SunnudagsMogginn - 10.01.2010, Blaðsíða 31

10. janúar 2010 31
sínum náttúrulegu heimkynnum og aðrir komu svo í
kjölfar hans.
Eftir að áhugi minn hafði verið kveiktur varð ekki
aftur snúið, svo einfalt er það. Áhugi minn á ránfuglum
jókst bara, eftir því sem ég óx úr grasi og sennilega má
segja, að fljótlega hafi þetta ekki bara verið áhugamál
og vinna, heldur ástríða,“ segir Brian.
– Í stuttu máli, í hverju er starf fálkafangara (e.
Falconer) falið?
„Það eru ekki svo margir sem geta í raun og veru
kallað sig fálkafangara, því skilgreiningin á orðinu
fálkaleikir (e. Falconry) eru veiðar á fuglum og dýrum,
með aðstoð taminna fálka.
Um það snúast mínir fálkaleikir ekki, heldur það að
ala ránfuglana sem ég fanga, þjálfa þá og kenna þeim á
umhverfið og náttúruna, til þess að þeir komist betur af
í lífsbaráttunni, þegar ég sleppi þeim aftur í sitt nátt-
úrulega umhverfi. Vitanlega er meginhugsunin sú að
viðhalda stofnum, sem eru eða hafa verið í útrýming-
arhættu, og starf mitt og fjölmargra annarra, sem hafa
tekið sér Ming til fyrirmyndar, hefur styrkt ákveðna
stofna, bæði fálka og aðrar fuglategundir.
Aðaláherslan í mínu starfi er fræðslustarf, bæði fyrir
skólabörn og almenning. Ég ferðast með fuglana mína,
sýni þá og kynni og þeir fljúga sýningarflug fyrir gesti
og eftir það svara ég spurningum.“
– Lýstu því aðeins fyrir mér þegar ránfuglarnir þínir
„leika“ í kvikmyndum eða auglýsingum.
„Ég fæ alltaf eitthvað af slíkum beiðnum og það er þá
bara þannig að umboðsmaður hefur samband og biður
um ákveðinn fugl eða fugla, sem framleiðandi vill fá til
þátttöku, annað hvort í bíómynd, sjónvarpsmynd eða
auglýsingu. Sjálfsagt hljómar þetta mjög spennandi, en
sannleikurinn er sá, að það er mikil vinna að láta
fuglana „leika“ í kvikmynd eða auglýsingu. Það þarf oft
að endurtaka sama leikinn aftur og aftur og getur orðið
mjög þreytandi, bæði fyrir mig og fuglana, en vissulega
Gleraugnaugla nefnist hún á íslensku þessi ofurfríða uglu-
tegund, en á ensku heitir þessi hún Spectacle Owl. Takið
eftir augum uglunnar - þau beinlínis glampa og þau sem
ásamt augnumgjörð minna bara á tískugleraugu, ekki satt?
Þetta verður bara að ástríðu
Þær virðast ógvænlega beittar klær hræarnarins, enda segir
Brian að það sé ekki vinnandi vegur að eiga við slíka fugla
án þess að vera vel varinn hnausþykkum hönskum, en samt
sem áður verði alltaf einhver óhöpp, flest þó smávægileg.
Whitefaced Owl nefnist þessi ugluteg-
und á ensku, en ekki virðist vera til
neitt íslenskt heiti á henni. Eigum við
ekki bara að nefna hana hvítfésuglu?
Hún hefur sannarlega spekingslegt yf-
irbragð. Uppruni þessarar snotru uglu-
tegundar er í Afríku.
Augu úfsins eru ótrúleg. Eagle Owl er
enska heitið á þessari uglu, en úfur er hið
íslenska. Úfinn er að finna í Evrópu, á
ákveðnum stöðum í Asíu og Norður-Afríku.
Turnugla er íslenska heiti hennar,
en Barn Owl nefnist þessi ugluteg-
und á ensku. Hún er varpfugl í öll-
um heimsálfum.
getur svona starf einnig verið mjög skemmtilegt, þegar
vel gengur.
En ég hef nú ekki mikinn áhuga á því að fjölga slíkum
verkefnum, ef ég á að vera alveg hreinskilinn.“
Sjálfstæðið og villt eðli heillar
– Hvað er það við ránfuglana, fálkana, ernina, ugl-
urnar, sem heillar þig svo mjög?
