Morgunblaðið - 27.02.2010, Síða 6

6 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 2010
Rau›arárstígur 14, sími 551 0400 · www.myndlist.is
Opið virka daga 10–18, laugard. 11–16, sunnud. 14–16
Listmunauppboð á næstunni
Gallerí Fold · þekkt fyrir trausta þjónustu
Áhugasamir vinsamlegast hafið samband í síma
551-0400, 896-6511 (Tryggvi),
845-0450 (Jóhann)
Erum að taka á móti verkum núna í
Galleríi Fold við Rauðarárstíg
FRÉTTASKÝRING
Eftir Unu Sighvatsdóttur
una@mbl.is
EFTIR bankahrunið ríkti nokkur
óvissa um eignarhald á listaverkum
bankanna. Niðurstaðan var sú að
þau væru eign kröfuhafa bankanna
en ekki íslensku þjóðarinnar jafnvel
þótt bankarnir væru komnir í ríkis-
eigu. Í kjölfarið var ráðist í faglega
úttekt á listaverkasöfnunum með því
sjónarmiði að leggja mat á hvaða
verk ættu heima í þjóðareign.
Samkomulag hefur nú náðst milli
og mennta- og menningarmálaráðu-
neytisins og Arion-banka um að
Listasafn Íslands, og þar með ís-
lenska ríkið, hafi 12 ára kauprétt að
193 mikilvægustu listaverkum hans.
Á annað hundrað milljónir
Þar sem Landsbankinn verður
áfram í meirihlutaeigu ríkisins er að
óbreyttu ekki talið nauðsynlegt að
gera slíkar ráðstafanir með lista-
verkasafn hans, sem er hið stærsta
af bönkunum þremur, en stefnt er að
því að ná sem fyrst fram álíka sam-
komulagi um verk Íslandsbanka.
„Þetta þýðir að það verður ekkert
gert með þessi verk af hálfu bankans
á þessu tímabili og við getum keypt
þau hvenær sem er, en óski þeir eftir
að selja þau eftir 12 ár þá á ríkið for-
kaupsrétt,“ segir Katrín Jakobs-
dóttir mennta- og menningar-
málaráðherra. Þannig hefur ríkið
tryggt að verkin verði ekki seld fyr-
irvaralaust úr landi. Ekki var lagt
verðmat á verkin en í gögnum bank-
ans er þó að finna upplýsingar um
kaupverð, sem teljast trúnaðar-
upplýsingar á milli bankans og fyrri
eigenda verkanna. Katrín segir að
heildarkaupverð sé áætlað á annað
hundrað milljónir króna.
„Það hefði getað komið til greina
að setja auka fjárhæð inn í fjár-
mögnun bankanna og fá verkin í
staðinn, en þau eru í raun geymd og
ég vonast til að þegar betur árar þá
verði hægt að ráðast í þau kaup.“
Bankinn varðveiti verkin?
Eins og áður segir fylla 193 verk í
eigu Arion-banka fyrsta flokk sam-
kvæmt listfræðilegu mati og teljast
þau því til þjóðardýrgripa. Það þýðir
að þau hafi mikla þýðingu fyrir ís-
lenska listasögu eða séu mikilvæg
viðbót við listaverkaeign Listasafns
Íslands til að hún gefi sem besta
mynd af þróun íslenskrar listasögu.
Auk þessara verka eru í eigu bank-
ans uppstoppaðir fuglar og safn ljós-
mynda sem ekki var tekin afstaða til.
Verði verkin keypt á næstu árum
á eftir að semja um með hvaða hætti
þau verða varðveitt. Hugsanlegt er
að bankinn muni áfram varðveita
mörg verkanna þrátt fyrir að eignar-
hald verði á hendi Listasafnsins.
Aftur í þjóðareigu
 Listræn úttekt var gerð á listaverkasöfnum bankanna
 Samið um kaup á verkum sem teljast þjóðardýrgripir
Listasafn Íslands annaðist matið á listaverkunum undir yfirstjórn mennta-
málaráðuneytisins. Alls voru 193 verk Arion-banka eftir á áttunda tug
listamanna metin í fyrsta flokki, þ.e. talin að eigi að vera þjóðareign.
