Morgunn - 01.06.1964, Side 49

MORGUNN
43
Vegna þess, að listsköpunin setur svipmót tilfinninganna
á öll sín verk, hlýtur listaverkið ávallt að vera ólíkt ljós-
myndinni, þar sem hlutlaus vélin framkallar skin og skugga
nákvæmlega og án alls manngreinarálits. Hugur vísinda-
mannsins er hlutlaus. Hann viðurkennir staðreyndir af
kaldri forvitni, án þess að taka þar eitt fram yfir annað.
Hugur listamannsins er aftur á móti aldrei hlutlaus. Hann
velur sér viðfangsefni að eigin vild og er þar sjálfráður um
hvert smáatriði. Hann varpar sérstökum litblæ til áherzlu
á viðfangsefnið og gefur því sérkenni, sem gerir það ólíkt
öllu öðru, sem þó er svipaðrar tegundar. Lævirkjar vísind-
anna færa það fram sínum sannleika til styrktar, að þar
kyrji allir sama sönginn. Lævirkjar skáldskapar og lista gera
það með því að syngja hver með sínu nefi. Ef kvæði Shelleys
um lævirkjann hefði verið alveg eins og lævirkjakvæðið eftir
Wordsworth, hefði enginn viljað líta við því eða þótt nokk-
uð í það varið.
Til eru menn, sem líta á þetta líf sem eitthvað kyrrstætt
og óbreytilegt. Þeir þrá líf eftir dauðann sem áframhald
jarðlífsins en ekki fullkomnun þess. Þeir kjósa helzt að hugsa
sér, að það, sem þeir hafa vanizt um ævina, verði óbreytt um
eilífð. Sál þeirra er gersamlega samgróin umhverfi þeirra
og því, sem þeir hafa aflað, og hið óttalega við dauðann er
að þurfa að yfirgefa þetta. Þeim gleymist það, að lífið stefn-
ir út yfir sjálft sig til æðri lífsfyllingar. Ávöxturinn er fast-
ur við iegg sinn, flus hans samgróið aldinholdinu, hverrar
tegundar sem er, og það fasttengt fræunum alla þá stund
sem ávöxturinn er óþroskaður og þess vegna ekki tilbúinn
að öðlast fyllra líf. 1 fyrstu er enginn verulegur munur á
hinni ytri skurn og því, sem innan hennar er, og lífið birtist
einkum í því að halda sér dauðahaldi við tréð og sitt um-
hverfi. En þegar fræin hafa náð fullum þroska, losna þessi
bönd, og sjálfur ávöxturinn öðlast sætleik og angan og fell-
ur til jarðar, svo að hver geti notið hans, sem vill. Fuglar