Morgunblaðið - 27.02.2010, Síða 29

29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 2010
Ernir
Fjör Snjórinn er mörgum kærkominn og fögnuðu þessir Breiðholtsbúar
honum með því að renna sér saman niður brekku og skemmtu sér vel.
ÍSLENSK heimili standa frammi fyrir mikl-
um vanda vegna mikilla skulda og vaxandi at-
vinnuleysis. Stjórnvöld hafa ekki brugðist við
vandanum með til raunverulegum aðgerðum og
öll fyrirheit um títtnefnda skjaldborg heim-
ilanna eru orðin tóm. Það verður ekki lengur
beðið með að taka á vanda heimila og fyr-
irtækja sem í flestum tilvikum eru fórnarlömb
efnahagskreppunnar á Íslandi. Þegar horft er
til þeirra leiða sem færar eru má þó aldrei
missa sjónar af rót þess vanda sem margir eiga
við að glíma; atvinnuleysinu. Við getum unnið
að ýmsum félagslegum leiðum, s.s. greiðslu-
jöfnun, greiðslufrestun, seinkun uppboða og
fleiru. En ef við lítum framhjá hinu raunveru-
lega vandamál mun vandinn einfaldlega vaxa.
Nú dugar ekkert annað en að blása til sóknar í
atvinnulífinu. Ef atvinnuleysið verður viðvar-
andi bætist stöðugt í hóp þeirra sem ekki ráða
við skuldir sínar, einkaneysla dregst saman og
við festumst í vítahring gjaldþrota, atvinnuleys-
is og minnkandi umsvifa og skatttekna þar
með.
Tækifærin eru til staðar en því miður er
glíman við atvinnuleysið vitnisburður um
magnleysi ríkisstjórnarinnar. Þær leiðir sem
vinstristjórnin hefur gripið til með skattahækk-
unum á fyrirtæki og einstaklinga munu ekki
skila þeim árangri sem að er stefnt. Þetta sést
glöggt á fyrstu vikum þessa árs með fréttum
um að skatttekjur skili sér ekki eins og áætlað
var. Það er dapurlegt þegar fjármálaráðherr-
ann getur einungis nefnt góða blómasölu á
konudaginn sem dæmi um þróun neyslu í sam-
félaginu. Ríkur orðrómur er um aukna svarta
atvinnustarfsemi sem gjarnan er dyggur fylgi-
fiskur skattahækkana.
Efnahagstillögur Sjálfstæðisflokksins sem
lagðar voru fram síðasta vor og aftur á haust-
mánuðum byggðu á allt annarri nálgun. Þar var
skattahækkunum hafnað, boðaður raunhæfur
niðurskurður í rekstri hins opinbera á sama
tíma og aukið fjármagn yrði sett í fram-
kvæmdir á vegum þess. Reiknað var með að
ganga að frestuðum skattgreiðslum á séreign-
arlífeyrissparnað til að mæta þessum tíma-
bundnu aðstæðum.
Í nýlegri fréttatilkynningu frá iðnaðarráð-
herra segir m.a. „Á vettvangi ríkisstjórn-
arinnar verði efld yfirsýn yfir aðgerðir ráðu-
neyta, stofnana, aðila vinnumarkaðarins og
lífeyrissjóða í atvinnumálum og greitt fyrir
framgangi fjárfestingarverkefna“. Í marg-
ræddum stöðugleikasáttmála ríkisstjórn-
arinnar við aðila vinnumarkaðarins segir að
viðræðum við þá og lífeyrissjóði landsins um
þátttöku þeirra síðarnefndu í fjármögnun verk-
efna, skyldi lokið fyrir 1. september sl. Fyrst
hálfu ári síðar boðar ráðherra aukna yfirsýn
ríkisstjórnarinnar á aðgerðir aðila á eflingu at-
vinnulífs. Það er óhætt að segja að góðir hlutir
gerast hægt á ríkisstjórnarheimilinu! Eins og
áður sagði eru tækifærin til staðar og nú þegar
er hægt að grípa til aðgerða sem skila sér fljótt
í fjölgun atvinnutækifæra og aukinni bjartsýni í
samfélaginu.
