Frjáls verslun - 01.10.2003, Síða 22

FORSÍÐUGREIN: UPPÞOT í VIÐSKIPTALÍFINU
Kaupréttarsamningar
Kaupréttarsamningar stjórnenda hafa færst í vöxt í
íslenskum fyrirtækjum en hafa til þessa fengið fremur
litla athygli á meðal almennings. Nú veit þjóðin „nánast
aflt“ um kaupréttarsamninga sem fengið hafa á sig neikvæða
merkingu í samfélaginu. Halda má því fram að það séu fremur
ijárhæðirnar en formið sem fari mest fyrir brjóstið á fólki.
Tvenns konar kaupréttarsamningar eru algengastir. Annars
vegar að samið sé við lykilstarfsmenn um að þeir eigi kauprétt
á hlutabréfum (á markaðsverði dagsins sem samningurinn er
gerður) eftir ákveðinn tíma, t.d. eitt eða tvö ár, og geti þá
ákveðið, þegar þar að kemur, hvort þeir nýti sér kaupréttinn.
Varla nýta þeir sér hann ef gengi bréfanna hefur lækkað í mifli-
tíðinni. I svona samningum eru starfsmenn oft ekki að taka
neina áhættu. Þeir geta keypt bréfin að morgni og selt þau strax
eftir hádegið. Hin tegund samninganna er eins og Sigurður
Einarsson og Hreiðar Már Sigurðsson gerðu; að kaupa hluta-
bréfin strax og vera bundnir af því að eiga þau til nokkurra ára.
Bjarni Armannsson Þegar Bjarni Ár-
mannsson, forstjóri Islandsbanka, keypti í
endaðan janúar hlutabréf í Islandsbanka
fyrir 112,8 milljónir króna að markaðsvirði
yppti þjóðin öxlum og sagði við sjálfa sig;
„Atíiyglisvert, einhver kaupréttarsamning-
ur.“ Asamt Bjarna keyptu ellefu aðrir lykil-
starfmenn Islandsbanka hlutabréf í bankanum að mark-
aðsvirði 733 milljónir króna. Nafnverð bréfanna sem starfs-
mennirnir tólf keyptu var 156 milljónir og var um 1,73% af
heildarhlutafé bankans og hlutur Bjarna 0,26%. Gengið á bréf-
unum í þessum viðskiptum var 4,6 sem var í takt við það sem
gerðist á markaði. Bankinn lánaði til kaupanna og veitti sölu-
rétt sem kæmi í veg fyrir að starfsmennirnir gætu tapað á við-
Þegar Bjarni Armannsson,
forstjóri Islandsbanka, keypti
í endaðan janúar hlutabréf í
Islandsbanka fyrir 112,8
milljónir króna að markaðsvirði
ypptí þjóðin öxlum og sagði
við sjálfa sig: „Athvglisvert,
einhver kaupréttarsamningur.“
skiptunum. Sú kvöð var að
þeir mættu ekki selja bréfin
í tvö ár. Hvað urn það, þjóð-
in virtist sætta sig við þetta.
Alls á Bjarni Armannsson
0,7% í Islandsbanka sem
hann hefur eignast bæði
með kaupum og kaup-
réttum í félaginu.
Sigurður og Hreiðar Már
Þegar tilkynnt var fimmtu-
daginn 20. nóvember sl. að
Sigurður Einarsson,
stjórnarformaður Kaup-
þings Búnaðarbanka, hefði
greitt fyrir hlutabréf í Kaupþingi Búnaðarbanka alls 950 millj-
ónir króna, bréf sem að
markaðsvirði þennan
dag væru 1.315 milljón-
ir, yppti þjóðin ekki öxl-
um heldur stóð hún á
öndinni af bræði og
sagði við sjálfa sig: „Er
hann geggjaður?“
Þjóðin fór á annan end-
ann og tók undir með
forsætisráðherra sínum
Sigurður hefur sagt að kaup-
réttarsamningurinn umdeildi
(eftír vextí og staðgreiðslu skatta)
jafngildi því að hann hefði gert
hefðbundinn kaupréttarsamning
um kauprétt á bréfunum eftir 5
ár á genginu 226. Með slíkan
samning hefði hann ekki tekið
neina vaxtaáhættu og getað
ákveðið, þegar þar að kæmi,
hvort hann nýttí sér kaupréttinn.
sem efndi til uppþots gegn bankanum. Kauphlutur Sigurðar
var 1,5% af hlutabréfum í bankanum og greiddi hann 365 millj-
ónum minna fyrir bréfin en þau voru á markaði þennan dag.
Sú kvöð var í gangi að hann yrði að eiga bréfin í 5 ár. Kaup-
réttarsamningurinn hefði fallið úr gildi ef hann hefði hætt hjá
fyrirtækinu og farið úr stól starfandi stjórnarformanns. Hann
keypti bréfin á genginu 156 en skráð gengi bréfanna í Kaup-
höll Islands þegar samningurinn var tilkynntur var 216.
Sigurður hefur sagt að kaupréttarsamningur hans (eftir vexti
og staðgreiðslu skatta) sé sambærilegur við það að hann
hefði gert hefðbundinn kaupréttarsamning um að eiga kaup-
rétt á bréfunum á genginu 226 eftir 5 ár. Með slíkum
samningi hefði hann ekki tekið neina vaxtaáhættu og getað
ákveðið, þegar þar að kæmi, hvort hann nýtti sér kaupréttinn.
Hreiðar Már Sigurðsson, forstjóri bankans, gerði
nákvæmlega eins samning og Sigurður. Hlutur þeirra beggja
var því um 3,0% af hlutafé bankans. Asamt þeim tveimur gerði
bankinn kaupréttarsamning við sextíu aðra lykilstarfsmenn á
genginu 210 sem var meðalgengi bréfa í bankanum síðustu
tíu viðskiptadaga á undan. Afls keyptu hinir 62 starfsmenn
um 5,6% hlut í bankanum þennan dag. Markaðsvirði þessara
kaupréttarsamninga var tæpir 5 milljarðar en verðmæti bank-
ans þennan dag í Kauphöllinni var 89 milljarðar króna. Bank-
inn lánaði þeim öllum fyrir kaupunum og tryggði þeim sölu-
rétt sem kæmi í veg fyrir gengistap af kaupunum. Allir þurftu
þeir að eiga bréfin í fimm ár.
Alls 5,6% hlutur í banhanum Hæglega er hægt að draga þá
áfyktun að það séu fjárhæðirnar, og að bréfin hafi verið keypt
á undirverði, sem hafi farið mest fyrir brjóstið á fólki. Ef þeir
Sigurður og Hreiðar Már hefðu keypt á því gengi sem var á
markaði, þegar samningurinn var tilkynntur, hefðu viðbrögð-
in líklegast orðið önnur og mildari en raun varð á. Þó finnst
mörgum óeðlilegt að 62 starfsmenn hafi átt kost á að kaupa
5,6% hlut í bankanum með þessum kaupréttarsamningum og
séu sem hópur á meðal stærstu hluthafa og geti þannig
tryggt völd sín enn frekar innan hans, en bankinn er í dreifðri
eignaraðild.
22