Morgunblaðið - 27.01.2009, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. JANÚAR 2009
Sími 564 0000
Þú færð 5 %
endurgreitt
í Smárabíó
Underworld 3 kl. 5:50 - 8 - 10:10 B.i. 16 ára
Villtu vinna milljarð kl. 5:30 - 8 - 10:30 B.i. 12 ára
Villtu vinna milljarð kl. 5:30 - 8 - 10:30 LÚXUS
Seven pounds kl. 10:30 LEYFÐ
Australia kl. 4:30 - 8 B.i. 12 ára
Sólskinsdrengurinn kl. 5:30 - 8 LEYFÐ
Skoppa og Skrýtla kl. 4 DIGITAL LEYFÐ
“SJÖ PUND AF BRAVÓ”
- E.E., DV
HÖRKUSPENNANDI MYND
ÚR SMIÐJU LUC BESSON
,,ÞRÆLGÓÐ SPENNUMYND”
-VJV -TOPP5.IS/FBL
-S.V. - MBL
BYGGT Á SÖNNUMATBURÐUM
Frá Clint Eastwood,
óskarsverðlaunaleikstjóra
Mystic River, Million Dollar
Baby og Unforgiven.
„HEILLANDI, FULLORÐINS ÞRILLER, MEÐ
ÓTVÍRÆÐRI ÓSKARSFRAMMISTÖÐU
FRÁANGELINU JOLIE.“
- EMPIRE
Ótrúleg saga byggð á sönnum atburðum um
baráttu einstæðrar móður við spillingu,
morð,mannshvörf og lögregluyfirvöld.
-bara lúxus
Sími 553 2075
“...ÁHORFANDINN STENDUR
EINNIG UPPI SEM SIGURVEGARI
KVIKMYNDAPERLUNNAR
SLUMDOG MILLIONAIRE”
- S.V., MBL
“UPPLÍFGANDI SAGA GERÐ
AÐ FRÁBÆRRI BÍÓMYND,
BESTU MYND DANNY BOYLE
OG LÍKLEGUM SIGURVEGARA
Á ÓSKARSVERÐLAUNUNUM.”
- L.I.L.,TOPP5.-FBL.IS
„Byggð á samnefndri bók sem
slegið hefur í gegn um allan heim“
- S.V., MBL
Stórkostlegt meistaraverk
frá leikstjóra Moulin Rouge!
- H.E. DV
SÝND Í SMÁRABÍÓI SÝND Í SMÁRABÍÓI OG HÁSKÓLABÍÓI
Fyrsti kafli Underworld myndanna.
Hrikalegri og flottari enn nokkru sinni fyrr!
HEIMSFRUMSÝNING!
Ómissandi fyrir alla sem sáu fyrri myndirnar
sem og alla aðdáendur spennu og hasarmynda.
Stórbrotin og áhrifarík mynd frá
verðlaunaleikstjóranum Sam Mendes
3
SÝND Í SMÁRABÍÓI,
HÁSKÓLABÍÓI OG BORGARBÍÓI
Sýnd kl. 6 og 8Sýnd kl. 10
Sýnd kl. 5:45, 8 og 10:20
SÝND Í SMÁRABÍÓI OG BORGARBÍÓI
Þú færð 5 % endurgreitt í Laugarásbíó
ef þú greiðir með kreditkorti
tengdu Aukakrónumwww.laugarasbio.is
Sýnd kl. 5:45, 8 og 10:20
50 kr. afsláttur ef þú kaupir bíómiðann á
borgar bíómiðann með Kreditkorti tengdu Aukakrónum!
m.a. Angelina Jolie
sem besta leikkona“
3
- S.V. Mbl
- S.V. Mbl.
Eins konar Great Gatsby minnarkynslóðar,“ sagði Kurt
Vonnegut um skáldverk sem hlaut
tilnefningu til bandarísku National
Book-verðlaunanna árið 1962,
sama ár og Catch 22 eftir Joseph
Heller. Verkið heitir Revolutionary
Road – sem reyndar mætti útleggja
á ýmsa vegu óhjákvæmilega tengda
byltingu þó.
Höfundurinn, Richard Yates
[1926-92], hefur verið flestum
gleymdur, þangað til nú að ný kvik-
mynd Sams Mendes, með Kate
Winslet og Leonardo DiCaprio, hef-
ur orðið til þess að ferill hans hefur
verið rifjaður upp.
  
