Morgunblaðið - 27.01.2009, Blaðsíða 36

36 MenningFRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. JANÚAR 2009
Íslensku bókmenntaverðlaunin
Íslensku bókmenntaverðlaunin verða afhent í tuttugasta sinn á Bessastöðum í dag. Fyrst voru
verðlaun afhent í ársbyrjun 1990 og var þá einn verðlaunahafi, Stefán Hörður Grímsson ljóðskáld.
Verðlaunahafar frá upphafi:
Eftirtalin verk eru
tilnefnd til Íslensku
bókmenntaverðlaunanna í
ár og hljóta tvö verkanna
verðlaunin í dag:
Fagurbókmenntir
Einar Kárason Ofsi
Álfrún Gunnlaugsdóttir Rán
Sjón Rökkurbýsnir
Guðrún Eva Mínervudóttir
Skaparinn
Óskar Árni Óskarsson
Skuggamyndir – úr ferðalagi
Fræðirit og bækur
almenns efnis
Loftur Guttormsson (ritstj.)
Almenningsfræðsla á Íslandi I – II
Vilhjálmur Árnason
Farsælt líf – réttlátt samfélag
Þorvaldur Kristinsson
Lárus Pálsson leikari
Hjörleifur Guttormsson
Úthérað ásamt Borgarfirði eystra,
Víkum og Loðmundarfirði
Ingunn Ásdísardóttir og
Kristín Ragna Gunnarsdóttir
Örlög guðanna
Í flokki fagurbókmennta:
1989 Stefán Hörður Grímsson Yfir heiðan morgun
1990 Fríða á Sigurðardóttir Meðan nóttin líður
1991 Guðbergur Bergsson Svanurinn
1992 Þorsteinn frá Hamri Sæfarinn sofandi
1993 Hannes Pétursson Eldhylur
1994 Vigdís Grímsdóttir Grandavegur 7
1995 Steinunn Sigurðardóttir Hjartastaður
1996 Böðvar Guðmundsson Lífsins tré
1997 Guðbergur Bergsson Faðir og móðir og dulmagn bernskunnar
1998 Thor Vilhjálmsson Morgunþula í stráum
1999 Andri Snær Magnason Sagan af bláa hnettinum
2000 Gyrðir Elíasson Gula húsið
2001 Hallgrímur Helgason Höfundur Íslands
2002 Ingibjörg Haraldsdóttir Hvar sem ég verð
2003 Ólafur Gunnarsson Öxin og jörðin
2004 Auður Jónsdóttir Fólkið í kjallaranum
2005 Jón Kalman Stefánsson Sumarljós, og svo kemur nóttin
2006 Ólafur Jóhann Ólafsson Aldingarðurinn
2007 Sigurður Pálsson Minnisbók
Flokkur fræðirita og verka almenns eðlis:
