Frjáls verslun - 01.10.2003, Qupperneq 60

hönnuður og umbrotsmaður, Andrés Magnússon og Egil
Helgason.
Smári átti um tíma í vandræðum í viðskiptum sínum við
Bakkus en er löngu hættur að drekka. Eför honum er haft að
brennivín væri svo mikið eitur að hann mundi ekki einu sinni
sprauta því í rottu.
Tilviljun réði Haft er fyrir satt að tilviljun ein hafi ráðið því að
Gunnar Smári hóf störf við blaðamennsku. Kunningi hans
ædaði að sækja um starf blaðmanns á NT um miðbik níunda
áratugarins en hafði ekki til þess kjark. Varð úr að Gunnar
Smári fór með honum upp í Síðumúla. Varð úr að þeir sóttu
báðir um starf. Voru báðir ráðnir á helgarútgáfu NT. Vinurinn
fann sig hins vegar ekki og hætti fljótt í blaðamennskunni en
Gunnar Smári hélt áfram. NT var tilraun að síðdegisblaði sem
varð til úrTímanum sáluga 1983 en lognaðist út af í árslok 1985.
Gunnar Smári starfaði síðan á Helgarpóstinum, vikublaði sem
fetaði nær ótroðnar slóðir rannsóknarblaðamennsku á íslandi.
Þar varð fræg úttekt hans á Hjálparstofnun kirkjunnar undir
fyrirsögninni „10% í aðstoð - 90% í annað“. í ársbyijun 1988 hóf
Gunnar Smári störf á DV. Jónas Kristjánsson ritstjóri fékk fljótt
mikið dálæti á honum og hefur enn. Vistin í Þverholtinu varaði
ekki lengi því 1990 varð Gunnar Smári ritstjóri vikublaðsins
FVessunnar ásamt Kristjáni Þorvaldssjmi. Alþýðuflokkurinn
hafði gefið út Pressuna en Friðrik Friðriksson keypti útgáfuna
1991. Upp úr samstarfi Gunnars Smára og Friðriks slitnaði
1993. A þessum árum var Gunnar Smári reyndar ritstjóri tima-
ritsins Heimsmyndar um skamma hríð en samstarfið við útgef-
andann, Herdísi Þorgeirsdóttur, entist ekki.
Gunnar Smári sat ekki með tvær hendur tómar eftir skiln-
aðinn við Pressuna og hellti sér út í stofnun annars vikublaðs,
Eintaks, sem fór í harða samkeppni við Pressuna. Blöðin tóku
auglýsingar og lesendur hvort frá öðru og fór svo að þau voru
sameinuð í Morgunpóstinn haustið 1994. Páll Magnússon hafði
þá hætt sem fréttastjóri á Stöð 2 og var um hríð ritstjóri hins nýja
blaðs ásamt Gunnari Smára. Utgáfa Morgunpóstsins gekk ekki
sem skyldi. Blaðið var um skamma hríð gefið út tvisvar í viku,
sem Mánudagspósturinn og Helgarpósturinn en var endanlega
breytt í Helgarpóstinn sem kom út til ársins 1997. Þegar þar var
komið sögu hafði Gunnar Smári stoínað Bókaforlagið Dægra-
dvöl sem m.a. gaf út bækurnar Málsvörn mannorðsmorðingja
og Bessastaðabækurnar, meintar dagbækur Ólafs Ragnars
Grímssonar sem birst höfðu í Alþýðu-
blaðinu, meinfyndnar. Bækur þessar
voru eftir forleggjarann sjálfan. Þá gaf
hann út Fjölni fyrir Islendinga, menn-
ingartengt tímarit og stóð fyrir
nokkrum listrænum uppákomum í
samstarfi við fleiri. Fljótlega lá leiðin
aftur í Þverholtið, í gamla DV-húsið.
Meðal verkefna Gunnars Smára var að
koma fylgiriti DV, Fókus, á laggirnar og
vinna að endurhönnun DV. Það er síðan
um aldamótin sem hugmyndin að
Fréttablaðinu fer að gerjast fyrir alvöru.
