Morgunblaðið - 27.02.2010, Qupperneq 30

30 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 2010
–– Meira fyrir lesendur
PANTAÐU AUGLÝSINGAPLÁSS
Best er að panta sem fyrst til að
tryggja sér góðan stað í blaðinu!
.
Í miðri kreppu eru Íslendingar að
uppgötva á nýjan leik gæði innlendrar
framleiðslu.
Hvar sem litið er má finna spennandi
nýjar lausnir, vandaða smíði og framúr-
skarandi hönnun.
Viðskiptablað Morgunblaðsins skoðar
það besta, snjallasta og djarfasta í
íslenskri framleiðslu í veglegu sérblaði
um þekkinguna og þrautsegjuna í
Íslensku atvinnulífi fimmtudaginn
4. mars.
MEÐAL EFNIS:
Hvað eru fyrirtækin að gera og
hvað hafa þau að bjóða?
Hvernig hindranir þarf að fást
við og hvaða möguleikar eru í
stöðunni?
Hverjir eru styrkleikar
íslenskrar framleiðslu og hvað
ber framtíðin í skauti sér?
Hvaða forskot hefur íslensk
framleiðsla á erlendum
mörkuðum í dag?
ÍSLENSKT ER BEST
LANDBÚNAÐUR - HANNYRÐIR - HANDVERK - VEITINGAR - HNOSSGÆTI - FISKIÐNAÐUR LYF - LÆKNINGAR
VÉLAR - TÆKIFATNAÐUR - SKARTGRIPIR - AUKAHLUTIR - MENNING - LISTIR - VERSLUN - ÞJÓNUSTA
FERÐAÞJÓNUSTA - FJÖLMIÐLAR - ÚTGÁFA - TÖLVUR - TÆKNI - HÚSGÖGN - HEIMILI - FRÆÐI - RANNSÓKNIR
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, mánudaginn 1. mars.
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
Sigríður Hvönn Karlsdóttir
Sími: 569 1134
sigridurh@mbl.is
VIÐSKIPTABLAÐ
ÍSLENDINGAR
hafa nú í á annað ár
deilt við Breta og
Hollendinga vegna
innistæðutrygginga.
Stjórnvöld þessara
ríkja hafa sýnt Ís-
lendingum mikla óbil-
girni í samninga-
viðræðum og ætlast
til þess að við und-
irgöngumst nauðung-
arsamninga sem fela í sér hærri
fjárgreiðslur en ríkissjóður mun
nokkru sinni geta staðið undir.
Forseti Íslands sýndi mikla djörf-
ung er hann synjaði svokölluðum
Icesave-lögum staðfestingar á
dögunum og nú þegar málið er í
höndum þjóðarinnar er við hæfi að
rifja upp samskipti Íslendinga og
Breta í tímans rás. Greinar mínar
um þessi mál verða þrjár að tölu
og munu þær birtast í blaðinu á
næstu dögum. Í umfjöllun minni
um þessi mál þykir mér vert að
greina fyrst af öllu frá þætti Breta
í uppgangi öfgaafla í Weimar-
lýðveldinu þýska.
Versalasamningarnir
Að loknum ófriðnum mikla 1914
til 1918 gerðu Bretar og Frakkar
harkalegar kröfur til hins sigraða
Þýskalands. Markmið breskra og
franskra ráðamanna var að búa
svo um hnútana að þýska þjóðin
fengi aldrei risið til fyrri vegs.
