Saga - 1970, Blaðsíða 143

Hvort erpað véfrétt eða kleyfhugaveiki?
Ritfregn
»Sú staðreynd, að mannfjöldi (Islands) óx á fyrrihluta aldarinnar
hin 150% fram yfir hámarksfjölda þess á skeiði Þjóðveldisins og ibúa-
J°ldi Reykjavikur varð meiri en á landinu öllu var forðum, er ein
úhdirförulasta ógnunin við þjóðareðlið íslenzka. Enn er ekki stigi
úskans náð; 200 þúsund Islendingar eru hugmynd, sem venjulegur
orgari (þess) ræður við sæmilega. En með hálfa milljón íbúa, sem
óbreyttri stefnu verður brátt komin eftir aldamótin, væri allt
ar>nað mál . . . Aivarlegasta ógnunin við menningu þess stafar af lík-
OUnum til (the prospect of) ótakmarkaðrar velmegunar og þaraf-
* andi gliðnunar á samfélagi og mannfjölda. Gegnum aldirnar hafa
s ®ndingar ekki aðeins þolað, heldur og ummyndað mótlæti sitt, bæði
bað
leiði
sem frá náttúru og mönnunum kom. Það væri harmsaga með af-
'ingar langt út fyrir hamrastrendur þess sjálfs, ef þeir reynast ekki
| .-------ui iiauu
nir Urn að lifa góðæri af.‘‘
efrétt þessi er á síðasta blaði í vænni og rökstuddri ferðabók:
s °ó°m Iceland, eftir John C. Griffiths, London 1969, en aðra bók
arndi höfundurinn litlu fyrr um voldugra riki, statt í líkum háska:
Bhftnistan. Hinn ívitnaða lokakafla rits síns, Nútíma-lslands, nefnir
elri ”**ina síðustu menning" (The Last Civilisation) — hinni
. 1 kynslóð nútímafólks til hróss og á kostnað þess mannorðs, sem
erandi unglingar landsins eiga í vændum, eftir að þeir (með börn-
^ valda nýrri 150% aukningu fjöldans eftir 40—50 ár og hafa
í „urbaniseraða" þjóð, sem höf. telur vist, að þar með hafi
gildi sínu fyrir heiminn.
er ófús til að játa, að sögukennarar vorir eigi nokkra beina
h þvi, að Griffiths þykist mega draga slíka ályktun bæði af lands-
0g ’ sem hann þræðir allvel, og þóknanlegri úttekt sinni á efnahag
kmri PPeidi’ ^erðri eftir viðtöl við ýmsa gáfuðustu eða fremstu menn
vi Slns' Þess vegna ritfregn, örstutt. — Eldri söguspeki fékkst að
Vfir rr ^ ’Óju að smíða véfréttir í stíl við þetta: Þegar Krösos fer
Sjn‘n. 1aiýsfljót eða íslendingum (einkum borgarbúum) fjölgar öðru
hien nm ^-00%, mun menningarríki liða undir lok. En 1970 teldu sögu-
frétr SÍÍita Smíð vera Það misbeita sérþekkingu sinni. Eg neita vé-
sjg, 'nni’ en við það er höfundi hennar (og lánshugmyndum hans úr
fgj 1 islenzkra menningarvita) aðeins skákað til hliðar, nánast á svið
n°kkr ffræfSÍnnar’ ^ar Sem ógerlegt er að afsanna nokkurn hlut,
aýj,ri a tullyrðingu, — jafnvel schizofrenískan tortryggnisótta við
jngjf^^H^ióðir verður að umbera þolinmóðlega þar, en ekki í sögu-
Bjöm Sigfússon.