Um er að ræða 6 grafíkverk, 3 ljósmyndir, 80 málverk, 11 höggmyndir
og skúlptúra, 1 textílverk og 91 verk á pappír. Í tilefni samkomulagsins gaf
Arion-banki Listasafni Íslands tvö þessara verka: Flosagjá eftir Þórarin B.
Þorláksson og Mansöng eftir Jóhönnu Kristínu Yngvadóttur.
Á listanum eru auk þess m.a. nokkur verk eftir Jóhannes Kjarval, Nínu
Tryggvadóttur, Ólaf Elíasson, Gunnlaug Scheving, Snorra Arinbjarnar,
Erró, Svavar Guðnason, Huldu Vilhjálmsdóttur, Þorvald Skúlason o.fl.
193 verk eftir yfir 70 listamenn
Morgunblaðið/Sverrir
Listaverk Í húsakynnum bankanna er að finna mörg fágætustu myndlistarverk þjóðarinnar. Safn Landsbankans er
stærst þeirra með um 1.700 verk. Í safni Arion eru 1.200 verk og tæplega 1.100 verk í safni Íslandsbanka.
Um 4.000 listaverk af ýmsu tagi
eru í eigu föllnu bankanna. Ríkið
hefur samið um kauprétt að þeim
verkum Arion sem teljast þjóðar-
dýrgripir og stefnt er að því
sama gagnvart Íslandsbanka.
Í HNOTSKURN
»Horfið var frá því að skil-greina verkin sem þjóðar-
gersemar þar sem það hugtak
er hvergi að finna í lögum.
»Hugtakið þjóðardýrgripirer hinsvegar skilgreint í
frumvarpi um menningar-
minjar og var byggt á því.
»Kauprétturinn er til 12 ára.
HÆSTIRÉTTUR staðfesti í gær
úrskurð Héraðsdóms Reykjavíkur
um að heimilt hefði verið að kyrr-
setja innistæður Baldurs Guð-
laugssonar, fyrrverandi ráðuneyt-
isstjóra, á bankareikningum hans.
Sérstakur saksóknari fór fram á
kyrrsetninguna.
Baldur skaut málinu til Hæsta-
réttar en héraðsdómur hafnaði
þann 5. febrúar 2010 kröfu hans
um að fella úr gildi þá ákvörðun
sýslumannsins í Reykjavík 13. nóv-
ember 2009 að kyrrsetja innstæð-
ur á bankareikningum hans hjá
Nýja-Kaupþingi hf. (nú Arion
banka hf.).
Fyrr í mánuðinum staðfesti
Hæstiréttur úrskurð Héraðsdóms
Reykjavíkur um að hafna kröfu
Baldurs um að lýsa rannsókn sér-
staks saksóknara á ætluðum inn-
herjasvikum Baldurs ólögmæta og
fella hana niður.
Heimilt að kyrrsetja
innistæður Baldurs
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
KVIKUINNSKOT er nú í gangi undir Eyjafjallajökli og
hefur verið síðan um áramót, að sögn dr. Páls Einars-
sonar jarðeðlisfræðings. Þessu hafa fylgt jarðhræringar
og þensla jarðskorpunnar. GPS-mælistöð Veðurstof-
unnar við Þorvaldseyri hefur færst um 30 mm til suðurs
frá áramótum og einnig lyfst.
Páll sagði þetta í fjórða skipti sem svona atburðarás
kemur fram. Fyrst gerðist það 1994, svo 1999, aftur í
fyrrasumar og var þá fremur lítið. „Það sem nú er í gangi
er ekki orðið jafn stórt og 1999 en það stefnir óðfluga í
það því það er mikil ferð á þessu núna,“ sagði Páll.
Hjörleifur Sveinbjörnsson, jarðfræðingur á Veður-
stofu Íslands, sagði að hreyfing jarðskorpunnar við
Eyjafjallajökul hafi verið mjög hröð frá áramótum og
sérstaklega mikil undanfarna fjóra til fimm daga. Í síð-
ustu viku var færslan 5-6 millimetrar. Hjörleifur sagði að
enginn gosórói hafi mælst undir Eyjafjallajökli núna.