Samningarnir í Versölum voru
nauðungarsamningar. Þýsku
sendifulltrúarnir voru hafðir í gísl-
ingu og sýnd hin mesta niðurlæg-
ing. Á friðarþinginu í Versölum
var Þjóðverjum gert að gefa eftir
hundrað þúsund ferkílómetra
lands, en íbúar þeirra landsvæða
voru alls tíu milljónir talsins. Þá
skyldu þeir láta af hendi allar ný-
lendur sínar, en íbúar þar voru
samtals tólf milljónir. Nýlend-
urnar voru ekki teknar af Þjóð-
verjum til að færa völdin í hendur
innfæddra, heldur til að bæta
þeim við nýlenduveldi Vest-
urlanda. Þjóðverjum var gert að
greiða svimandi háar skaðabætur
og þeim sett margvísleg auðmýkj-
andi skilyrði. Bretar og Frakkar
vildu láta kné fylgja kviði í kjölfar
styrjaldarinnar: Þjóðverjum
skyldi ekki sýnd nein linkind. Í
fararbroddi bandamanna voru
David Lloyd George, forsætisráð-
herra Breta, og franskur starfs-
bróðir hans, Georges Clemenceau.
Vitaskuld bar Þjóðverjum
skylda til að greiða skaðabætur,
enda höfðu herir þeirra unnið
gríðarlegt tjón, sér í lagi í Belgíu
og Frakklandi. Hefndarlöngun
bandamanna átti sér þó fá tak-
mörk og var Þjóðverjum þröngvað
til að játa á sig stríðssök, þó að
þeir fyndu ekki sök hjá sér. Hafn-
banni var viðhaldið löngu eftir að
stríði lauk sem leiddi til mann-
dauða af hungursneyð. Þýskum
stjórnvöldum reyndist erfitt að
halda uppi friði heima fyrir. Nú
var allt í uppnámi og æsingum,
blóðugir bardagar voru víða, verk-
föll og óeirðir verkafólks, viðskipti
trufluðust og blöð hættu að koma
út.
Lýðræðissinnar sakaðir
um drottinsvik
Lýðræðisflokkarnir þýsku stóðu
berskjaldaðir undir ásökunum um
svik við málstað Þjóðverja, en
þeim var þó nauðugur sá kostur
að skrifa undir. Verkefnið að
byggja upp lýðræðisþjóðfélag í
Þýskalandi hvarf í skuggann af
þeirri óbærilegu skyldu að greiða
stríðsskaðabæturnar. Lýðræð-
isþróun var heft með hinum
harkalegu refsiaðgerðum. Þjóð-
verjar gátu ekki með
neinu móti greitt
stríðsskaðabæturnar
og svo fór að Frakkar
sendu herlið inn í
Ruhr-héruðin í árs-
byrjun 1923. Banda-
menn sáðu fræjum
haturs og hefnd-
arhugar. Í fyllingu
tímans jókst hern-
aðarandinn. Hern-
aðarandi sem var
kjörinn jarðvegur fyr-
ir lýðskrumara á borð við Adolf
Hitler. Hann vann hug og hjörtu
Þjóðverja með því að rífa Versala-
samninginn í tætlur. Hófust nú
gríðarlegar framkvæmdir í Þýska-
landi, meðal annars lagning hrað-
brautanna, en hinn mikli upp-
gangur Þýskalands í miðri
heimskreppu vakti öfund víðs-
vegar um álfuna. Útþenslustefna
Þjóðverja mætti lítilli raunveru-
legri mótspyrnu fram til þess tíma
er þeir réðust inn í Pólland og Ne-
ville Chamberlain, forsætisráð-
herra Breta, lagði barnslegan
trúnað á yfirlýsingar Hitlers um
frið á fundum þeirra í München
1938.
Hernaðarstefna hafði heltekið
Þjóðverja í hetjudýrkun, hroka-
fullri framgöngu og stórkostlegri
vígvæðingu sem endaði í versta
hildarleik mannkynssögunnar.
Slík urðu örlög þýsku þjóðarinnar,
sem verið hafði í fararbroddi
menntunar og menningar á heims-
vísu.
Lærdómurinn af ófriðnum mikla
Ófriðurinn 1914 til 1918 átti að
verða „styrjöld til að binda enda á
styrjaldir“. Kröfur bandamanna til
Þjóðverja leiddu þvert á móti til
uppgangs öfgaafla í Þýskalandi og
loks enn verri styrjaldar. Telja má
víst að mál hefðu þróast á annan
veg ef fylgt hefði verið leiðsögn
Woodrow Wilson Bandaríkja-
forseta, sem lagði áherslu á að
ekki mætti ganga of nærri hinu
sigraða Þýskalandi. Í þessu sam-
bandi er vert að minnast þess að
Bretum og Frökkum hefði aldrei
auðnast að hafa sigur í styrjöld-
inni án þátttöku Bandaríkja-
manna.
