sökum, auk þess að vera rituð á guflsleginni íslensku, eiga Hefl-
ræði Schraders það sannarlega skiflð að öðlast sess sem ein
helsta peria íslenskra viðskiptabókmennta.
Um endalok Schraders Haustið 1915 fékk Schrader far með
síldarbátnum Helga magra til þess að komast aftur til megin-
lands Evrópu, en aðrar siglingar lágu niðri vegna stríðsins.
Skipstjóri bátsins segir í endurminningum sínum að þá hafi
honum virst Schrader vera „mjög aldraður orðinn". Hann hafi
einnig verið sjúkur „og svo farlama að hjálpa varð honum upp
og niður stiga“. En ef fæðingarár Schraders er rétt fært í
bandarískum skrám (1858) hefur
hann þó aðeins verið 57 ára. Aflt
bendir því til þess að hann hafi
verið farinn að þjást af einhvers
konar hrörnunarsjúkdómi. Eftir
tveggja daga siglingu lét Schrader
sækja farangur sinn og skjöl og
henti í sjóinn. Síðan skipti hann
öllum peningum sínum á milli
áhafnarinnar. Hvað gerðist næstu
nótt er óljóst. Af ummerkjum sást
að Schrader hafði risið á fætur og
hlaðið skammbyssu er hann átti.
Síðan fór hann upp á dekk án þess
að nokkur yrði hans var, en skip-
verjar höfðu vaknað við byssu-
hvell. Þegar þeir komu á vettvang
var Schrader horfinn í öldur Atl-
antshafsins. 33
„Kastaðu í ruslakistuna öllum úreltum hugmyndum,
aðferðum, verkfærum og vélum, svo þú ekki hafnir í
vanafestu og dragist aftur úr.“
„Vertu kurteis í viðskiptum en aldrei smeðjulegur. Kurt-
eisi aflar þér vina, en sleikjuháttur fyrirlitningar."
„flfgreiddu fljótt viðskiptavini þína; fljót afgreiðsla er öllu
öðru nauðsynlegri í verslunarviðskiptum."
„Hafðu þær vörur á boðstólum, sem mest eftirspurn er
eftir, en ekki þær, sem þér finnast bestar, eða sem þú
hefur ætíð verslað með og álitið fullgóðar."
„Reyndu að framleiða eða versla með vörur, sem geta
mælt með sér sjálfar, þá mun þér betur vegna en ella.“
„Mútaðu aldrei neinum manni og þiggðu sjálfur aldrei
mútur af neinum. Ef þú mútar einhverjum, þá ert þú
þræll þess, sem þú hefur mútað, og getur hann stungið
þér í vasa sinn eftir eigin geðþótta.“
„Ef þú lætur mann múta þér, þá hefur hann einnig
vald yfir þér.“
HEIMILDIR: Steindór Steindórsson: Akur-
eyri, höfuðborg hins bjarta norðurs. Reykjavík
1993. Erlingur Davíðsson: Stefán Jónasson frá
Knarrarbergi. Aldnir hafa orðið 2. Akureyri
1973. Grumbkov, Ina von: Ferðamyndir frá
Islandi. Haraldur Sigurðsson íslenskaði. Reykja-
vík 1982. Sigurður Sigfusson: George H. F.
Schrader og Caroline Rest. Súlur VI. 1976 Þor-
valdur Steingrímsson. Munnleg heimild. 2002.
51