Saga - 1990, Blaðsíða 242

240
RITFREGNIR
„Heims í boxi hart fram sté
við heimsmeistara góðan:
fjórum sinnum féll á kné.
í fimtu lotu stóð hann."
Á bls. 240 er alþekktur húsgangur úr síldinni.
„Hausta tekur, héðan fer
hópur meyja úr síldinni.
Litla greyið á mér er
orðið fegið hvíldinni."
Hér virðist grunsamlegt að vísan hefur miðrím í öllum hendingum nema
þeirri fyrstu enda heyrðist hún forðum ganga þannig manna milli:
„Þær sem legið hafa hér
heim sér smeygja úr síldinni.
Tittlingsgreyið á mér er
orðið fegið hvíldinni."
Þetta er svo sem ekki rismikill kveðskapur en fylgir þó bragreglum til fulls.
Er nú lokið sparðatíningi en þó er fátt eitt talið af þeim atriðum sem hér
hefði mátt nefna. F>á er komið að öðrum aðfinnslum sem e.t.v. má telja mikil-
vægari. Hér er átt við það þegar höfundur fer algerlega með staðlausa stafi,
afgreiðir flókna hluti á allt of einfaldan hátt eða lætur vaða á súðum svo að úr
verður ein allsherjar hringavitleysa. Hér skulu nefnd dæmi. „Á öðrum ára-
tug aldarinnar hafði verið reist söltunarstöð á Djúpuvík. Hún var í nokkur ár
ein af helstu söltunarstöðvum landsins. Þar áður var þar norsk hvalstöð."
(Bls. 141.) Pegar Elías Stefánsson hóf starfsemi í Djúpuvík árið 1916 kom
hann að ónumdu landi því að þarna hefur aldrei verið hvalstöð og er torskilið
hvernig þessi villa hefur komist inn í textann. Helst er hægt að skýra þetta
svona. Við Reykjafjörð utanverðan, snertispöl utan við verslunarstaðinn í
Kúvíkum, byggði Lars Sekse frá Stafangri söltunarstöð árið 1906 og rak hana
fram yfir 1910. Þessi stöð nefndist Hekla. Hvalstöð Norðmanna við Hesteyr-
arfjörð hét einnig Hekla hluta af þeim tíma sem hún var starfrækt og virðist
þessum stöðvum ruglað með einhverjum hætti saman þótt hvorug tengist
Djúpuvík. Þetta er langsótt skýring en ekki verri en hver önnur.
„Fyrsta síldarbræðslan hér á landi var reist 1911 af norskum manni Thor-
mod Bakkevig." (Bls. 174.) Hér er flókið mál gert alltof einfalt þótt að hluta til
sé farið með rétt mál. Upphaf síldarbræðslu á íslandi er í ýmsum greinum
óljóst. Vitað er að Bakkevig og Söbstad og e.t.v. fleiri höfðu í 2-3 ár gert til-
raunir með síldarbræðslu í smáum stíl en líkur benda til að þeir hafi einungis
hirt lýsið. Árið 1911 hófst svo bræðsla fyrir alvöru en það ár snerust hjólin í
verksmiðjum Bakkevigs, Söbstads, Evangers og um borð í tveimur skipum
Eureka og Alpha. Alls voru því fimm verksmiðjur í gangi á Siglufirði þetta
sumar. Eurekaverksmiðjan, sem síðar varð kjarni Krossanesverksmiðjunn-
ar, var langafkastamest og skákaði þar öllum hinum samanlögðum. Evang-
ersverksmiðjan austan fjarðar var myndarlegust og fullkomnust þeirra sem
stóðu á Iandi og tók Bakkevigsverksmiðjunni langt fram, bæði í afköstum og
tækni. Af þessu má sjá að hér hefur höfundur afgreitt upphaf síldarbræðslu
á íslandi á heldur stuttaralegan hátt.