SunnudagsMogginn - 06.03.2011, Blaðsíða 12

12 6. mars 2011
Þriðjudagur
Ragna Árnadóttir
Mottur - eggjandi og
lúðalegar í senn!
Miðvikudagur
Vigdís Grímsdóttir
Strandafjöllin eru
ólýsanlega falleg í
dag - sól, logn og
hvítagull!
Lilja Mósesdóttir
Mikilvæg rök fyrir
upptöku evru hér á
landi eru að vextir
muni lækka. Fyrir
fjármálakreppuna fengu ríkissjóðir
á evrusvæðinu lán á sömu lágu
kjörunum. Þetta hefur nú breyst.
Ríkissjóðir Írlands og Grikklands
þurfa nú að greiða mun hærri vexti
fyrir neyðarlánin (5,2%-5,8%) en al-
mennt eru í boði á evrusvæðinu.
Vaxtalækkun er því ekki lengur
sterk rök fyrir upptöku evrunnar
hér á landi!
Fimmtudagur
Sölvi Tryggvason
Halli Hansen er
einn mesti kappi
sem til er á Ís-
landi … einhvers
konar blanda af Jóni Páli og Dolph
Lundgren. Þetta er maðurinn sem
kemur Íslandi aftur á lappirnar!!!
Fésbók
vikunnar flett
É
g er fylgjandi því að fella niður
ufsilon, enda þjónar sá stafur
engum tilgangi lengur, það
hefur enginn Íslendingur sagt
y í 500 ár. Tengslin við upprunann
skipta fáa máli. En á meðan við sitjum
uppi með y verðum við að sæta reglum.
Varðandi rithátt erlendra örnefna
þykir mér rétt að hafa hliðsjón af rit-
venju þarlendra. Það er furðulegt í aug-
um flestra að við skulum tala um Kaup-
mannahöfn, Lundúnir og Pétursborg,
svona íslensk fyndni, og skrítið að
Stockholm skuli ekki heita Stykk-
ishólmur.
Verst finnst mér þó þegar málfars-
stjórnendur taka upp á því að skella yfir
okkur breytingum, nánast fyr-
irvaralaust og án sýnilegrar nauðsynjar.
Mér krossbrá í gær þegar ég sá Líbíu í
fréttunum, og Síle finnst mér við fyrstu
sýn vera prentvilla.
Af hverju þá ekki Njújork og Ævor-
íkóst? Ég sé að minnsta kosti ekki hvaða
þörf rekur fólk til að breyta þessu núna,
en halda samt áfram með sum sambæri-
leg nöfn, eins og Kýpur og Egyptaland.
Ef við gengjum alla leið þá hefðum við
Kípur og Egiptaland og trúlega Tirkland
líka.
Þessar skyndákvarðanir um breyttan
rithátt erlendra örnefna þykja mér í ætt
við þá fáheyrðu reglu sem málfars-
ráðunautur RÚV gerði fyrir fáum árum
þegar hann ákvað að banna að nota orð-
in mexíkanskur og kúbanskur, Mexí-
kani og Kúbani. Ási í Bæ hefði varla talað
um kúbverska sömbu eða ort: Hann átti
Mexókóahatt!
Vissulega eru svona umræður tengdar
smekk. Ég veit til dæmis að margir eru
ósammála mér um að fella ufsilonið nið-
ur. Nemendur mínir harðneita því og ef
ég spyr af hverju þeir vilji frekar skrifa
fyrir og yfir en firir og ifir segja þeir að
þetta sé bara svo ljótt.
Þeir hafa hins vegar fá svör þegar ég
spyr þá af hverju Eiríkur sé með ein-
földu en Eysteinn með ufsiloni. Þeim
finnst Eisteinn asnalegt og Eyríkur fá-
ránlegt. Ég býst nú við að þeim þyki Síle
og Líbía ljót orð - og mér finnst það líka.
En mikilvægast er trúlega að vera ekki
að búa til einhverja sérvisku. Og séu
breytingar gerðar þá séu þær kynntar og
skýrðar.
MÓTI
Sverrir Páll
Erlendsson
íslenskukennari í
Menntaskólanum
á Akureyri
og vera ber. Fáum virðist hugnast að rita
Líbýja en Líbía er góður kostur. Engin
krafa er um það að íslenska noti ý þótt
ritað sé y í ensku enda rita heimamenn
allt annað letur en við hvort eð er.
Að því er varðar Síle þá var til skamms
tíma valfrjálst hvort ritað var Chile eða
Síle en nú er Síle eina ritmyndin sem
mælt er með enda hefur hún bæði þann
kost að nota eingöngu stafi úr íslenska
grunnstafrófinu og að endurspegla ís-
lenskan framburð vel. Það sýndi sig í
haust þegar sílesku námamönnunum var
bjargað að rithátturinn Síle var víðast
hvar notaður í fjölmiðlum og fólk kunni
honum vel.
Fyrir því hafa verið færð málsöguleg
rök að rita Egiptaland og Kípur í stað
Egyptaland og Kýpur. Ritháttur með y
eða ý í þessum orðum er þó flestum tam-
astur enda stríðir hann ekki gegn hefð-
bundnu sambandi bókstafa og fram-
burðar í íslensku. Lengi var valfrjálst að
nota i/í eða y/ý í þessum ríkjaheitum.
Reyndin varð þó sú að fólk valdi 16-20
sinnum oftar y/ý í íslenskum textum í
Egyptaland og Kýpur. Þær ritmyndir
hafa því endanlega orðið ofan á.
Þ
að eru liðin allmörg ár síðan
rithættirnir Líbía og Síle voru
teknir upp í opinberri stafsetn-
ingu landsmanna.
Löng hefð er fyrir því að laga erlend
ríkjaheiti að íslenskum stafsetning-
arreglum í samræmi við þann framburð
sem okkur er tamur. Við ritum t.a.m.
Ítalía með tveimur í-um þótt heima-
menn riti Italia.
Kostirnir við að nota í fremur en ý í
Líbía eru aðallega tveir. Annar er sá að
fjöldinn allur af ríkjaheitum endar á -ía,
sbr. Armenía, Belgía, Eþíópía o.m.fl. og
því er vandalítið að bæta rithættinum
Líbía í þann flokk. Það sýndi sig að marg-
ir gerðu þá ritvillu að skrifa „Lýbía“, þ.e.
með ý á röngum stað. Það kennir að fólk
hallast sjálfkrafa að því samræmi að enda
ríkjaheiti á -ía. Hinn kosturinn við í
fremur en ý er að þá kemur ekki á dag-
skrá að rita -j- milli ý og a. Eins og allir
hafa lært í skóla gildir sú stafsetning-
arregla í íslensku að rita skal -j- á milli ý
annars vegar og a eða u hins vegar. Rit-
hátturinn „Líbýa“, til „Líbýu“ er því í
raun jafn rangur og að rita „nýar“ og
„skýum“ í stað „nýjar“ og „skýjum“ eins
MEÐ
Ari Páll
Kristinsson
rannsóknar-
prófessor á
Árnastofnun
Var rétt að taka upp
ritunina Líbía og Síle?
’
Löng hefð er fyrir því
að laga erlend ríkja-
heiti að íslenskum
stafsetningarreglum í sam-
ræmi við þann framburð
sem okkur er tamur.
Hvað með Egiptaland og Kípur? Nýlegur listi Stofnunar Árna Magnússonar yfir
ríkjaheiti virðist hafa komið mörgum spánskt fyrir sjónir
’
Mér krossbrá í gær
þegar ég sá Líbíu í
fréttunum, og Síle
finnst mér við fyrstu sýn
vera prentvilla.