Hinar harkalegu kröfur Breta
og Frakka skildu eftir sár sem
seint gróa að fullu. Ég tel að þessi
óheyrilega framkoma gagnvart
Þjóðverjum hafi lagt grundvöll að
völdum nasista í Þýskalandi.
Hefðu mildari viðhorf ráðið för er
næsta víst að nasistar hefðu aldrei
náð völdum í Þýskalandi og
heimsbyggðin sloppið við hild-
arleik síðari heimsstyrjaldar.
Þessa sögu er vert að hafa í
huga nú þegar Bretar og Hollend-
ingar heimta svimandi háar fjár-
greiðslur af Íslendingum, fjár-
greiðslur sem Íslendingum er, líkt
og Þjóðverjum forðum, fyr-
irmunað að standa undir.
Í næstu grein mun ég fjalla um
fórnir Íslendinga í síðari heims-
styrjöld og átök við Breta á mið-
unum umhverfis landið.
Inneign Íslendinga
hjá Bretum verður
ekki metin til fjár
Eftir Matthías
Bjarnason
Matthías Bjarnason
» Þessa sögu er
vert að hafa í huga
nú þegar Bretar og
Hollendingar heimta
svimandi háar fjár-
greiðslur af Íslend-
ingum, fjárgreiðslur
sem Íslendingum er,
líkt og Þjóðverjum
forðum, fyrirmunað
að standa undir.
Höfundur er fyrrverandi ráðherra.
Framkvæmdastjóri
Samtaka verslunar og
þjónustu, Andrés
Magnússon, skrifar
grein í Morgunblaðið
síðastliðinn þriðjudag
til stuðnings nýjum
einkaspítala á Keflavík-
urflugvelli. Hann fagn-
ar því að „sjálfstætt
starfandi heilbrigð-
isfyrirtæki“ hafi nær öll
gengið til liðs við samtök atvinnurek-
enda, „enda líta þessi fyrirtæki á sig
sem hluta af íslensku atvinnulífi“.
Samtök atvinnurekenda í verslun og
þjónustu vilji styðja við bakið á þess-
um fyrirtækjum „með öllum ráðum“.
Mikilvægt sé að starfsemi þessara
fyrirtækja eflist, enda sé það hagur
allra að heilbrigðisþjónustan verði
rekin á eins hagkvæman hátt og kost-
ur er: „Það gerist ekki með ríkisrek-
inni heilbrigðisþjónustu eingöngu.“
Gamalkunn hvatning
Framkvæmdastjórinn vitnar í álits-
gerðir OECD máli sínu til stuðnings. Í
því sambandi er vert að geta þess að
fulltrúar þeirrar samkundu hafa
margoft komið hingað til lands, m.a.
að tala fyrir einkavæðingu á sviði heil-
brigðismála og reyndar einnig hús-
næðismála; ráðleggingar sem Íslend-
ingar prísa sig sæla að hafa ekki tekið
of alvarlega.
Grein Andrésar er ekki aðeins
stuðningsgrein við fyrirhugaðan nýj-
an einkaspítala. Hún er jafnframt
svar við skrifum mínum um sama efni.
Þar hafði ég minnt á að „einkarekst-
ur“ hinna „sjálfstætt starfandi heil-
brigðisfyrirtækja“ væri meira og
minna kostaður af skattborgaranum;
að sumum þætti of langt hafa verið
gengið í einkavæðingu innan heil-
brigðisþjónustunnar hér á landi þótt
bærileg sátt hefði þó ríkt um samsetn-
inguna. Þá benti ég á
það í þessum skrifum
mínum að ef fjármagn
færi að renna til einka-
rekins spítala, gæti það
bitnað á öðrum einka-
praxís í heilbrigðisþjón-
ustunni. Sú hætta er enn
meiri á samdrátt-
artímum.