Vegagerð
Þau verkefni stór og smá sem Vegagerðin
hefur slegið á frest eru fjölmörg. Um er að
ræða verkefni sem búið var að bjóða út en hætt
var við og verkefni sem tilbúin eru í útboð en
frestað.
Kostnaðaráætlanir fyrir þessi verkefni hljóð-
ar samtals upp á 8,4 milljarða króna. Stærstu
verkefnin eru Álftanesvegur 1,389 milljónir,
Arnarnesvegur 1,260 milljónir, Hringvegur 1,
Draugahlíðarbrekka að Fossvöllum 1,150 millj-
ónir, Norðausturvegur og Dettisfossvegur
1,785 milljónir. Önnur verkefni eru 16 talsins á
höfuðborgarsvæðinu og víða um land.
Heildarkostnaður við þessi verkefni er áætl-
aður 8.400 milljónir sem þýðir um 20.000 millj-
óna aukningu í efnahagsumsvifum í þjóðfélag-
inu. Áætluð ársstörf bein og óbein eru um
1.500. Til viðbótar þessu má nefna að Norð-
fjarðargöng eru þegar hönnuð og tilbúin til út-
boðs en áætlaður kostnaður við þau nemur um
9.000 milljónum og um 250 bein og óbein árs-
störf myndast við byggingu þeirra. Það sama
gildir um Vaðlaheiðargöng sem tilbúin eru til
útboðs. Margfeldisáhrif þýða að reikna má með
að öll þessi verkefni leiði af sér allt að 3.500 árs-
störf. Framkvæmdir þessar er að mestu leyti
hægt að fjármagna innanlands þar sem sáralít-
ill innflutningur á hráefni fylgir þeim. Með
þessari aðgerð kæmi til atvinna fyrir þann hóp
sem hvað verst hefur farið út úr samdrætt-
inum.
Sjávarútvegur
Við þær erfiðu aðstæður sem uppi eru er
réttlætanlegt að auka aflaheimildir á yfirstand-
andi fiskveiðiári. Hófleg aukning aflaheimilda
má þó ekki ganga á vöxt fiskistofnanna til fram-
tíðar en við þessar aðstæður er réttlætanlegt
að hægja á honum. Ef heimilað yrði að veiða
25.000 tonn til viðbótar má reikna með að afla-
verðmæti myndi aukast um allt að 12.000 millj-
ónir. Miðað við núverandi stöðu munu margar
útgerðir, sérstaklega minni og meðalstórar,
stöðvast á næstu vikum. Það hefði í för með sér
mjög alvarlegar afleiðingar fyrir rekstur þeirra
og afkomu. Það sama gildir fyrir minni fisk-
vinnslufyrirtæki um allt land sem eru háð afla
þessara útgerða. Veiðar og vinnsla þessa afla
mun skila allt að 850 ársstörfum og þar sem
margfeldisáhrif í sjávarútvegi á atvinnulíf eru
mikil má reikna með allt að 2.500 ársstörfum
vegna þessarar aflaaukningar. Ef ekkert verð-
ur að gert mun það leiða af sér ótímabær gjald-
þrot í greininni sem og aukið atvinnuleysi.
Vegna alvarlegrar stöðu og óvissu í greininni
m.a. vegna fáránlegra hugmynda um fyrningu
aflaheimilda hafa viðskipti við fyrirtæki sem
þjónusta sjávarútveg dregist umtalsvert sam-
an. Sú þróun heldur áfram að óbreyttu.
Orkufrekur iðnaður
Eitt af þeim fjöreggjum sem við Íslendingar
eigum er orkan í fallvötnum og iðrum jarðar.
Ríkistjórnin virðist ekki bera gæfu til að stuðla
að nýtingu þessara auðlinda okkur öllum til
hagsbóta. Ráðherrar ríkisstjórnarinnar leggja
hins vegar lykkju á leið sína til að leggja stein í
götu stóriðjuframkvæmda og annarra verkefna
sem krefjast verulegrar raforku. Svo einbeittir
eru þeir við þessa iðju að ekki er annað hægt en
dást að staðfestunni. En aðdáunin er
skammvinn þegar ístöðuleysið í öllum
öðrum málum sem varða þjóðarhag er
haft í huga sem og afleiðingarnar fyrir
þjóðfélagið. Að framlengja ekki vilja-
yfirlýsingu vegna framkvæmda á Bakka
er hneisa og framgangan varðandi
Helguvíkurframkvæmdina er fáheyrð.
