Sjómaðurinn - 01.12.1939, Blaðsíða 35

SJÓMAÐURINN
29
heimsstyrjöldinni, og voru lil þess notaöir flug-
bátar, sem komið var fyrir á þilfari skipsins, en
settir á flot, þegar þeir áttu að liefja sig til
flugs. Þar eð þessi aðferð þótti óhentug, var hún
fljótlega endurbætt þannig, að flugvélunum var
skotið eftir rennibraut (svonefndri ,,catapult“)
út frá skipinu, svo að þær gátu hafið sig til flugs,
án þess að snerta sjóinn. Þessi aðferð er enn
notuð í öllum beitiskipum, sem liafa flugvélar
meðferðis.
En sá er hængur á við báðar þessar aðferð-
ir, að flugvélarnar verða að seljast á sjóinn, til
]iess að hægl sé að laka þær um borð aftur.
Þessi galli leiddi til þess, að menn reyndu aðra
leið, nefnilega að byggja stóran pall á skipin,
sem þá mátti nota sem eins konar flugvöll. Og
með svona palli, sem tekur yfir þvert og endi-
langt skipiðí er öll nýju flugvélaskipin byggð.
En til þess að hafa pallinn sem stærstan og bezt-
an, varð að flytja liæði siglutré, stjórnpall og
reykháf skipsins alveg út í aðra hlið þess, svo
að skipin verða mjög sérkennileg að útliti.
Flugvélar þær, sem flugvélaskipin hafa um
borð, eru því landflugvélar, og að mestu leyti
útbúnar sem venjulegar flugvélar í landi, eða
með sprengjum og vélbyssum. Sumar tegundir
þeirra geta ])ó haft tundurskeyti meðferðis, sem
nær nota þá á sama hátl og tundurspillar eða
kafbátar.
Vélbyssan, sem kom öllum að óvörum
fyrir 25 árum.
Auk þeirra vopna, sem notuð eru i sjóbern-
nði, og talin eru hér að framan, er þó eilt, sem
vert er að minnast á i þessu sambandi. Þella
vopn er vélbyssan, sem ég býsl við að flestir
hafi Iieyrt getið um.
í eðli sinu er vélbyssan ekki annað en sjálf-
vh'kt skotvopn, þ. e. a. s. byssa, sem getur lilað-
’ð sig sjálf og þvínæst ldeypt skotinu af, —- og
haldið þannig áfram cins lengi og skotfærin
endast, Kosturinn við þessar byssur er því sá,
nð skyttan þarf ekki annað en að miða byss-
l|nni, og svo getur skothraðinn orðið meiri en
yið nokkra handlilaðna byssu. Auðvitað verður
skotfærac}rðslan með þessum verkfærum mjög
niikil, þvi margt skotið fer út i veður og vind.
°n ])egar timinn er naumur, eins og t. d. þegar
skotið er á flugvélar, þá er oflast eyðslan tal-
’n aukaatriði.
Eiginlega má segja að vélbyssan, sem upp-
finning, sé mjög gamalt vopn, því að á síðustu
öldum hafa livað eftir annað komið fram snjall-
ar tilraunir í þá átt, en það, sem þær allar
strönduðu á, var tæknin. Á þeim tímum liöfðu
menn Iivorki tól né aðra aðstöðu lil þess að
smíða jafn vandasaman og hár-nákvæman grip,
eins og vélbyssan er. Til dæmis má geta þess,
að sé skotið aðeins örlítið of langt eða lítilshátt-
ar beyglað eða skakkt — og það minna en aug-
að fær séð —, þá stöðvast byssan undir eins.
Þess vegna var það ekki fyrr en um síðustu
aldamót, að mönnum tókst að búa til vélbyssu,
sem hægt var að reiða sig nokkurn veginn á. í
heimsstyrjöldinni sýndu þessar byssur hvers
virði þær voru, og nú eru þær aftur í fullum
gangi, — fullkomnari en nokkru sinni fyrr.
Allir, sem hleypt hafa af byssu, vita, að hún
„slær“ um leið og skotið ríður af. f vélbyssun-
um er það einmitt þessi kraftur, sem notaður
er til ]>ess að balda byssunni í gangi. Það skeð-
ur þannig: Um leið og skotið ríður af, og blaup-
ið, sem er laust, kippist spölkorn til baka, þá
kastast tóma liylkið út. Síðan þrýstir stálfjöður
hlaupinu fram aftur, en á leiðinni rennur nýtt
skot inn í ])að, sem svo ríður af um leið og
hlaupið er komið alveg fram, — og þá endur-
tekur sagan sig aftur.
Hlaupvidd minnstu vélbyssanna er 8 mm., en
binna stærri allt að 10 mm. Um skothraðann
er það að segja, að hann er mestur fyrir minnstu
byssurnar, eða alll að 200 skot á mínútu.
Á meðan vélbvssan er i gangi, bitnar hún
mjög fljótt, og er því ofl útbúin með kælivatni
eða loftkælingu, en þrátt fyrir það verður þó
ofl að skipta um hlaup eftir mjög stutta skot-
hríð. Skiftin taka þó ekki nema ca. % mínútu.
Varnirnar segn drápstækjunum.
Hingað til hefur aldrei neitt hernaðartæki
verið fundið upp, án þess að ekki hafi undir
eins verið farið að lmgsa um heppilegustu varn-
irnar gegn því. En þó hefur það yfirleitt farið
svo, að varnartæki síðai-i alda hafa verið lé-
legri en hin, enda sýnir hin gamla hernaðar-
regla: „offence is the best defenee“ (sóknin er
bezta vörnin), það berlega.
Gegn fallbyssukúlum finnst aðeins ein vörn,
og það eru þykkir og sterkir veggir. Um borð
í herskipum eru þvi hliðarnar, byssuskýlin,
stjórnpallurinn og fleiri áríðandi staðir, oft
mjög vandlega varðir með þykkum stálplötum,
— svonefndu „panser“. En vegna þess að þessi
þykka húð er bæði geypidýr og gerir skipin mjög