1990 Hörður Ágústsson Skálholt II
1991 Guðjón Friðriksson Saga Reykjavíkur
1992 Vésteinn Ólason, Sverrir Tómasson og Guðrún Nordal Bókmenntasaga I
1993 Jón G. Friðjónsson Mergur málsins
1994 Silja Aðalsteinsdóttir Skáldið sem sólin kyssti
1995 Þór Whitehead Milli vonar og ótta
1996 Þorsteinn Gylfason Að hugsa á íslenzku
1997 Guðjón Friðriksson Einar Benediktsson, I
1998 Hörður Ágústsson Íslensk byggingararfleifð I
1999 Páll Valsson Jónas Hallgrímsson, ævisaga
2000 Guðmundur Páll Ólafsson Hálendið í náttúru Íslands.
2001 Sigríður Dúna Kristmundsdóttir Björg, ævisaga Bjargar C. Þorláksson
2002 Pétur M. Jónasson og Páll Hersteinsson Þingvallavatn
2003 Guðjón Friðriksson Jón Sigurðsson - ævisaga II
2004 Halldór Guðmundsson Halldór Laxness - ævisaga
2005 Kristín Guðnadóttir o.fl. Kjarval
2006 Andri Snær Magnson Draumalandið
2007 Þorsteinn Þorsteinss Ljóðhús. Þættir um skáldskap Sigfúsar Daðasonar
L
L
L
L
S
S
S
S
S
S
S
S
S
S
S
E
S
E
Ö
B
Æ
Æ
Æ
Æ
Æ
Æ
Skáldsögur Ljóðabók Endurminningar Smásögur Barnabækur ÆvisögurL ES Ö B Æ
Skipting verðlauna í flokki fagurbókmennta
Ljóðabækur
4
Skáldsögur
12
Smásögur
1
Endurminningar
2
Skipting verðlauna í báðum
flokkum eftir kynjum
Konur
8
Karlar
29
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
BÓKMENNTASJÓÐUR tók til
starfa á miðju ári 2007, og leysti þá af
hólmi þrjá sjóði sem voru lagðir nið-
ur, Þýðingasjóð, Menningarsjóð og
Bókmenntakynningarsjóð sem hver
um sig gegndi sínu hlutverki. Bók-
menntasjóður tók við hlutverki sjóð-
anna þriggja. Á vef sjóðsins segir:
„Hlutverk Bókmenntasjóðs er að
efla íslenskar bókmenntir og bókaút-
gáfu. Bókmenntasjóður styrkir með-
al annars útgáfu frumsaminna verka
og þýðingar bókmennta á íslensku,
en stuðlar einnig að markvissri kynn-
ingu íslenskra bókmennta heima og
erlendis og sinnir öðrum verkefnum
sem falla undir verksvið sjóðsins.“
Finnum fyrir gengismun
Hefur Bókmenntasjóði tekist að
sinna því hlutverki sem sjóðirnir þrír
höfðu áður á því rúma ári sem liðið er
frá stofnun hans? Þorgerður Agla
Magnúsdóttir er framkvæmdastjóri:
„Það hefur tekist nokkuð vel. Svo
dæmi sé tekið hefur styrkjum til þýð-
inga úr íslensku og á íslensku verið
vel sinnt og um styrkveitingarnar
hefur ríkt sátt. Við finnum þó fyrir
gengisbreytingunni þegar kemur að
þýðingum úr íslensku yfir á erlend
mál. Við getum ekki styrkt það á
sama hátt og áður.“
En hvað annað en listræn gæði er
haft til viðmiðunar til útgáfustyrks,
sem veittur er einu sinni á ári? Þor-
gerður Agla segir að faglegra sjón-
armiða og jafnræðis sé gætt, og það á
við um alla útgáfu, hvort sem eru
skáldverk, fræðibækur, eða aðrar
bækur, t.d. um myndlist, en slíkar
bækur hafa verið áberandi í útgáfu
upp á síðkastið og gagnrýni heyrst
um að þeirri tegund bóka hafi ekki
verið sinnt. „Það skiptir máli að um-
sóknir séu vel unnar. En þetta er oft
erfitt verk þegar peningarnir eru
takmarkaðir. Hvað myndlistarbækur
varðar, þá hafa þær verið styrktar
eins og aðrar bækur og í fljótu bragði
man ég eftir tveimur slíkum sem
fengu styrki í fyrra en eru ekki
komnar út. Nýlistasafnið fékk nokk-
uð veglegan styrk fyrir samantekt
um sögu safnsins og eins yfirlitsbók
Listasafns Íslands um íslenska
myndlist.
Hvað varðar Bókmenntakynning-
arsjóðinn gamla, þá höfum við m.a.
haldið við ferðastyrkjum og ýmsum
samstarfsverkefnum erlendis. Fyrir
ári hefðum við getað styrkt fleiri
kynningarverkefni erlendis og betur.
Það er sama upphæð í sjóðnum, en
sem betur fer höfum við ekki þurft að
þola niðurskurð.“
Þorgerður Agla segir að meðal
viðmiða við úthlutanir sé að faglega
sé staðið að útgáfunni, bækur fag-
lega unnar og stuðst við viðurkennda
þýðendur þar sem það á við. „Þó
kemur það fyrir að við verðum að
velja og hafna. Við höfum það líka að
leiðarljósi, að ef við dreifum krón-
unum of víða, verður kannski ekki
mikið úr þeim á hverjum stað og því
betra að styrkja eitt verk almenni-
lega.“
Stór hluti styrkja sjóðsins fer til
þýðinga íslenskra verka á erlend mál
og segir Þorgerður Agla að ferða-
styrkir Bókmenntasjóðs skipti þar
ekki minna máli þar sem bókum sem
hafi verið þýddar á erlend mál, þurfi
að fylgja eftir með kynningum á
verkunum og höfundum, til dæmis á
bókmenntahátíðum.
50 milljónir til umráða á ári
Bókmenntasjóður hefur 50 millj-
ónir til ráðstöfunar á ári, og segir
Þorgerður Agla að umsóknum fari
fjölgandi. En eru einhverjir póstar
sem orðið hafa samdrætti að bráð í
kjölfar þjóðfélagsástandsins? Þor-
gerður Agla segir svo ekki vera, en
bendir í staðinn á að stundum þurfi
einstök verkefni meiri athygli tíma-
bundið. „Við erum í góðu samstarfi
við Halldór Guðmundsson, verkefn-
isstjóra þátttöku Íslands á Bóka-
stefnunni í Frankfurt 2011, þar sem
íslenskar bókmenntir skipa sérstakt
heiðurssæti. Það skiptir okkur gríð-
armiklu máli. Við þurfum að horfa út
á við og styrkja þetta verkefni, en við
verðum auðvitað líka að styðja við
okkar innviði hér heima. Frankfurt-
arverkefnið er sérlega vel til þess
fallið að styrkja ímynd Íslands út á
við og það á bókaþjóðin að gera. En
meðan gengi íslensku krónunnar er
eins og það er þá verður auðvitað
minna úr krónunum, það er augljóst.
