Morgunblaðið - 30.12.2009, Blaðsíða 43

Menning 43FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. DESEMBER 2009
Það er núna verið
að vinna að óskars-
útnefningu fyrir árið 2011
44
»
ELEKTRA Ensemble heldur
tónleika á Kjarvalsstöðum í
kvöld kl. 20, en það eru loka-
tónleikar hópsins sem tónlist-
arhóps Reykjavíkur 2009. Um
efnisskránna leika franskir
straumar með verkum eftir
Saint-Saëns, Debussy og
Fauré o.fl. Tónlistarkonurnar
fimm í Elektru eru Ástríður
Alda Sigurðardóttir píanóleik-
ari, Emilía Rós Sigfúsdóttir
flautuleikari, Helga Björg Arnardóttir klarínettu-
leikari, Helga Þóra Björgvinsdóttir fiðluleikari og
Margrét Árnadóttir sellóleikari. Allar eru þær há-
menntaðar í tónlist og hafa m.a. hver um sig leikið
einleik með Sinfóníuhljómsveit Íslands.
Tónlist
Frönsk tónlist hjá
Elektru í kvöld
Fjórar Elektrur.
HLJÓMSVEITIN Árstíðir,
sem hefur vakið mikla athygli á
árinu fyrir þjóðlagaskotna og
melódíska tónlist sína, heldur
tónleika á Kaffi Rósenberg í
kvöld og hefjast þeir kl. 22.
Hljóðfæraskipun Árstíða er
sérstök, en með söngnum er
leikið á þrjá gítara, selló, fiðlu
og píanó. Árið 2009 hefur verið
viðburðaríkt fyrir Árstíðir.
Fyrsta breiðskífa sveitarinnar
kom út í júní sl. og var henni fylgt eftir með tón-
leikaferðalagi um landið. Síðan þá hafa meðlimir
verið iðnir við að spila opinberlega, og mætti þar
sér í lagi nefna hátíðina Iceland Airwaves í októ-
ber og tónleika með KK í nóvember.
Tónlist
Árstíðir spila á
Rósenberg í kvöld
Árstíðir
SÍÐUSTU tónleikar
ársins hér á Íslandi
verða í Hallgrímskirkju
á morgun, gamlársdag,
kl. 17. Það er í
sautjánda sinn og að
hefð að trompetleik-
ararnir Ásgeir H. Stein-
grímsson og Eiríkur Örn Pálsson og Hörður Ás-
kelsson organisti kveðja þar gamla árið og fagna
því nýja með lúðraþyt og organleik. Þeir leika
tvær sónatínur eftir Johann Pezel, Konsert fyrir
tvo trompeta og orgel eftir Joahnn Melcior Mol-
ter, Adagio eftir Giazotto og Albinoni og Tokkötu
og fúgu í d-moll eftir Bach. Fyrsta verk tón-
leikanna er nýtt, Giubilante, eftir Áskel Másson.
Forsala miða er í Hallgrímskirkju.
Tónlist
Hátíðarhljómar
við áramót
Trompetería
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
Í TILEFNI af 100 ára afmæli Vatnsveitunnar í
Reykjavík í ár og 10 ára afmælis Orkuveitu
Reykjavíkur, hefur Orkuveitan gefið út vegleg rit
um sögu Vatnsveitunnar eftir Hilmar Garðarsson,
Sögu Rafmagnsveitu Reykjavíkur eftir Sumarliða
Ísleifsson og Sögu Hitaveitu Reykjavíkur eftir
Lýð Björnsson. Í ritunum þremur er saga fyr-
irtækjanna rakin, en öll sameinuðust þau í Orku-
veitu Reykjavíkur fyrir áratug.
Eiríkur Hjálmarsson upplýsingafulltrú Orku-
veitunnar segir að ritin þrjú eigi sér mismunandi
sögu. „Það var ákveðið á 90 ára afmæli Vatnsveit-
unnar, fyrir réttum áratug, að skrifa sögu hennar.
Saga Rafveitunnar var gefin út 1995, en er nú
endurútgefin með viðbótum. Saga Hitaveitunnar
hefur verið í smíðum um hríð. Árið 2006 var svo
ákveðið að stefna þessum ritum saman í eina
heildaútgáfu.“
Hvatning til að veita sem besta þjónustu
En hvaða þýðingu hefur það fyrir Orkuveituna
að halda sögu þessara fyrirrennara sinna til haga
fyrir utan hið augljósa sagnfræðilega gildi?
