Frjáls verslun - 01.07.2004, Blaðsíða 51

Björgólfur Guðmundsson, Samson, Landsbankanum.
Jón Helgi Guðmundsson, Byko.
skiptum
njörvað niður. Það þurfti innflutnings- og útflutningsleyfi,
höft og hömlur voru nánast á öllum sviðum viðskipta. Ríkis-
forsjáin var mikil og áhrif og völd stjórnmálamanna mikil.
Arið 1939 var heimskreppa og skömmu síðar braust út
heimsstyrjöldin síðari sem hafði mikil áhrif á íslenskt efna-
hagslíf sem og alþjóðleg viðskipti.
Helmingaskiptareglan Á upphafsárum Frjálsrar verslunar
einkenndist íslenskt atvinnulíf af svonefndri helminga-
skiptareglu Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks. Þar
kom best í ljós hve stjórnmálaforingjar þessara flokka voru
valdamiklir. Sennilega voru Jónas Jónsson frá Hriflu og
Olafur Thors valdamestu menn viðskiptalífsins á þessum
tíma. Jónas hélt vörð um SÍS og Ólafur Thors um einka-
geirann.
Mest bar á helmingaskiptareglunni í bankakerfinu (ríkis-
bönkunum) og sjávarútvegi. SÍS átti t.d. lengi vel sinn full-
trúa í bankastjórn Imidsbankans. í sjávarútveginum var
þetta þannig að frystihúsin í framsóknarplássunum voru hjá
SIS (Sjávarafurðadeild Sambandsins) en frystihúsin í einka-
eigu hjá SH (Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna). Þessi
skipting líktist trúarbrögðum.
Forstjórar SlS SÍS var langstærsta fyrirtæki landsins í ára-
tugi. Forstjórar þess voru því með valdamestu mönnum við-
skiptalífsins. Nægir þar að nefna þá Vilhjálm Þór og Erlend
Einarsson. Sá síðarnefndi var forstjóri SÍS í 31 ár og völd
hans eftir því.
SH var stofnað árið 1942 og forstjórar þar hafa ætíð verið
taldir valdamiklir - sem og þeir sem hafa setið í stjórn
félagsins.
Eimskip og Hörður Eimskipafélag íslands, sem stofnað var
árið 1914, hefur verið nefnt óskabarn þjóðarinnar. Það var
stærsta almenningshlutafélag á íslandi alla síðustu öld og
eðli málsins samkvæmt mikið í sviðsljósinu. Árið 1979 var
Hörður Sigurgestsson ráðinn forstjóri félagsins. Hann tók
við félaginu í lægð. Á skömmum tíma umbylti hann rekstri
þess. Og undir hans stjórn varð það stórveldi í íslensku við-
skiptalífi sem lét að sér kveða bæði í siglingum og
51