50 milljónirnar sem sjóðurinn hefur
úr að moða í allan rekstur og styrki
eru kannski ekki mikið miðað við
þær upphæðir sem maður heyrir
ræddar í fjölmiðlum í dag.“
Bókmenntasjóður, arftaki Bókmenntakynningarsjóðs, Menningarsjóðs og Þýðingasjóðs hefur starfað í ár
Jafnræði og fagleg sjónarmið
Þorgerður Agla Bókaþjóð á að styrkja ímynd sína útávið með bókum.
Í HNOTSKURN
» Þýðing á meðalbók geturkostað meira en milljón.
» Lægstu styrkir sjóðsinsnema 7.500 krónum og eru
vinnuþýðingastyrkir.
» Útgáfustyrkir nema lang-flestir um 100 - 300 þúsund
krónum.
» Hæsti styrkur er um 700þúsund krónur.
» Fyrir síðustu úthlutun út-gáfustyrkja bárust 104 um
sóknir, 32 fengu styrk.
FÖSTUDAGINN 30. jan-
úar verður Davíð Ólafsson
söngvari fertugur. Af því
tilefni heldur hann tónleika
í Langholtskirkju kl. 20 og
rennur ágóði af miðasölu til
hjálparstarfs ADRA. Miða-
verð er 2.000 krónur. Fram
koma Karlakórinn Fóst-
bræður, Valgerður Guðna-
dóttir, Garðar Thór Cortes,
Hulda Björk Garðarsdóttir, Gissur Páll Giss-
urarson og fleiri. ADRA er líknarfélag sem
styður fjölskylduhjálp á Íslandi og vinnur
gegn barnavændi í Kambódíu og Taílandi.
Veitingar og fjöldasöngur.
Tónlist
Syngur fyrir
hjálparvana börn
Davíð Ólafsson
ÁRIÐ 1959 endurgerði jap-
anski leikstjórinn Yasujiro
Ozu eina af sínum vinsæl-
ustu myndum, A Story of
Floating Weeds. Þótt ald-
arfjórðungur væri liðinn og
myndin nú gerð með hljóði
og í lit breytti hann lítt upp-
runalegri sögu mynd-
arinnar. Hópur farandleik-
ara með Komajuro nokkurn með í för sækir
heim lítið þorp þar sem hann á bæði ástkonu
og táningsson sem veit ekki um föður sinn.
Kvikmyndasafn Íslands sýnir myndina, Uki-
gusa (Floating Weeds), í Bæjarbíói í Hafn-
arfirði kl. 20 í kvöld og á laugardag kl. 16.
Kvikmyndir
Japönsk klassík
sýnd í Bæjarbíói
NÝR forstöðumaður hefur
tekið við í Víkinni – Sjó-
minjasafninu í Reykjavík. Í
upphafi ársins lét Sigrún
Magnúsdóttir af starfi for-
stöðumanns Sjóminjasafns-
ins og við því starfi tók Ei-
ríkur P. Jörundsson, sem
áður hafði starfað sem
sviðsstjóri við safnið. Eirík-
ur P. Jörundsson er sagn-
fræðingur að mennt og út-
skrifaðist með MA-gráðu frá Háskóla Íslands
árið 2004. Lokaritgerð hans heitir Sjáv-
arbyggðir og sveitaheimili og fjallar um útgerð
og samfélag við Faxaflóa 1801-1910.
Söfn
Nýr skipper í
brúnni í Víkinni
Úr sjóminjasafninu
Víkinni.
DANSSÝNINGIN Systur
verður sýnd að nýju í Iðnó
frá 31. janúar, en hún var
sýnd fyrir fullu húsi og góð-
ar viðtökur í maí í fyrra.
Ástrós Gunnarsdóttir og
Lára Stefánsdóttir túlka
ýmis minni kvenna við texta
Hrafnhildar Hagalín og
fjölbreytta tónlist, þar sem
viðfangsefnin eru m.a. spenna, söknuður, eró-
tík, unaður og losti. Þórhildur Þorleifsdóttir
var listrænn ráðgjafi við gerð sýningarinnar,
Björn Bergsteinn Guðmundsson hannaði lýs-
ingu, Dýrleif Örlygsdóttir sá um búninga og
tónlist var í höndum Guðna Franzsonar.
Dans
Söknuður, erótík,
unaður og losti