„Orkuveita Reykjavíkur er samfélagslegt fyr-
irtæki, sem lítur á það sem eina af skyldum sínum
að halda til haga sögu veitnanna. Af henni er með-
al annars ljóst hversu mikil áhrif veiturnar hafa
haft á þróun og velferð í þeim samfélögum, sem
þær hafa þjónað.
Að þekkja þessa sögu, til dæmis áhrif góðrar
vatnsveitu á heilsufar og atvinnulíf, áhrif hitaveit-
unnar á heilsufar og efnahag, áhrif rafveitunnar í
lifnaðarhætti á heimilum fólks og atvinnuþróun,
er Orkuveitunni og starfsfólki hennar hvatning til
að veita samfélaginu sem allra besta þjónustu.“
Eiríkur segir að saga veitustofnananna þriggja
sé að því leyti lík að hún hafi verið umdeild á vett-
vangi stjórnmálanna, enda hafi verið kostn-
aðarsamt á sínum tíma að koma starfsemi þeirra á
fót. „Þannig var lagning Vatnsveitunnar, árið
1909, stærsta framkvæmd Íslandssögunnar, til
þess tíma. Rafveitan var ekki síður umdeild.
Þannig var ákveðið að fara í gasvæðingu, áður en
til rafvæðingar kom. Gasveitan stóðst ekki tímans
tönn. Hitaveitan var afar umdeild. Til marks um
það eru skoðanaskipti á 4. áratugnum um það
hvert ætti að sækja heita vatnið; á Hengilssvæðið,
en þar var ekki virkjað fyrr en 1990, í Krýsuvík
þannig að Hafnfirðingar gætu fengið heitt vatn í
leiðinni, eða í Mosfellssveit, sem raunin varð. Það
má ekki gleyma því að hitaveitan ruddi úr vegi
öðrum orkugjöfum, aðallega kolum og olíu og
sendu starfsmenn Kola og salts yfirvöldum bæna-
skjal um að fá vinnu við lagningu hitaveitunnar.
Það sem er helst ólíkt að hitaveitan átti sér nán-
ast engar fyrirmyndir erlendis. Framgangur
hennar og umræða um hana réðst að verulegu
leyti af því að hún var í raun þróunarverkefni alla
tíð,“ segir Eiríkur.
Spurður um hvort einhver hluti veitnanna
þriggja hafi farið forgörðum með tilkomu Orku-
veitunnar segir Eiríkur að þvert á móti hafi þær
sameinaðar reynst betur í stakk búnar til að halda
sögunni til haga og minjum um hana. „Áhersla á
þennan þátt var nokkuð mismunandi innan veitn-
anna en nú er leitast við að standa vörð um þenn-
an þátt í sögu samfélaga og atvinnureksturs á Ís-
landi, hvort sem um er að ræða heitt vatn eða kalt
eða rafmagn.“
Kostnaður við útgáfu og prentun bókanna nam,
að sögn Eiríks, 7,8 milljónum króna.
Umdeildar, en bættu lífið
 Orkuveitan gefur út sögu Hitaveitunnar, Vatnsveitunnar og Rafmagnsveit-
unnar í þremur vönduðum bindum  Sagnfræðileg heimild um velferðarsögu
Lækurinn Thomsens Magasin fyrir miðju og hægra megin. Húsið vinstra megin, Klúbb-húsið, stendur
enn við Hafnarstræti 20. Lækurinn í Reykjavík er óbyrgður á myndinni, lítil brú yfir hann, en á torg-
inu sjást pípur Vatnsveitunnar sem komu til landsins sumarið 1908. Pétur Brynjólfsson tók myndina.
Eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
SALA á íslenskri tónlist hefur haldist nokkuð
jöfn og reyndar aukist frá árinu 1999, en sam-
dráttur verið talsverður í erlendri tónlist á
sama tíma. Þegar rætt var við útgefendur og
plötusala í haust voru menn vægast sagt svart-
sýnir og sumir spáðu allt að þriðjungs sam-
drætti á árinu; einn sagði það í byrjun desem-
ber að sala á þrjátíu söluhæstu plötunum væri
að minnsta kosti 30% minni en árið 2008.
Af samtölum við söluaðila og útgefendur í
gær kom þó fram að samdrátturinn yrði ekki
eins harkalegur og þeir hefðu óttast, enda
hefði plötusala hrokkið rækilega í gang síð-
ustu vikuna fyrir jól.