Revolutionary Road segir söguhjóna í bandarísku úthverfi.
Hjóna sem standa frammi fyrir því
að sú hugmynd sem þau hafa haft
um sjálf sig sem óvenjulegt fólk er
blekking. Þeirra raunveruleiki er
ekkert öðruvísi en raunveruleiki
allra þeirra venjulegu meðaljóna
sem þau fyrirlíta í sínu nær-
umhverfi. Sú uppgötvun leiðir til
uppgjörs er knýr söguna áfram
með afdrifaríkum afleiðingum.
Richard Yates er einmitt þekktur
fyrir að hafa skrifað sögur um lýj-
andi hversdagsleika venjulegs fólks
– um úthverfamenningu bandarísks
borgarsamfélags, þá stakka sem
fólki voru sniðnir fyrirfram á þeim
tíma sem verk hans gerast. Um það
hvernig draumar einstaklinga gufa
upp þegar kröfur samtímans um
settlega samkeppni við Jón og
Gunnu í næsta húsi ganga nærri
sjálfsvitund þeirra. Yrkisefnið er
auðvitað kunnuglegt frá sam-
tímamönnum hans, ekki síst konum
á borð við Anne Sexton og Sylviu
Plath, sem gerðu firringu og sam-
skiptaleysi bandarískrar úthverfa-
menningar sjöunda áratugarins
söguleg skil.
  
Yates var því ekki frumkvöðull íþví að afhjúpa ginnungagapið
á milli millistéttarlífs eftirstríðs-
áranna og þess félagslega uppgjörs
sem var á næsta leiti; uppgjörsins
við kynbundin hlutverk, kynþátta-
hatur, neysluhyggju og stríðs-
rekstur. Hann var heldur ekki
frumkvöðull í stílbrögðum – þvert á
móti rís orðanotkun hans og form-
ræn hugsun sjaldan upp úr því
kunnuglega. En þrákelkni og
þrautseigja við að afhjúpa lágkúru
millistéttarlífsins, vonbrigði, veik-
leika eða jafnvel karakterbresti
söguhetjanna bítur svo um munar.
Eins og rithöfundurinn Stewart
O’Nan segir í ágætri grein sinni um
Yates í The Boston Review: „Þegar
kemur að því að horfast í augu við
hið versta er hvergi hvikað, ekkert
gert til að taka slagkraftinn úr
höggunum.“ Í tilfelli hjónanna í Re-
volutionary Road telur O’Nan ljóst
að það sem fer úrskeiðis er þeim
sjálfum að kenna, afleiðing sjálfs-
elsku þeirra, þess hve veikgeðja
þau eru og ófær um að horfast í
augu við sannleikann.
  
Þennan efnivið sótti Richard Ya-tes að töluverðu leyti í eigin
uppvöxt og reynslu fullorðins-
áranna. Hann átti erfitt uppdráttar
sem barn, á faraldsfæti eftir krepp-
una miklu með einstæðri og drykk-
felldri móður. Hvorugt hjónabanda
hans gekk upp og eiginkonur hans
yfirgáfu hann með dætur hans
þrjár. Þótt Yates hafi að mestu tek-
ist að helga sig skrifum setti ein-
semd og gríðarleg drykkja mark
sitt á líf hans og loks í kjölfarið
heilsubrestur af völdum þess og
keðjureykinga. Hvort fræg lýsing
hans á eigin skáldverkum hafi átt
einhverja skírskotun í eigið lífs-
hlaup er vitaskuld ekki hægt að
fullyrða um, þótt freistandi sé að
horfa til æpandi samsvörunarinnar
þarna á milli: „Ef verk mín hafa
eitthvert þema, þá er það líklega af-
ar einfalt: Óumflýjanlegur ein-
manaleiki flestra og harmleikurinn
sem af honum leiðir.“
  
Þeir einu sem hafa haldið nafniRichards Yates á lofti í gegn-
um tíðina eru aðrir rithöfundar.
Bækur hans hafa aldrei selst vel og
hafa ekki verið endurútgefnar. Það
er þó aldrei að vita nema stjörnu-
leikur þeirra Kate Winslet og Leon-
ardos DiCaprios breyti einhverju
þar um, og áhugi bókhneigðra
Bandaríkjamanna beinist seint og
um síðir að einum vanmetnasta
samfélagsrýni þeirra á síðari hluta
tuttugustu aldar.
fbi@mbl.is
Hinir fyrirlitnu meðaljónar
AF LISTUM
Fríða Björk Ingvarsdóttir
»Ef verk mín hafaeitthvert þema, þá er
það líklega afar einfalt:
Óumflýjanlegur ein-
manaleiki flestra og
harmleikurinn sem af
honum leiðir.
Revolutionary Road Kate Winslet og Leonardo DiCaprio í hlutverkum sínum í þessu mikla úthverfadrama.