Morgunblaðið - 17.05.2009, Síða 32

32 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. MAÍ 2009
20.
Í
hugun er gildur þáttur í þroskuðu trúarlífi, hver
sem átrúnaðurinn er. Hún miðar alls staðar að
því að opnast. Eða finna í huga sínum snerti-
punktinn við veruna, veruleikann, í sjálfum sér
og tilverunni. Aðferðir geta verið keimlíkar,
sálræn áhrif sömuleiðis að vissu marki. En kristin
íhugun er alls kostar fólgin í því, að opna fyrir Kristi og
gefa sig honum á vald.
Ég vil þekkja Krist og kraft upprisu hans (Fil. 3,10)
að Kristur megi fyrir trúna búa í hjartanu, svo maður
verði rótfestur og grundvallaður í kærleika hans (Ef.
3,17) – þessi og önnur sams konar ummæli Nýja testa-
mentisins eru lykilorð um kristna íhugun, eðli hennar
og markmið. En að baki þeim og undirstaða þeirra eru
orð Jesú sjálfs um einingu hans og þeirra, sem á hann
trúa. Verið í mér, þá verð ég í yður (Jóh 15,4).
Ég hef notað hér hefðbundin, gamalkunn íslensk orð,
sem eru mér töm og eiginleg.
Annað orð kom upp hérlendis fyrir fáeinum áratugum
og varð tíska, orðið hugleiðsla.
Það hefur ekki áður komið við sögu í íslensku trúarlífi
og má láta sig gruna, að sú nýtíska sé komin frá mönn-
um, sem töldu sig þurfa nýtt orð yfir fyrirbæri, sem þeir
höfðu áhuga á og vildu kynna, en töldu, að það hefði ekki
komið við sögu í andlegu lífi Íslendinga.
Þeir álitu sig þurfa að leita langt til þess að finna fyr-
irmyndir að og leiðbeiningar um eftirsóknarverða, and-
lega reynslu.
Orðið er í sjálfu sér brúklegt, en engan veginn neitt
betra en hin, sem hingað til hafa dugað um það að leiða
hugann til Guðs eða láta leiðast til móts við Guð.
Þetta hefur aldrei haft þá merkingu, að maður eigi að
komast í neina leiðslu eða vímuástand, en sannleikurinn
er sá, að um líkt leyti og orðið hugleiðsla varð tíska, upp-
hófst hér á Vesturlöndum gífurlegur áhugi á þess háttar
trúarlegum áhrifum, sem koma manni í annarlegt
ástand.
Menn dreymdi um alsælu, algleymi, yfirmáta sterkar
upplifanir.
Höfðu ekki methafarnir í andlegum íþróttum, sér í
lagi indverskir, fundið upp mögnuð nautnameðul, sterk-
ari en þau, sem fáanleg eru á öðrum mörkuðum?
Sú tískubylgja, sem hér var á ferðinni, reis á þeim ár-
um, þegar bítlarnir lögðu heiminn að fótum sér.
Þeir fundu upp virkar aðferðir til þess að sefja fólk,
koma því í annarlegt ástand og beita til þess hljóða-
tólum og sérlegum söngmáta.
Síðan varð það mjög arðbær iðja að vekja með ein-
hæfum, háttbundnum, mögnuðum glymjanda upp-
skrúfað hugarástand, jafnvel trylling, en æði oft eru
raunar önnur lyf með í þessu spili, á næsta leiti alltént
eða í kjölfarinu.
Bítlarnir leituðu á indversk mið til þess að bæta sér
upp það, sem enn skorti á ofsaleg hughrif.
Um þetta var fróðleg grein í sunnudagsblaði Morg-
unblaðsins 2. mars í ár.
En á sama tíma fóru aðrir að huga að vímuefnum og
áhrifum þeirra, vísindamenn, sálfræðingar, heimspek-
ingar fóru að gera tilraunir á sjálfum sér með LSD og
fleiri krassandi efnum.
Það var talsvert rætt og ritað, jafnvel skrifaðar bæk-
ur um þessa tilraunastarfsemi.
Var svonefnd trúarreynsla eða það sem menn sóttust
eftir með innhverfum trúariðkunum nokkuð annað en
þetta, sem hægt var að finna með því að nota lyf eða
vímugjafa?
Og var það ekki dásamlegur sigur raunsæis og vís-
inda ef nú væri hægt að leysa Guð af hólmi fyrir fullt og
allt með auðfengnum sprautum og pillum?
Þessar hugmyndir og tilraunir reyndust ekki vel, sem
ekki var heldur von.
Þessi kapítuli í trúarsögu og menningarsögu samtím-
ans skildi ekki annað eftir en óbragð og ófarir.
Eins og mörg önnur hilling, einkum á pólitíska svið-
inu, sem töfraði fólk og kom því í leiðslu eða vímu, svo að
það lét síðan teyma sig í óheyrilegar ófærur.
Trúarþörfin, sem er frumþörf mannlegs eðlis, eins
frumlæg og sterk og lífshvötin sjálf, getur leiðst út í
vonda farvegi.
Eðlislæg lífshvöt, sem spillist eða leiðist afvega, getur
orðið vondur meinvaldur. Því verri sem hún stendur
dýpra og er ætlað meira.