Eiður Arnarsson, útgáfustjóri íslenskrar
tónlistar hjá Senu, segir að sér sýnist ljóst að
einhver samdráttur hafi orðið, en erfitt að
gera sér grein fyrir því þar sem ekki séu öll
kurl komin til grafar. „Smásalan var svo aft-
urþung að erfitt er að átta sig á því, en mín til-
finning er sú að það sé samdráttur, jafnvel
talsverður, í eintökum, en samdráttur í verð-
mætum er mun minni. Ég held að minnkunin
sé svipuð á innlendri og erlendri tónlist, en
þetta er að mestu ágiskun þar sem við eigum
eftir að sjá endanlegar tölur yfir söluna síð-
ustu dagana fyrir jól.“
Aðspurður hvað valdi samdrættinum segir
Eiður að það sé engin einhlít skýring en sú þó
helst að topparnir séu lægri, þ.e. að söluhæstu
plöturnar seljist ekki í eins stóru upplagi.
Aukning hjá Smekkleysu
Segja má að Laugavegurinn hafi gengið í
endurnýjun lífdaga eftir hrunið, eða það er í
það minnsta mat Ásmundar Jónssonar, for-
svarsmanns Smekkleysu, sem rekur plötubúð
á Laugaveginum. Hann segist þannig ekki
hafa fundið fyrir samdrætti; verslunin hafi selt
fleiri plötur á árinu 2009 en 2008.
„Þetta er ekki mikil aukning en aukning
þó,“ segir Ásmundur og aðspurður um skýr-
ingu segist hann helst skrifa það á þá stefnu
verslunarinnar að vera með sem fjölbreyttast
úrval af tónlist, en ekki að bjóða bara upp á
það sem er vinsælast hverju sinni. Þetta hafi
dugað vel því ljóst sé að þótt sala á vinsælustu
tónlistinni hafi minnkað seljist fjölbreyttari
tónlist betur.
„Það má svo ekki gleyma því að innfluttar
plötur hafa hækkað um 60-100% á milli ára
vegna gengisþróunarinnar og það hlýtur eðli-
lega að draga úr sölu.“
Pötusala minnkar
 Talsverður samdráttur í seldum eintökum,
en minni í verðmætum  Topparnir lægri
Morgunblaðið/Valdís Thor
Plötubúð Sala í plötuverslun Smekkleysu var meiri árið 2009 en 2008.
VALNEFND á
vegum Leiklist-
arsambands Ís-
lands hefur kom-
ist að þeirri
niðurstöðu að
barnaleikritið
Gott kvöld eftir
Áslaugu Jóns-
dóttur skuli
hljóta tilnefningu
til Norrænu leik-
skáldaverðlaunanna.
Í valnefndinni sátu Silja Að-
alsteinsdóttir, útgáfustjóri, Að-
alsteinn Ásberg Sigurðsson, rithöf-
undur og tónlistarmaður og Jórunn
Sigurðardóttir, dagskrárgerð-
armaður. Norrænu leiklist-
arsamböndin standa að Norrænu
leikskáldaverðlaununum sem veitt
eru annað hvert ár í tengslum við
Norræna leiklistardaga. Að þessu
sinni var ákveðið að verðlauna leik-
skáld fyrir barnaleikrit þar sem
Norrænu leiklistardagarnir verða
haldnir í tengslum við barnaleik-
húshátíðina BIBU í Svíþjóð í maí.
Gott kvöld
tilnefnt
Áslaug keppir um
leikskáldaverðlaun
Áslaug
Jónsdóttir
SÆNSKI rithöfundurinn Henning
Mankell hefur verið ráðinn til að
semja stóra leikna sjónvarps-
þáttaröð um tengdaföður sinn, kvik-
myndaleikstjórann Ingmar Berg-
man. Mankell er höfundur
gríðarvinsælla bóka um lögreglu-
manninn Kurt Wallander.
Það er sænska ríkissjónvarpið
STV, sem stendur að gerð þáttanna
og er reiknað með að þeir verði eitt
stærsta verkefni sem sjónvarps-
stöðin hefur lagt í, en gert er ráð fyr-
ir því að þættirnir verði sýndir árið
2012.
Mankell, sem kvæntur er Evu
Bergman hefur þegar hafist handa
og lagt fram 90 síðna drög að verk-
inu, þar sem hann tvinnar saman
heimildir og skáldskap. „Erfiðleikar
í lífi Ingmars snerust um það hvað
hann gat verið óbilgjarn í list sinni.
Það varpaði iðulega skugga á sam-
band hans við vini og fjölskyldu,“
hefur Sænska dagblaðið eftir Man-
kell.
Mankell skrifar
um Bergman