Uppreisn æru Viðmælendur FV eru sammála um að eftir
langvarandi blankheitabisness hafi Smári hlotið ákveðna upp-
reisn æru með Fréttablaðinu og síðan yfirtökunni á DV. „Það er
gaman að hafa sterka bakhjarla og Smári nýtur þess. En það má
ekki gleyma því að Jón Ásgeir rekur flölmiðla til að hafa áhrif og
Smári virðist sætta sig við það. Samstarf þeirra virðist mjög
öflugt," sagði gamall kunningi Gunnars Smára.
Og annar var ekki að skafa utan af því: „Þegar Fréttablaðið
var að fara sömu leið og önnur blöð sem Gunnar Smári hefur
komið nálægt greip hann til þess ráðs að selja sálu sína til þess
að bjarga blaðinu og honum líður ekkert vel yfir því. En hann
hefur reynst húsbændum sínum tryggt hjú og sem slíkur er
hann ómetanlegur."
Sniöugur jaðarmaður Gunnars Smári þykir einnig hafa endur-
skapað sig á vissan hátt með reglulegri framkomu í sjónvarpi,
ekki síst á Stöð 2. I upphafi fór töluvert fyrir meinfyndnum
athugasemdum en eftir því sem tíminn leið, samfara aukinni
velgengni í útgáfunni, varð Smári ábyrgðarfyllri og yfirvegaðri í
framkomu. Varð meira en þessi sniðugi jaðarmaður sem hló að
öllum og var ekkert heilagt.
Einn viðmælenda FV vildi meina að um þessar mundir væri
offramboð á skoðunum Gunnars Smára, hann ætti að huga að
því að minnka þetta framboð til að gengisfella sig ekki. „Smári
er vígamóður maður eftir mörg ár í blaðamennsku og barningi
og því vill hann eðlilega stuðla að viðhaldi sjálfs sín í núverandi
stöðu. Sum ummæli hans eru úr takt við þann Smára sem menn
hafa þekkt og þau gefa tilgátum um að hann sé að vernda
ákveðna viðskiptahagsmuni byr undir báða vængi.“
Fæstir neita því að Gunnar Smári hafi áhrif á Jón Ásgeir
Jóhannesson sem virðist ætla sér stóra hluti á íslenskum Jjöl-
miðlamarkaði, á þegar tvö dagblöð og hefur verið orðaður við
stóran hlut í Norðurljósum. Gamall samstarfsmaður segir hins
vegar of mikið gert úr áhrifum Jóns Ásgeirs á Gunnar Smára.
„Smári hefur aldrei selt sig, aldrei gefið eftir vegna viðskipta-
hagsmuna.“
Ogrun Kyrrstaða hefur fráleitt einkennt feril Gunnars Smára
í blaðamennsku og almenningur getur enn átt von á óvæntum
uppákomum. „Smári er ekki manngerð sem dundar sér við að
pússa spýtu sem hann hefur tálgað heldur kastar henni frá sér
og byijar að tálga nýja. Eg verð ekki hissa ef hann kemur með
nýja afurð á markaðinn eftir nokkra mánuði."
Þau blöð, sem Smári hefur verið í forsvari fyrir
og fæst hafa orðið langlíf, voru mörg gefin út af
vanefnum og aðrar aðstæður sem ekki varð við
ráðið. Ögrandi verkefifi blasir nú við eins og
gamall samstarfsfélagi bendir á: „Með yfirtöku
á DV stendur Smári í fyrsta sinn frammi fyrir
því verkefni að bera ábyrgð á og selja fóM dag-
blað, í áskrift eða lausasölu. Það er stundum
sagt að með Fréttablaðinu hafi Smára tekist vel
upp við að selja auglýsendum lesendur en
hvort honum takist að selja lesendum dagblað
á efdr að koma í ljós.“ 33
Tækifærið núna
Hafsteinn Egilsson, veitingamaður
og bróðir Gunnars Smára, segist
hafa spurt hvort yfirtakan á DV
væri skvnsamlegt skref. „Þá sagði
hann einfaldlega að tækifærið
væri núna. Ef hann skoðaði það
ekki missti hann af því. Smári
lætur engin tækifæri fram hjá sér
fara án þess að skoða þau.“
60