„Sennilega er það sjálfstæði þessara tignarlegu rán-
fugla sem heillar mig, og villt eðli. Vitanlega heillar feg-
urð fuglanna einnig, en það er eðli þeirra sem ég hrífst
fyrst og fremst af. Það er hægt að þjálfa þá, en það er
ekki hægt að temja þá. Fyrir slíku sjálfstæði ber ég virð-
ingu.“
– Berðu ránfuglana þína einhvern tíma saman við
mannskepnuna?
„Nei, eiginlega ekki. Vitanlega spái ég í hver séu
helstu og sterkustu einkenni ákveðinna fugla. Sumir
fuglar eru gáfaðri en aðrir og fljótari að læra. Þeir
ávinna sér þannig meiri virðingu frá mér en aðrir.
Ákveðnir fuglar eru afskaplega óþolinmóðir og enn
aðrir eru villtari í eðli sínu, en gengur og gerist. Þannig
að hver fugl hefur sín sérstöku persónueinkenni, ef
þannig má komast að orði, þegar um ránfugla er að
ræða.“
– Er einhver fugla þinna í sérstöku uppáhaldi hjá þér
umfram aðra?
„Nei, ég get ekki sagt það. Það væri eins og að maður
elskaði eitt barn sitt umfram annað, en slíkt segja for-
eldrar vitanlega aldrei!
Fuglarnir mínir eru allir sérstakir, hver á sinn hátt.
Við suma næ ég fljótlega mjög góðu sambandi og við
vinnum vel saman, aðrir reyna meira á þolrifin, en vit-
anlega er slíkt hluti af því að starfið er svo skemmtilegt
og gefandi, það hversu margbreytilegir þeir eru. Ég tek
þeim eins og þeir eru og sætti mig við þá og á endanum
gera þeir yfirleitt það sama gagnvart mér.“
B
rian Bradley, mikið náttúrubarn, sem, að eig-
in sögn, tekur útivist og samneyti við ránfugla
hvenær sem er fram yfir samneyti við mann-
skepnuna, er fæddur og uppalinn í Hudson-
dalnum í New York-ríki. Hann hefur haft það að aðal-
atvinnu undanfarinn aldarfjórðung að fanga og temja
villta fugla, fálka, hauka, erni og uglur.
Ránfuglar Brians hafa m.a. „leikið“ í auglýsingum,
sjónvarpsmyndum og kvikmyndum. Undanfarin fimm-
tán ár eða svo hefur Brian einnig haldið sérstakar sýn-
ingar á ránfuglum sínum, víða í New York-ríki og
einnig í ýmsum ríkjum Nýja-Englands, sem hafa eink-
um verið settar upp í samvinnu við skóla, bæði grunn-
og framhaldsskóla, til þess að mennta og uppfræða
bandarískt ungviði. Hann segir mér að áhorfendur að
sýningum hans og fuglanna hans hafi oft verið í kring-
um þrjúþúsund krakkar og unglingar. Það sé því létt
verk fyrir sig að setja upp litla sýningu fyrir einungis
þrjár konur.
Að lokinni sýningu og fræðslu, sem stóð í tæpa þrjá
tíma fékk ég Brian til þess að setjast niður með mér og
svara nokkrum spurningum.
Heillaðist fimm ára gamall
– Brian, hvað varð til þess, að þú fyrir margt löngu
ákvaðst að gera þessa sérstöku iðju að lífsstarfi þínu?
„Ja, ég var nú ekki nema um fimm ára gamall, þegar
eldri bróðir minn, sem var þá kominn í háskóla, hafði
sem einn af prófessorum sínum hinn þekkta fuglafræð-
ing, friðunarsinna og fálkamann, Heinz Meng. Bróðir
minn vakti með mér mikinn áhuga á fálkum og öðrum
ránfuglum, með því að segja mér sögur af því sem Meng
hafði sagt honum og öðrum samstúdentum hans. Þegar
þetta var, á áttunda áratug síðustu aldar, var fálkinn í
mikilli útrýmingarhættu hér í Bandaríkjunum og því
var það að Meng varð mikill brautryðjandi í því að
fanga fálka, fæða og þjálfa og sleppa svo aftur lausum í