Saga - 1990, Blaðsíða 128

126
HAUKUR SIGURÐSSON
aldamót. Segir Bjarni að þægilegt væri fyrir sjómenn í Eyjum ef þeir
hefðu beitu til næsta róðurs á eftir og væri nægilegt að hafa ískjallara
og leggja beituna í ísmulning og geyma hana án þess að hún frysi eig-
inlega. Hann segir að ískjallarar ættu í það minnsta að vera í hverri
veiðistöð til að geyma síld úr íshúsum um hríð.81
Bjarni hefur líklega talið slíkan ískjallara nægja til að geyma í beitu
milli róðra. En mikill munur var á þessum ískjallara Bjarna og þeim
sem ísak lýsti, en eflaust hefur ískjallari Patersons á Búðareyri við
Seyðisfjörð líkst honum. ískofar sem ekki voru betur útbúnir en þetta
reyndust ekki vel.
En ískofar þekktust í Vestmannaeyjum þegar Bjarni skrifaði
skýrslu sína. Porsteinn Víglundsson í Vestmannaeyjum segir að um
síðustu aldamót hafi ískofar víða verið í Heimaey nálægt kauptúninu
og höfninni. Hann segir að skipshafnir hafi byggt sér kofa úr torfi og
grjóti og safnað í þá snjó og ís að vetrinum. Bjóðum eða beittri línu
hafi verið skotið inn í kofana ef snögglega tók fyrir gæftir. En snjór
var oft lítill í Eyjum og sóttu menn hann stundum til fjalla.82
í Suðurlandi 1911 er sagt frá því að á Norður- og Austurlandi þyki
sjálfsagt að hafa ís til beitugeymslu og víða séu ískofar til á hverjum
bæ. Pað sé kallað ískofi þegar eitt heimili byggi sér lítið hús til
ísgeymslu. Veggir séu hlaðnir úr torfi, nokkuð þykkir og þéttir svo að
hvergi súgi í gegnum. Þakið sé með torfi svo að ekki geti lekið þótt
rigni. Isnum sé ekið í kofann og hann þakinn heyrusli. Einnig segir
blaðið að stundum hafi menn tekið hesthús eða fjárhúskofa sem ekki
hafi þurft að nota og ís verið keyrður þar inn.
Blaðið vill síðan að bændur taki upp þessa aðferð til að kæla rjóma-
föturnar. Sé til ís að sumrinu megi setja hann í kælivatnið eða setja
föturnar í ísbyrgið.83
Stokkseyringar höfðu aðra aðferð fyrir daga íshúsanna þar. Beitu-
síldinni var komið fyrir í blikk- eða bárujárnshólkum sem voru látnir
í tómar tunnur og mulinn ís settur milli hólksins og tunnunnar. Dálít-
ið salt var sett í klakann. Með þessu móti sá hver formaður um sig.84
81 Bjami Sæmundsson: „Fiskirannsóknir 1899. Skýrsla til landshöfðingja." Andvari,
25. árg„ 1900, 51.
82 Þorsteinn Víglundsson: „Saga ísfélags Vestmannaeyja." Blik, ársrit Gagnfræða-
skólans í Vestmannaeyjum, 21. árg., 1960, 61.
83 „ísgeymsla til heimanotkunar." Suðurland 11. nóvember 1911. 2. árg., 23. tbl.
84 Guðni Jónsson: Stokkseyringa saga I (Rv. 1960), 202-3.