„Þetta er líklega mjög djúpt þarna ofan í,“ sagði Hjör-
leifur.
Kraftur í kvikuinnskoti
undir Eyjafjallajökli
Færsla GPS-mælis á Þorvaldseyri
1. jan. 2010 25. feb. 2010
Færsla til
norðurs í
mm á dag.
40
30
20
10
0
-10
-20
-30
-40
60
40
20
0
-20
-40
-60
Hækkun
lands í
mm á dag.
Heimild:VeðurstofaÍslands
Enginn gosórói hefur mælst
undir jöklinum undanfarið
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
BANKAR eru á ný að verða beinir
og óbeinir aðilar að svínaræktinni í
landinu. Stórfelldur taprekstur er í
greininni, fjármálastofnanir hafa
sett afborganir í biðstöðu og dæmi
er um að bankar hafi leyst til sín bú.
Offramboð er á svínakjöti og verð
til framleiðenda lágt um þessar
mundir. Hörður Harðarson í Lax-
árdal, formaður Svínaræktarfélags
Íslands, segir að markaðurinn hafi
verið að minnka vegna þess að neyt-
endum hafi fækkað vegna efnahags-
ástandsins. Sérstaklega hafi munað
um erlent verkafólk sem vant er
mikilli neyslu svínakjöts.
Í skýrslu nefndar um eflingu
svínaræktar kemur fram að skila-
verð til framleiðenda lækkaði mjög á
árinu 2009. „Það er nokkuð ljóst að
öll svínabú í landinu eru rekin með
tapi og allt eigið fé uppurið í grein-
inni,“ segir Hörður og tekur fram að
svínabændur hafi ekki heimild til að
benda á úrræði til lausnar vegna
ákvæða samkeppnislaga.
Í erfiðleikum sem urðu fyrir
nokkrum árum eignuðust bankar
stórar framleiðslueiningar þegar
eigendur lentu í fjárhagserfiðleik-
um. Staðan er ekki betri núna.
Bankar hafa sett afborganir í bið-
stöðu enda eiga framleiðendur ekki
fyrir breytilegum kostnaði. Hörður
segir nýleg dæmi um að banki hafi
sett mark sitt á þetta umhverfi og
telur vafalaust að fleiri bú séu í
skoðun. „Þetta eru erfið mál, ann-
aðhvort þarf að loka búunum eða
leggja þeim til aukið rekstrarfé,“
segir Hörður.
Svínakjöt er mikilvægt hráefni í
kjötvinnslunni í landinu. Ljóst er að
ef hún leggst af og allt kjöt verður
flutt inn mun sú atvinnugrein einnig
lenda í vandræðum.
Svínaræktarfélag Íslands hefur
lýst ánægju með framkomna skýrslu
starfshóps landbúnaðarráðherra þar
sem hvatt er til þess að ríkið geri
samning við svínabændur um starfs-
skilyrði greinarinnar
Skyldur við innanlandsmarkað
Mikil samþjöppun hefur orðið í
framleiðslunni. Varað er við þessari
þróun í skýrslu starfshópsins. Hörð-
ur segir að bú sem framleiði fyrir
Evrópumarkað eða jafnvel heims-
markað þurfi að nýta stærðarhag-
kvæmni. Litlir möguleikar séu fyrir
Íslendinga að keppa á þessum mark-
aði. „Greinin hefur því fyrst og
fremst þær skyldur að sjá innan-
landsmarkaðnum fyrir kjöti. Þá er
spurningin hvort við viljum láta
þetta fara fram í fáum einingum eða
miða meira við fjölskyldubú.“
Bankar komnir
í svínarækt á ný
 Talið að öll svínabú séu rekin með tapi
» 58 framleiðendur
voru í landinu 1998
» 17 framleiða nú
svínakjöt
» Eitt búið með um
þriðjung framleiðslu