Saga - 1990, Blaðsíða 50

48 AÐALGEIR KRISTJÁNSSON OG GÍSLI ÁG. GUNNLAUGSSON
útgerð opinna báta hafi ekki síður valdið þáttaskilum í ýmsum byggð-
arlögum.121
Þess gætir víða að stjórnvöld höfðu takmarkaoa trú á sjávarútveg-
inum sem burðarási í atvinnulífinu. Ekki þarf lengi að lesa í Sýslu- og
sóknalýsingum Bókmenntafélagsins til að kynnast því viðhorfi. Einstaka
maður var samt framsýnni og gerði sér fulla grein fyrir þeim mögu-
leikum sem íslenskur sjávarútvegur bjó yfir með bættum skipakosti
og siglingakunnáttu.
í fjórða og síðasta árgangi Ármanns á alþingi birtist grein eftir Guð-
mund Scheving, fyrrum sýslumann, um þilskipaútgerðina vestan-
lands. Hann rekur þar sögu hennar og gerir góða grein fyrir þeirri
hagræðingu í veiðum sem þilskipunum fylgdi. Áður hafi menn næst-
um orðið að standa með annan fótinn í fjörunni við veiðiskapinn þeg-
ar sjórinn var sóttur á smábátunum. Með tilkomu þilskipanna verði
gjörbreyting á: menn eigi hús og heimili á sjónum og sjávarútvegur-
inn verði tryggari en áður. Guðmundur Scheving komst að þeirri
niðurstöðu að möguleikarnir í sjávarútvegi væru miklu meiri en í
landbúnaði og efling sjávarútvegs yrði jafnframt lyftistöng fyrir land-
búnaðinn.122
Grein Guðmundar er að mörgu öðru leyti hin merkasta. Hann lagð-
ist gegn því að fólki væri meinað að setjast að í þurrabúðum við
sjávarsíðuna og hvatti til aukinnar sérhæfingar fólks í sjávarútvegi.
Guðmundur kvaðst forðast að taka vinnumenn á skip sín, heldur
ráða reynda og góða fiskimenn. Hann kvaðst hafa byggt tvö íbúðar-
hús handa skipverjum sínum sem þeir hefðu leigulaust til afnota árið
um kring og séu nú átta þeirra giftir. Alls lifðu samkvæmt greininni 50
manns á þilskipaveiðum hans og hafi þeir efnast, kvænst og ekki
haldið sig verr en meðalbændur og vinnumenn í bestu vistum.
í grein sinni hélt Guðmundur því einnig fram að vöxtur þilskipaút-
gerðar myndi efla innanlandsverslun, draga úr lestarferðum í fjar-
læga kaupstaði og auka hlutdeild innlendra manna í versluninni. Hið
síðarnefnda rökstuddi hann með því að eigendur þilskipa myndu láta
121 Sjá t.d. Gísli Ágúst Gunnlaugsson, Saga Ólafsvíkur, bls. 214. Guðmundur Hálf-
danarson, „Aðdragandi iðnbyltingar á 19. öld".í Iðnbylting á tslandi. Umsköpun
atvinnulífs um 1880 til 1940 (Ritsafn Sagnfræðistofnunar 21). Rvík 1987, bls. 30.
122 Guðmundur Scheving, „Nokkrar hugleiðingar um þiiskipaveiðar á fslandi",
Ármann á alþingi IV, bls. 83-106.