Morgunblaðið - 27.01.2009, Blaðsíða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. JANÚAR 2009
Þór Sigurðsson | 26. janúar
Er fólk virkilega hissa á
því að erfiðlega skuli
ganga að fá almenning til
þess að nota strætó?
Þegar hrært er í strætó-
kerfinu jafn oft og raun
ber vitni er ekkert skrýtið
að fólk gefist upp á því að
nota þennan ferðamáta.
Það eitt að þessir apar
skilgreini almenningsvagna sem „fyr-
irtæki með hagnaðarsjónarmið“, veldur
því að skrattinn er þegar laus. Þegar svo
borgarstjórn leyfir þessu að viðgangast
átölulaust er síðasti naglinn sleginn í
kistuna.
Persónulega get ég ekki beðið eftir því
að það komi almennileg þíða svo ég geti
tekið fram hjólið.
Rekstraraðilar Strætisvagna Reykja-
víkur og nágrennis hafa sýnt það og
sannað síðustu 5 árin að þeir eru með
öllu óhæfir til að stjórna og reka almenn-
ingsþjónustu.
Það eitt getur komið Strætó til bjarg-
ar að fyrirtækið sé lagt niður í núverandi
mynd, og það fært „heim í hérað“ eins
og var fyrir 20 árum. Rekið þetta eins og
hverja aðra almenningsþjónustu (bóka-
söfn, skóla, o.s.frv.) sem ekki á að skila
hagnaði, heldur veita þjónustu. Það á að
vera langtímamarkmið að sparnaður ná-
ist í viðhaldi gatnakerfis og loftgæðum
með því að fleiri nýti sér almennings-
samgöngur í stað einkabifreiðar. Sparn-
aðurinn á ekki að koma fram í rekstri al-
menningssamgangnanna sjálfra !
Meira: inami.blog.is
Hjörtur J. Guðmundsson | 26. janúar
Pólitísk ráðning Mar-
grétar Frímannsdóttur
. . . Þegar Margrét var ráð-
in til að leysa Kristján af
þurfti ekki að auglýsa
starfið þar sem um afleys-
ingu var að ræða. Hún er
núna reynslunni ríkari ef
svo má að orði komast. Níu sóttu um
starfið þegar það var auglýst á dögunum.
Skemmst er frá því að segja að Mar-
grét var ráðin þrátt fyrir að hún verði
seint talin hæfust til starfsins. Ekki var
heldur krafizt sérstakrar menntunar né
reynslu í auglýsingu á starfinu sem er
vægast sagt furðulegt og rennir enn frek-
ari stoðum undir það að um pólitíska ráð-
ingu sé að ræða.
Meira: sveiflan.blog.is
AÐ UNDANFÖRNU hefur
talsvert verið ritað um þátt stór-
eignamanna í fjármögnun menn-
ingarlífs Íslendinga undanfarin
ár. Þar hefur margt verið rang-
fært sem ástæða er til að fara yf-
ir.
Á þeim rúmu 10 árum sem ég
hef verið listrænn stjórnandi hef
ég stöðugt verið beðin um viðtöl
um „sponsora“ og þátt þeirra í
menningarlífinu. Mikill áhugi fjöl-
miðlafólks á þessum „sponsorum“ , hefði átt að
leiða til sæmilegrar þekkingar á málinu, en ber-
lega hefur komið í ljós að undanförnu að mikils
misskilnings gætir og ranghugmynda.
Í fyrsta lagi hefur ekki verið um neinar stór-
fúlgur að ræða þrátt fyrir mikinn vöxt fjár-
málageirans undanfarin ár þótt auðvitað hafi mun-
að um þetta. Ef litið er á þá samninga sem
Reykjavík menningarborg gerði við svokallaða
„máttarstólpa „ í aðdraganda menningarborg-
arársins árið 2000, þegar bankarnir voru enn í eigu
almennings og fjárhagsleg afkoma þeirra margfalt
minni en hún síðan varð, þá voru þeir hlutfallslega
miklu stærri en þeir samningar sem gerðir voru
síðar, t.d. við Listahátíð eftir að bankarnir voru
einkavæddir.
