Frjáls verslun - 01.07.2004, Blaðsíða 73

og Blair gerði hans þanka að sínum. Það ku
vera næstum óhugnanlegt að sjá hve náið sam-
bandið er: Rétt eins og hjón sem hafa verið gift
lengi þá botna þeir setningar hvor fyrir annan.
Efdr kosningarnar 1983 mátti sjá að níundi
áratugurinn yrði markaður IhakMokknum.
Verkamannaflokkurinn glímdi við klofning jafn-
aðarmanna úr flokknum 1981 í mótmælaskyni
við galna vinstristefnu áttunda áratugarins og
reyndi að finna leið út úr eyðimörkinni, sem
Thatcher-tíminn skapaði flokknum. Þegar leið
að kosningunum 1992 var Thatcher komin frá,
John Major tekinn við og Ihaldsflokkurinn virt-
ist auðsigraður. Neil Kinnock, þáverandi leið-
togi Verkamannaflokksins og núverandi fulltrúi
Breta í framkvæmdastjórn ESB, tók sigurinn út
fyrirfram og lét mynda sig í sigurstellingum
nokkrum dögum fyrir kosningar. Nær stólnum
komst Kinnock ekki og hann sagði af sér um
leið og tapið lá fyrir.
Brown og Blair hugleiddu hvort þeir ættu að hrökkva eða
stökkva: Brown hugleiddi leiðtogasætið, Blair varaformanns-
sætið. Þá þegar er álitið að þeir hafi ákveðið að hag þeirra og
flokksins væri best borgið með því að standa saman. Blair og
fleiri ungir flokksmenn hvöttu Brown. Tilhugsunin um lungann
af tíunda áratugnum í stjórnarandstöðu var óbærileg. En Brown
hrökk og John Smith stökk. Skotinn Smith var fæddur 1938 og
náði því að vera ráðherra í eitt ár áður en Thatcher komst til
valda. Blair lét varaformannssætið eiga sig.
Örvæntingin í flokknum var mikil og innsti kjarninn hug-
leiddi hvað þyrfti til. Smith beitti sér gegn ofuráhrifum verka-
lýðshreyfingarinnar á flokkinn. Flokkurinn yrði að losna við þá
tiltrú að hann kynni ekki annað en að eyða og hækka skatta og
ná tiltrú í baráttunni gegn glæpum. Brown fékk Jjármálin á sína
könnu, Blair innanríkismálin. Gruflarinn þykkjuþungi réð vel
við ijármálin, var vitrænn, uppfullur af hugmyndum, hélt
snjallar ræður en kom kauðslega fyrir í flölmiðlum. Blair efldist
í sviðsljósinu með innblásnar ræður um ábyrgð og refsingu því
siðferðislegur boðskapur hefur alltaf hentað honum betur en sá
pólitíski. Hann sló í gegn með einföldum setningum eins og
„Tough on crime, tough on the causes of crime“ - sem Brown
hafði gaukað að honum eftír ferð til Bandaríkjanna þar sem
demókrötum dugði boðskapurinn vel.
Smith varð bráðkvaddur í mai 1994, aðeins 54 ára. Smith var
ekki kaldur þegar innsti hringurinn í kringum Brown og Blair
hóf að tala við blaðamenn til að kanna hvernig landið lægi: Fjöl-
nfiðlafólk ypptí öxlum yfir Brown en hófst á loft yfir Blair. Allir
vissu hvað Brown ásældist, en baráttuharka Blairs kom á óvart,
dyggilega studdur heima.
Cherie Blair afar metnaðarfull Cherie Blair hefur alltaf haft
ríkan metnað fyrir hönd mannsins síns og gaf sjálf upp póli-
tískan feril þegar Blair komst á skrið. Brown var ókvæntur. Við
jarðarför Smiths tóku glöggir menn eftir því að Blair og Brown
sátu ekki saman. Daginn eftír hélt Brown ræðu á flokksþingi og
Tony Blair forsætisráðherra. Hann og
Gordon voru alltaf saman, hugsuðu
saman - eða kannski frekar að Brown
hugsaði og Blair gerði hans þanka að
sínurn.
Cherie Blair gaf sjálf upp pólitískan
feril þegar eiginmaðurinn komst á
skrið.
lagði út af orðum biblíunnar um að allt hefði sinn tíma - kannski
vísbending að hann vissi að hans tími væri ekki kominn. Málið
var þó enn ekki útrætt á milli tvímenninganna.
í lok maí þetta ár hittust þeir tveir á „uppa-matstað“ í
Islington, Norður-London, uppahverfinu sem Blair bjó í.
Daginn eftír lýsti Brown yfir stuðningi við leiðtogaeihið Blair.
Fundurinn er kjarninn í goðsögninni um tvíeykið: Hverju lofaði
Blair Brown? Tvískiptingu valdsins og að Brown yrði arftaki
sinn? Blair hefur hæfileika tíl að tala þannig að viðmælendur
hans halda að hann sé þeim sammála.
Ekhi þaulsetinn eins og Thatcher Ýmsir áfykta að Biair hafi
gefið Brown í skyn að hann yrði með í öllum ráðum og að Blair
ætlaði ekki að gerast þaulsetinn eins og Thatcher. Þegar hans
skeið væri á enda styddi hann Brown til valda. Það er þó ósenni-
legt að Blair hafi sett sér tímamörk og lofað honum stólnum.
Enda er Brown nógu slyngur stjórnmálamaður til að vita að slík
loforð er ekki hægt að etha. En allir sem þekkja til hafa sterk-
lega á tilfinningunni að Brown telji dagana þar tíl hans tími
komi... einhvern tíma.
Fljótiega eftir stórsigurinn 1997 komst sagan um samkomu-
lagið á kreik, en ýmsum fannst hún ósennileg. Fyrir nokkrum
árum talaði ég við sérfræðing í breskum stjórnmálum við
London School of Economics, sem sagðist alltaf hafa talið
söguna Jjarstæðu - þangað til hann kannaði hvernig skipan þing-
nefnda var háttað undir núverandi stjórn. Þá kom í ljós að tjár-
málaráðherra hefur miklu fleiri nefndir undir sér en áður hefur
sést Sérfræðingurinn sannfærðist um að það væri greinilega
samkomulag milli ráðherranna um að völd Browns væru hrika-
lega mikil. Brown er tvlmælalaust valdamesti og umsvifamesti
flármálaráðherra sem hér hefur verið - en hann er bara ekki for-
sætisráðherra.
Brown er orðinn óþolinmóður Eftír því sem hefur liðið frá
stjórnartökunni 1997 hefur Brown orðið áberandi óþolin-
móðari. Á gömlum myndum af tvteykinu eru þeir drengjalegir
73