Þá endurspeglar seinagangur og úrræða-
leysi varðandi uppbyggingu gagnavera
algert skilningsleysi. Óskiljanleg er sú
ákvörðun að setja aðeins 3% af fyrirhug-
uðum framkvæmdum við Búðarháls-
virkjun í útboð. Í samvinnu við lífeyr-
issjóði á að tryggja fjármögnun á
Búðarháls- og Hverahlíðarvirkjunum.
Það er full þörf fyrir orkuna frá þessum
virkjunum og framkvæmdir við þær geta hafist
strax. Þetta myndi skapa hundruð starfa á
framkvæmdatímanum.
Aðrar framkvæmdir
Þessi upptalning er ekki tæmandi. Það má til
viðbótar nefna t.d. opnun einkasjúkrahúsa eins
og hugmyndir hafa verið uppi um á Suð-
urnesjum. Þar er reiknað með að starfsmenn
geti orðið allt að 300. Ríkisstjórnin hefur tafið
framgang þess máls og var ótrúlegt að fylgjast
með hrokafullri afstöðu heilbrigðisráðherrans í
garð þessa verkefnis á Alþingi á fimmtudag.
Umtalaður landflótti er ekki síst í heilbrigð-
isstéttum og læknar sem verið hafa í sérnámi
erlendis skila sér ekki heim.
Það er raunhæft og bráðnauðsynlegt að
grípa til þeirra aðgerða sem hér hafa verið talin
upp. Slíkt myndi hafa í för með sér aukna bjart-
sýni og neyslu sem er þjóðinni nauðsynleg á
þessum erfiðu tímum. Mörg þúsund ársstörf
myndu skapast og flest þeirra í greinum sem
hvað verst hafa farið út úr yfirstandandi
kreppu. Alþingi og ríkisstjórn bera hér mikla
ábyrgð og andstæðingar uppbyggingar í at-
vinnulífi verða að leggjast á árarnar með okkur
hinum til að koma íslensku samfélagi úr spor-
unum.
Niðurstaða
Ef horft er yfir sviðið hvað varðar atvinnu-
mál blasir við auðn. Engar nýjar raunhæfar
hugmyndir eru uppi þótt stöðugt sé talað um að
allt sé fullt af tækifærum. Ef innt er eftir því
hver þau séu verður fátt um svör. Talað er
óljóst um nýsköpun, ferðamennsku og smáiðn-
að, en á sama tíma eru skattar hækkaðir á
þessar greinar sem auðvitað er til þess eins
fallið að troða niður allan nýgræðing. Nú er
kominn tími til að láta hendur standa fram úr
ermum.
Úr sporunum
Eftir Jón Gunnarsson og
Tryggva Þór Herbertsson
»Nú dugar ekkert annað
en að blása til sóknar
í atvinnulífinu. Ef atvinnu-
leysið verður viðvarandi bæt-
ist stöðugt í hóp þeirra sem
ekki ráða við skuldir sínar,
einkaneysla dregst saman og
við festumst í vítahring
gjaldþrota, atvinnuleysis …
Jón
Gunnarsson
Höfundar eru þingmenn og fulltrúar
Sjálfstæðisflokksins í iðnaðarnefnd.
Tryggvi Þór
Herbertsson
ÍSLENDINGAR
sitja uppi með utanrík-
isráðherra sem sat sem
ráðherra í þeirri rík-
isstjórn sem var á vakt
þegar bankarnir
hrundu á haustdögum
2008. Sé eitthvert eitt
atriði nefnt sem rýrir
traust Íslands erlendis
er það utanrík-
isráðherra, forsætisráð-
herra og samgöngu-
málaráðherra en þeir eiga það
sameiginlegt að hafa tilheyrt hrun-
stjórninni. Heldur Össur Skarp-
héðinsson að hann þekkist ekki?