Það er einnig rangt að halda því fram að þáttur
stóreignamanna í listalífinu hafi stafað af sérstakri
hjartagæsku eða stórlyndi, þetta var einfaldlega
viðtekinn hluti viðskiptalífsins – að sterk fyrirtæki
axli ábyrgð á samfélagsmálum og menningu með
fjárframlögum og samstarfi og hefur þetta við-
gengist um allan hinn vestræna heim. Við einka-
væðingu opinberra fyrirtækja og banka hefur það
þótt sjálfsagt að sá hagnaður sem slíkar breyt-
ingar hafa fært þessum fyrirtækjum, færi að hluta
til samfélagslegra verkefna og þannig axli þau
áfram skyldur sínar við uppbyggingu samfélags-
ins, þátttöku í menningarverkefnum, byggingu
menningarhúsa og rekstur þeirra. Víða hafa verið
gerðir skattarammar um þessa fjármögnun, þótt
það hafi því miður ekki verið gert hér á landi. Þetta
samstarf menningarlífsins við einkageirann og
stóreignamenn, sem ég hef ekki kallað „styrki“
heldur „samstarf“ hefur oft verið ansi laust í reip-
unum og skort hefur hefð og lágmarks regluverk
til að halda utan um þessa þætti. Óneitanlega hafa
margir verið of háðir þessu fjárframlagi og stund-
um gengið of langt í þjónkun við fjármálamennina
í ýmiss konar kynningu og markaðssetningu.
Sem betur fer hefur Listahátíð öll þessi ár verið
sjálfstæð, rekin af ríki og borg, og því verið í að-
stöðu til að setja skýrar vinnureglur í samstarfi við
einkafjármagn og fyrirtæki. Enda hafa stór-
eignamenn ekki stýrt Listahátíð eða valið verkefni
hennar.
Það er full ástæða til að ítreka þetta nú þegar
stóreignamenn þjóðarinnar liggja undir
mikilli gagnrýni og skiljanleg reiði í
samfélaginu er í hámarki. Það er því an-
kannalegt þegar það er sagt að deyfð í
listum á Íslandi undanfarin ár sé því að
kenna að hér hafi allt vaðið í peningum
stóreignamanna sem þar að auki hafi
haft allt of mikil ítök í menningarstefnu
og verkefnavali listastofnana. Hafi verið
hér syfja og deyfð í menningunni er það
okkur sjálfum að kenna og við getum
ekki kennt öðrum um. Og um leið og ég
held því fram að þátttaka þessara aðila í
listastarfsemi hafi ekki verið nein sér-
stök tíðindi né til marks um einhverja
óbilandi gæsku þessara manna er líka fráleitt að
gera þátt þeirra að öðru en hann var.
Margir þessara aðila hafa sem betur fer haft vit
á að gera þessa sjóði og stjórnsýslu þeirra sjálf-
stæða, aðgreina fjárhag og reglur þeirra sínum
eigin fjárhag og slíkir sjóðir munu sem betur fer
lifa áfram, þrátt fyrir kreppu. Sumir hafa líka sett
fagfólk til verka við þessa sjóði til að tryggja góða
stjórnsýslu, gegnsæi og fagmennsku og til að ekki
sé hægt að segja að eignamenn séu að véla með
hluti sem þeir ekki hafa sérþekkingu á, jafnvel
þótt um sé að ræða þeirra eigið fé.
Eins og staðan er í dag, þegar fjármálalífið er
hrunið er ástæða fremur en nokkru sinni fyrr til að
ítreka mikilvægi góðrar stjórnsýslu og fag-
mennsku í meðhöndlun fjár í menningargeiranum
enda varla hægt lengur að tala um tvær tegundir
af fjármagni, opinbert og einkafjármagn.
En það er engin ástæða til að blanda öllu saman,
Icesave-málið hefur t.d. ekkert með byggingu tón-
listarhússins að gera, þótt Landsbankinn hafi upp-
haflega ætlað að byggja tónlistarhúsið. Ástæða er
til að halda þessu til haga nú þegar verið er að taka
ákvarðanir um áframhald byggingar tónlistarhúss.
Og nú þegar t.d. bankarnir eru aftur komnir í
eigu almennings, er ástæða til að rifja upp nokkur
atriði:
Bankarnir eiga að sjálfsögðu áfram að taka þátt
í samfélaginu með öflugum menningarsjóðum, rétt
eins og þeir gerðu áður en þeir voru einkavæddir.
Sama er að segja um þau stórfyrirtæki sem enn
standa, hver sem eignaraðild þeirra er.