Þau leiðu mistök hafa orðið að röð pistla sr. Sigurbjörns
Einarssonar ruglaðist, því birtist hér pistill nr. 20 og svo
næsta sunnudag birtist pistill nr. 23. Beðist er velvirðingar á
mistökunum.
Leit og svör
Sigurbjörn
Einarsson
» Höfðu ekki methafarnir í and-legum íþróttum, sér í lagi ind-
verskir, fundið upp mögnuð nautna-
meðul, sterkari en þau, sem fáanleg
eru á öðrum mörkuðum?
Pistlar sr. Sigurbjörns
Einarssonar, sem
Morgunblaðið birti á
sunnudögum á síðasta
ári, vöktu mikla
ánægju meðal lesenda.
Um það samdist, milli
sr. Sigurbjörns og
Morgunblaðsins, að
hann héldi áfram þess-
um skrifum og hafði
hann gengið frá nýjum
skammti áður en hann
lést.
, ,magnar upp daginn
Í ÚTVARPS-
ÞÆTTINUM Kross-
götum 9. júní síðast
liðinn fjallaði prófess-
or í stjórnmálafræði
við Háskóla Íslands
um hið mikilvæga
réttlætismál jöfnun á
vægi atkvæða til þess
að efla lýðræði á Ís-
landi. Hann ræddi
um að vægi atkvæða
á landsbyggðinni
væri meira heldur en
á höfuðborgarsvæðinu. Grund-
vallarregla lýðræðisins væri einn
maður, eitt atkvæði. Ennfremur
var bent á að þjóðin væri klofin í
afstöðu gagnvart Evrópusam-
bandsaðild, landsbyggð á móti og
höfuðborg með. Gefið var í skyn
að ef landsbyggðarþingmenn,
sem hafa kúgað skoðanabræður
sína í flestum flokkum með and-
stöðu sinni gegn inngöngu í Evr-
ópusambandið, hefðu minna at-
kvæðavægi, fengju Evrópumálin
sanna lýðræðislega meðferð og
aðild okkar að Evrópusamband-
inu yrði nánast tryggð Íslend-
ingum með réttu. Í þættinum var
því haldið fram að fullkominn
jöfnuður á vægi atkvæða myndi
nást bráðlega.
Það er ávallt fagnaðarefni þeg-
ar lýðræðið er eflt og vonandi
munum við áfram verða kynd-
ilberar lýðræðislegra framfara
eftir væntanlega inngöngu okkar
í Evrópusambandið. Þá tökum
við vonandi virkan þátt í því að
efla Evrópuþingið en það er að
margra mati heldur valdalítil
stofnun. Þar munum við vænt-
anlega taka þátt í að berjast fyr-
ir réttu vægi atkvæða, þannig að
þær þjóðir sem fjölmennastar
eru fái lýðræðislega sanngjarnt
vægi. Vitað er að Þjóðverjar hafa
lengi verið ósáttir við hversu litlu
þeir ráða innan sambandsins.
Þeir eru stærsta þjóð þess, en í
Þýskalandi eru 82,2 milljón íbúar
– og 16,4% allra íbúa sambands-
ins.
Við munum væntanlega leggj-
ast á sveif með þeim öflum innan
Evrópusambandsins sem krefjast
tilsvarandi leiðréttingar innan
alls stjórnkerfisins –
þ.e. í nefndum og
ráðum. Minnumst
þess að fjölmennustu
þjóðir Evrópusam-
bandsins eiga langa
sögu í fiskveiðum hér
við land sem og víða
annars staðar. Þetta
eru m.a. Þjóðverjar,
Bretar, Frakkar og
Spánverjar.
Í Evrópu væri
vægi Íslands í fólks-
fjöldanum jafnt vægi
180 manna hrepps á Íslandi.
Kjósarhreppur og Ásahreppur
eru dæmi um slíka hreppa. Ég
man ekki hvort og þá hvenær
þessir hreppar áttu síðast menn á
Alþingi Íslendinga þrátt fyrir að
þeir hafi um árabil búið við hag-
stætt vægi atkvæða.
Á Íslandi búa rúmlega 300.000
manns. Í Evrópusambandinu eru
tæplega 500 milljónir íbúar. Það
eru 785 menn á Evrópusam-
bandsþinginu . Auk þess eru 22
nefndir og 14 forsetar. Þjóðverjar
eiga eingöngu 100 menn á
þinginu, eða 12,7% þeirra. Ef
vægi atkvæða ætti að vera rétt
þyrfti að fjölga þingmönnum
Þjóðverja um tæplega 30 manns.
Við myndum eiga rétt á tæplega
½ þingmanni, og ættum því í
besta falli rétt á að komast á ann-
að hvert þing með okkar eina
fulltrúa á Evrópuþinginu þegar
vægi atkvæði hefur verið jafnað
að fullu.
Rýr yrði hlutur okkar meðal
Evrópusambandsþjóða og höf-
uðborgin, örgrýtishreppur og út-
nári, bæði þegar horft er til stað-
setningar, mannfjölda og hversu
hátt við stöndum í virðingarstig-
anum þessa dagana.
Ísland, útnári Evr-
ópusambandsins
Eftir Vífil Karlsson
Vífill
Karlsson
» Fullkomin jöfnun á
vægi atkvæða á
landsvísu leiðir hugann
að vægi Íslands í Evr-
ópusambandinu.
Höfundur er hagfræðingur.