Víkur nú sögunni að Icesave-
málinu og þætti Össurar í því. Hinn
19. febrúar sl. kom fram í fréttum að
utanríkisráðherra hefði hvatt starfs-
menn sína til að tala máli Íslands
tæpitungulaust við starfsmenn sendi-
ráða annarra ríkja. Svo opinmynntir
voru starfsmenn utanríkisráðuneyt-
isins að orðrétt var haft eftir Össuri á
netmiðlum að „þeir hafi verið að
reyna að særa stuðningsyfirlýsingu
út úr Bandaríkjamönnum á trún-
aðarfundunum um Icesave-deiluna
sem haldnir voru í janúar“. Meira að
segja gengu starfsmenn ráðuneyt-
isins svo langt að tilkynna Sam Wat-
son, forstöðumanni bandaríska sendi-
ráðsins, að hlutleysi
Bandaríkjamanna væri ekki val-
kostur í þessari deilu
því ef Icesave-málið
myndi dragast á lang-
inn yrði Ísland gjald-
þrota árið 2011. Ekk-
ert annað en
stuðningur í Icesave
væri tekið gilt.
Össur sagðist að-
spurður í morg-
unútvarpi Rásar 2 vera
stoltur af starfs-
mönnum sínum og
þeirri hörku sem þeir
sýndu Watson. Í
framhjáhlaupi má geta
þess að bandaríska sendiráðið hefur
verið sendiherralaust frá ársbyrjun
2009. Carol von Voorst yfirgaf stöðu
sína í fússi vegna „ekki-orðuveiting-
ar“ og ekki hefur nýr sendiherra ver-
ið skipaður því Robert S. Connan,
sem Obama tilnefndi, hætti við að
þiggja embættið á sumardögum 2009.
Þau eru því frekar súr samskiptin
milli þjóðanna og er það miður því
Bandaríkin eru vinaþjóð okkar til
margra áratuga. Þeir urðu fyrstir til
að lýsa yfir stuðningi við sjálfstæði
okkar og einnig voru þeir öflugir liðs-
menn í landhelgisdeilunni.
Bandaríski herinn fór héðan 2006.
NATÓ ákvað að færa varnarlínuna til
Evrópu og taldi útvarðagæslu hér í
Norðurhöfum óþarfa. Sumir halda
því fram að þá hafi þegar verið ákveð-
ið að Alþjóðagjaldeyrissjóðnum yrði
beitt hér á landi í þágu erlendra auð-
hringja og ekki gengi að hafa Banda-
ríkjaher í landinu á sama tíma. Eitt er
víst að Bretar beittu á friðelskandi
NATÓ-þjóð hryðjuverkalögum í
hruninu. Mér er til efs að það hefði
gerst hefði bandaríski herinn verið
hér. Í ljósi þessa er bandarískt til-
hlaup Össurar utanríkisráðherra nú
stórundarlegt. Össur á að vita að
Bandaríkin geta ekki aðstoðað Ísland
í Icesave-deilunni því þau þurfa lið-
styrk Breta og Hollendinga í Afgan-
istan. Það er skylda NATÓ-þjóða
sem hafa her að standa saman í
stríðsrekstri.
Fór framhjá utanríkisráðherra að
hollenska ríkisstjórnin er fallin vegna
ágreinings um tímalengd og viðveru
hermanna landsins í Afganistan? Við-
talspöntun ráðherrans við Hillary
Clinton hlýtur því að vera enn eitt
bjölluatið og ætlað til þess eins að slá
pólitískar keilur til heimabrúks.
Utanríkisráðherra
til heimabrúks
Eftir Vigdísi
Hauksdóttur
Vigdís Hauksdóttir
» Sé eitthvert eitt at-
riði nefnt sem rýrir
traust Íslands erlendis
er það utanríkisráð-
herra, forsætisráðherra
og samgöngumálaráð-
herra en þeir eiga það
sameiginlegt að hafa til-
heyrt hrunstjórninni.
Höfundur er lögfræðingur og
þingmaður Framsóknarflokksins.