Listamenn og talsmenn menningarstofnana
hafa því miður oftast verið máttlitlir talsmenn í
umræðunni um góða stjórnsýslu og sjaldan verið
áríðandi þrýstihópur í samfélaginu, a.m.k. á seinni
árum. Nú þegar þáttur fjármálamanna í samfélag-
inu mun minnka verulega er mikilvægt að fag-
mennska á öllum sviðum aukist. Í menningarlífinu
er áríðandi að sjálfstæði verði skerpt, en þessar
breytingar verði ekki til að auka í staðinn þátt
stjórnmálamanna í þessum geira. Og erfitt fjár-
hagsástand í samfélaginu má heldur ekki nota sem
ástæðu niðurskurðar í menningargeiranum. Hér
mega menn minnast þess hverju miklu fátækari
þjóðir en við hafa áorkað og jafnvel á miklum sam-
dráttartímum á Íslandi hafa menn byggt hér okk-
ar stærstu menningarhús, t.d. Þjóðleikhús.
Nú þurfa allir að taka höndum saman um að
ydda mikilvægi menningarinnar við að byggja upp
að nýju okkar eigin sjálfsmynd, bæði inn á við og
út á við. Ekkert er líklegra til að endurvekja þá já-
kvæðu ímynd sem Íslendingar höfðu á alþjóðavett-
vangi en sterkt og öflugt menningarlíf. Ennþá
frekar er ekkert líklegra til að gefa lífi okkar á ný
innihald, von og erindi en öflugt menningarlíf, sem
færir þá fyllingu og stolt í líf okkar sem það nú hef-
ur verið rænt að nokkru leyti með veraldlegu
hruni.
Þess vegna verðum við að gæta þess að grauta
ekki öllu saman, við munum reisa tónlistarhús sem
verður lífæð í endurreisn stolts okkar og bjartsýni
sem þjóðar. Ekki með yfirborðsmennsku eða
flottræfilshætti, heldur með fullvissu um mik-
ilvægi íslenskrar menningar sem hornsteins í lífi
þjóðarinnar.
Aldrei skal það gerast að tónlistarhúsið verði
látið grotna niður með stolt okkar og von undir sér
ofan í svarta rústina vegna þess að það tengist með
óbeinum hætti hruni íslenska bankakerfisins. Nú
er okkar að taka höndum saman og láta húsið
verða tákn um upprisu og von og endurvekja þá
reisn sem við þurfum mest af öllu á að halda. Þau
hundruð starfa sem felast í húsinu, bæði nú í bygg-
ingu þess og við rekstur þess, eru gríðarlega mik-
ilvæg. Grasrótin í sköpunarstörfunum þarf einnig
að fá öflugan stuðning, ungt fólk þarf að finna
hvatningu samfara kröftugri uppbyggingu. Nýtt
Ísland verður ekki til án þess að íslensk menning
verði aflgjafinn bæði inn á við og út á við.
Hér eigum við að taka Barack Obama okkur til
fyrirmyndar, en Obama er fyrsti forseti Banda-
ríkjanna sem var kominn með skýra menning-
arstefnu löngu áður en hann tók við embætti. Þrátt
fyrir gríðarlegan niðurskurð í opinberum fram-
lögum ætlar hann að bæta framlög til listmennt-
unar og auka verulega framlög til NEA, National
Endowmendt of the Arts, hins opinbera listasjóðs.
Þau markmið hans eru ekki nein tilviljun eða
hentistefna, heldur byggjast þau á sannfæringu
hans um listina sem aflgjafa samfélagsins, sem við
þurfum að taka okkur til fyrirmyndar.
Eftir Þórunni
Sigurðardóttur » Aldrei skal það gerast að tón-
listarhúsið verði látið grotna
niður með stolt okkar og von
undir sér ofan í svarta rústina
vegna þess að það tengist með
óbeinum hætti hruni íslenska
bankakerfisins.
Þórunn Sigurðardóttir
Höfundur er fyrrv. stjórnandi Reykjavíkur menning-
arborgar Evrópu árið 2000 og Listahátíðar í Reykja-
vík, núverandi stjórnarmaður í Auroru velgerðar-
sjóði og formaður stjórnar Kraums, tónlistarsjóðs.
Vonin er fólgin í menningunni BLOG.IS
Dæsandi Þau hafa bæði staðið í ströngu undanfarin misseri, Þorgerður Katrín og Geir. En sú mæða að sitja í svona stjórn, gæti Geir verið að hugsa. Klukkustund síðar var stjórnin fallin.
RAX