Launþegar hjá
nýjum atvinnu-
fjárfestum
Andrés Magnússon
staðhæfir: „Stækkandi hópur fólks vill
sjálfur fá að ráða ferðinni í þessum
efnum.“ Já, eflaust. En hverjir skyldu
þetta vera? Hverjir vilja fara með
heilbrigðisþjónustuna inn á vettvang
verslunar og viðskipta? Hafa læknar,
sem nú reka sinn einkapraxís, áhuga á
að verða launamenn á einkareknum
sjúkrahúsum, sem rekin eru til að
skapa eigendunum arð? Telja sjúkra-
liðar að hlutskipti sitt verði betra?
Líta þeir á Samtök verslunar og þjón-
ustu sem sín félagslegu heimkynni; að
þeir séu bisnessfólk fremur en heil-
brigðisstarfsmenn? Og hvað um skatt-
borgarann? Er hann áhugasamur?
Vill hann halda inn í markaðsvætt
heilbrigðiskerfi?
Eða stendur einhver í þeirri trú að
skattborgarinn eigi hvergi að koma
nærri? Halda menn að fjárfestirinn
ætli ekki að hafa neitt upp úr krafs-
inu? Í umræðu um einkarekna spítala
á Alþingi nýlega var ég spurður hvers
vegna ég vildi ekki leyfa einkaaðilum
að fara sínu fram. Því er til að svara að
fyrir mér mega einkaaðilar reisa alla
heimsins spítala. En þegar þeir ætlast
til þess að ég borgi fyrir reksturinn úr
mínum skattborgaravasa þá vil ég
vera með í ráðum.
Vissulega eru til spítalar, sem rekn-
ir eru fyrir beingreiðslur efnamanna
og með fjármunum frá einkatrygg-
ingum þeirra. Dæmi um slíkt þekkja
menn frá Bandaríkjunum, Suðaustur-
Asíu og víðar. En eftir því sem ég best
fæ skilið eru forsvarsmenn hugmynd-
arinnar um einkaspítalann í Keflavík
helst að horfa til Evrópusambandsins
um viðskiptavini og kveðast þeir vilja
nýta sér heimildir innan EES um
„viðskipti“ með heilbrigðisþjónustu
yfir landamæri. Samkvæmt þessu eru
það skattgreiðendur í viðkomandi
ríkjum sem borga brúsann. Fram
hafa komið efasemdir um þetta fyr-
irkomulag og varnaðarorð um að farið
verði varlega í sakirnar svo ekki verði
grafið undan almannaþjónustunni.
Hér ber Íslendingum að sýna ábyrgð.
Einhvern tímann var sagt, það sem
þér viljið að aðrir gjöri yður skulið þér
og þeim gjöra!
Spurningar sem verður að svara
Spurningar sem verður að svara
áður en haldið er út í þetta einkavæð-
ingarferli snúa að íslenskum skatt-
greiðendum. Munu íslenskir sjúkling-
ar fá bót sinna meina á nýja
sjúkrahúsinu? Koma íslenskar
sjúkratryggingar til með að borga?
Hvaða lög og reglur gilda um EES-
sjúklingana? Hvað um réttindi þeirra
sjúklinga?
Ég tel þær staðhæfingar ekki
standast að það sé þjóðhagslega hag-
kvæmt og skynsamlegat að fara út í
ríkisrekinn „einkarekstur“ í heil-
brigðisþjónustunni á sama tíma og
seglin eru dregin saman í almanna-
þjónustunni.
Verslað með heilbrigðisþjónustu
Eftir Ögmund
Jónasson »… fyrir mér mega
einkaaðilar reisa alla
heimsins spítala. En
þegar þeir ætlast til
þess að ég borgi fyrir
reksturinn … vil ég
vera með í ráðum.
Ögmundur Jónasson
Höfundur er fyrrverandi
heilbrigðisráðherra.