Sjómaðurinn - 01.12.1939, Blaðsíða 34

28
SJÓMAÐURINN
ca. 6—7 m. á lengd. Þau hafa allt aö 45 sjó-
mílna liraða og gela farið 20—30 km. í einum
spretti. Skeytin sjálf eru annars í 3 aðalhlut-
um: Fremst er sjálf sprengihleðslan, sem er um
200 kg. að þyngd, og þannig útbúin, að hún
springur um leið og skeytið verður fyrir snörp-
um árekstri. Næst kemur loftketillinn, sem nær
um allan miðhluta skeytisins. í honum er þétti-
loft, sem notað er til þess að reka dálitla gang-
vél, sem knýr tundurskeytið áfram. Vélin sjálf
stendur í aftasta hlutanum, og eru þar auk
hennar fjöldi annarra tækja, sem slýra tundur-
skeytinu þá leið, sem það á að fara.
Aftan á tundurskeytinu eru liæðar- og hliðar-
stýrin, og inn á milli þeirra tvær skrúfur, livor
aftur af annarri Við Jiessar skrúfur er það að
athuga, að þær snúast hvor á móti annarri, sem
er gert til þess að tundurskeytið haldi hetur
beinni stefnu, en leiti ekki út á annan bóginn.
Loftið, sem Iiúið er að nota í vélinni, er lát-
ið fara út um pípu, sem liggur beint úl í gegn-
um skrúfuásinn, og út í sjó. Þetla loft bland-
ast ekki sjónum, lieldur keinur upp á yfirhorð-
ið sem loftbólur, er sýna greinilega leið tund-
urskeytisins. Þetta er versti „gallinn“ við tund-
urskeyti að degi til, ]iví að ef skipið, sem skot-
ið er á, sér þessa rák í tíma, þá má oftast forða
því undan tundurskeytinu, með því að snar-
beygja í annað hvort borðið.
Hvað tundurduflunum viðvíkur, þá eru þau
lieldur eldri en tundurskeytin. Fyrstu duflin
voru notuð i frelsisstríði Norður-Ameríku um
1780, en síðan liafa þau breytzt mikið. Þó að
gerð og stærð þeirra tundurdufla, sem nú eru
notuð, sé ærið misjöfn, þá eru þau ])ó oflast
alveg hnöttótt eða ofurlítið ilöng. Til þess að
duflin geti flotið, eru þau venjulegast ekki nema
hálf-full af sprengiefni, sem springur, ef svo-
nefnd „horn“, sem eru ofan á þeim, eru beygð
eða brotin, Þessi horn eru ekkert annað en
venjulegir straumrofar, sem lileypa rafmagns-
straumi í gegn um hleðsluna, ef þau eru færð
úr lagi.
Tundurduflunum er venjulegast lagt út þann-
ig, að þau séu 3—5 metra undir yfirborðinu, og
þess vandlega gætl, að þau komi ekki upp á
yfirborðið t. d. um fjöru, því að þá væri lítill
vandi að varasl þau.
Samkvæmt alþjóðalögum uin sjóhernað eiga
tundurdufl, sem slitna upp og reka í yfirborð-
inu, að vera þannig útbúin, að ])au geti ekki
sprungið, og má víst fullyrða, að allar þjóðir
reyna að fullnægja þessu skilyrði, þvi rekdufl
eru oftast jafn hættuleg vinum sem óvinum.
Þó skyldi enginn fara óvarlega með rekdufl,
]>ví að útbúnaðurinn, sem á að gera þau liættu-
laus ofansjávar, getur allt af svikið, sérstaklega
ef duflin hafa legið lengi í sjó og eru orðin
mjög gróin af þörungum.
Fyrir utan hafnarmynni eða í sundum og ár-
ósum eru tundurdufl oft lögð út á þann hátt,
að rafmagnsleiðslur liggja frá þeim og til lands.
Með því að Iileypa mismunandi sterkum straum
á leiðslurnar, má þá á hverjum tíma ráða þvi,
hvort duflin springa eða ekki, þegar ltomið er
við þau.
D.júpsprengjur gegn kafbátum.
Eitl af þeim vopnum, sem mikið er rætl um
nú sem stendur, eru hinar svonefndu sæsprengj-
ur, sem notaðar eru til þess að granda kafbát-
um. Sprengjur þessar eru sívalir járnhólkar úr
þunnu járni, sem hlaðnir eru líku sprengiefni
og tundurduflin. Stærð sprengjanna er nokkuð
misjöfn, en oftasl eru þær þó i kring úm 1 m.
á lengd og ca. 40 cm. í þvermál. Að öðru leyti
eru þær sprengjur þannig úr garði gerðar, að
þær sökkva um leið og þeim er varpað í sjóinn,
og með sérstökum stillitækjum, sem eru í öðr-
um enda þeirra, má láta þær springa á því dýpi,
sem óskað er.
Sæsprengjurnar voru fyrst notaðar í heims-
styrjöldinni, og eru nú hafðar um borð í öllum
minni herskipum, sem notuð eru gegn kafbát-
um, eins og t. d. tundurspillum og leiðsöguskip-
um. Sprengjurnar eru notaðar þannig, að siglt
er yfir það svæði, sem álitið er að kafbáturinn
sé á og þeim varpað út aftur af skipinu, annað-
hvorl með handafli eða svonefndum Y-byssum.
Þessar fallbyssur heila svo, vegna þess, hve þær
eru líkar Y í laginu; ]>ær standa á einum fæli,
cn liafa tvö hlaup, sem snúa út á sitl hvort
borðið. Þegar skolið er af byssunum, eru sæ-
sprengjurnar lagðar þversum á mynni byssu-
ldaujianna, eina á livert hlaup, og síðan hleypt
af báðum hlaupunum i einu.
Flugvélarnar.
Og enn er eill vopnið, sem ekki má gleyma
á þessum timum, en það er flugvélin. Alll frá
])vi að byrjað var að nota flugvélar til hernað-
arþarfa á landi, komu fram raddir um það, að
æskilegl væri að gela notað þær frá skipum.
Fyrstu tilraunirnar í þessa átt voru gerðar í