Morgunn - 01.12.1980, Blaðsíða 8

102
MORGUNN
Ra. Prestar hans voru svarnir andstæðingar eingyðishugmynd-
ar, sem ekki hafði i för með sér aukin völd fyrir þá. En
tilgangur Amenhóteps IV með því að útrýma fjölgyðisdýrk-
uninni var ekki sn að gera Amon að einasta guðinum.
Sá guð, sem Amenhótep vildi að Egyptar dýrkuðu, var
táknaður með sólinni, „hinurn mikla Aton“, uppsprettu alls
lifs. Og Aton til heiðurs breytti hann nafni sinu, Amenhótep,
i Ekn-Aton, þ. e. „sá sem Aton elskar".
Þegar unga siðbótarmanninum i Þebu varð litið yfir öll
hin stórkostlegu musteri og minnismerki, sem faðir hans og
forfeður höfðu látið reisa Amon til heiðurs, setti hann hljóðan.
Hann tók þá ákvörðun að reisa nýja borg fyrir Aton, og
skyldi hún einnig verða aðsetur konungs. Hann valdi borgar-
stæði á stað einum um 200 km fyrir norðan Þebu, þar sem
nú heitir El Amarna. Þar reisti hann sólguðinum musteri og
sjálfum sér höll. Er talið að þetta hafi verið dýrlegar bygg-
ingar, sem hafi verið skreyttar með svo stórkostlegum hætti,
að erfitt sé að gera sér grein fyrir því.
Ekn-Aton tilbað guð sinn ekki með sama hætti og prestar
Amons, sem báru fram fórnir sínar í helgidómi musterisins,
þar sem enginn sólargeisli gat smogið inn. Hann færði fórnir
á altari, sem stóð undir berum himni, í ljósi sjálfrar sólar-
innar, sem var tákn guðdóms hans. Ekn-Aton gerði aldrei
neina mynd af guðdómi þeim, er hann dýrkaði. Aton var
einungis táknaður með sólkringlunni, en endurnærandi og
lífgefandi geislar hennar enduðu í opinni hendi. Þangað til
höfðu mennirnir aldrei hugsað sér guð öðruvísi en í mynd
manns eða dýrs.
Aton var sjálfur góðleikurinn, „liinn kærleiksríki faðir
alls þess sem hann hafði skapað.“ Kærleikur hans umvafði
hina minnstu veru. Aldrei var þess getið að Aton gæti skipt
skapi og talað til mannanna með raust þrumunnar, eins og
Jahve, Aton var hinn mildi guð friðarins. Ekn-Aton er
fyrsti maðurinn í veraldarsögunni sem prédikar mannúð
gagnvart öðrum, og prédikunarstóll hans var hásætið.
I þessari nýju borg, Khut-en-Aton, stofnaði faraó í raun