Saga - 1990, Blaðsíða 55

FÉLAGS- OG HAGÞRÓUN Á ÍSLANDI
53
skipa sem sigldu hingað til lands á vegum kaupmanna á fyrri hluta
aldarinnar.
Tafla IX. 1. sýnir glöggt að siglingar hingað til lands stórjukust eftir
1830. Á öðrum áratugi aldarinnar voru siglingar hins vegar óvenju
litlar og lestarrúm skipanna takmarkað. Ófriðarbálið í Evrópu var í
hámarki á árunum 1808-14 og þau ár var sigling hingað óveruleg, t.d.
sigldu einungis 11 skip til landsins árið 1808,10 árið 1809, 9 árið 1810,
17 árið 1811 og 12 árið 1813.135 Á þriðja áratugi aldarinnar var sigling
hingað enn minni en verið hafði að meðaltali á árabilinu 1787-99.136
Það er því ljóst að veruleg umskipti verða um og eftir 1830 eins og
Sigfús Haukur heldur fram og ályktar hann eflaust rétt um ástæður
þessa. Kaupmönnum fjölgaði á þessu tímabili og voru fastakaup-
menn á landinu alls 55 talsins árið 1849.137 Til samanburðar má nefna
að árið 1792 ráku 35 kaupmenn (eða félög) 45 verslanir hérlendis, árið
1807 ráku 19 aðilar 38 verslanir, en árið 1816 ráku einungis 16 aðilar
verslun á landinu.138 Auk fastakaupmanna hafði nokkur fjöldi lausa-
kaupmanna verslun með höndum hérlendis, en lestarrúm þeirra
skipa er þeir notuðu við verslun sína nam á árabilinu 1830-49 að jafn-
aði fimmtungi af því lestarrými sem fastakaupmenn höfðu til um-
ráða.139 Verslun þeirra skapaði þó nokkra samkeppni.
Þess er að vænta að magn inn- og útfluttrar vöru hafi vaxið veru-
lega á tímabilinu 1830-50 í kjölfar umfangsmeiri siglinga til landsins.
Sé hugað að skýrslum um inn- og útflutning árin 1840 og 1849 kemur
1 ljós að mikil aukning varð á verslun með flestar vörutegundir.140
Þáttur íslendinga í versluninni jókst einnig á fyrri hluta aldarinnar
þótt danskir kaupmenn væru enn í miklum meirihluta kaupmanna
um 1850.
Þótt verslunarmálum hafi þannig miðað áleiðis eftir 1830 voru
íslendingar sjálfir ekki ánægðir með verslunarfyrirkomulagið. Fljót-
lega eftir að alþingi var endurreist voru settar fram kröfur um fullt
verslunarfrelsi og þekkt eru skrif Jóns Sigurðssonar um verslunarmál-
H5 Skýrslur iwi Imuishngi á íslaudi I, bls. 83.
136 Ibid.
137 Ibid, bls. 85.
138 Sigfús Haukur Andrésson, Verzhwarsnga íslands, bls. 604.
139 Skýrslur iwi Imidslmgi á íslandi I, bls. 84.
140 Ibid, bls. 86-95.