SunnudagsMogginn - 06.03.2011, Blaðsíða 30

30 6. mars 2011
Í
síðustu viku birtist athyglisvert
viðtali í Bændablaðinu við ung
hjón, Hrefnu Hafsteinsdóttur og
Jón Grétarsson á Hólum í Sæ-
mundarhlíð í Skagafirði. Þau voru með
afurðamesta kúabú á landinu á síðasta
ári. Sá árangur náðist að sögn blaðsins í
„hefðbundnu gömlu fjósi með brautar-
mjaltakerfi en ekki nýtízku hátæknifjósi
með „róbót“ eða mjaltaþjóni og öllu til-
heyrandi“. Bæði hafa þau aflað sér
menntunar, Hrefna á Hólum en Jón á
Hvanneyri.
Hvernig ná þau þessum góða árangri?
Hrefna segir:
„Það er búið að skoða allt fóður og
maður veit því nákvæmlega hvað maður
er að gefa þeim. Kýrnar verða því hraust-
ar og rétt fóðraðar. Það eru t.d. engar kýr
feitar hjá okkur og ekki heldur horaðar.
Við höfum því hitt rétt á gjöfina þetta ár-
ið og það gekk allt upp.“
Jón segir:
„Við efnagreinum heyin og setjum þær
upplýsingar inn í norska fóðurmatskerfið
NorFor en þetta er þriðja árið í röð, sem
við tökum þátt í því. Kerfið reiknar síðan
út í hvaða hlutföllum á að gefa hey á móti
kjarnfóðri og byggi. Það hefur komið
mjög vel út. Þá erum við með mjög fjöl-
breytt fóður handa kúnum og gefum
þeim t.d. grænfóður allan ársins hring,
bæði innistöðutímann og þegar þær eru
úti. Eins höfum við líka gefið þeim bygg
allan ársins hring.“
Í Bændablaðinu segir:
„Þau hjón rækta allt sitt bygg sjálf og sá
í um 16 til 17 hektara á hverju ári. Af því
fást um 160 sekkir, sem er meira en þörf
er á fyrir búið.“
Jón segir:
„Síðan pössum við mjög vel upp á
steinefnin og gefum þeim steinefnastauta
fyrir burð. Þannig sluppum við algerlega
bæði við doða og súrdoða í fyrra. Þá gefur
það auðvitað meiri nyt í heildina, þegar
kýrnar eru heilbrigðar eftir burð og nytin
fellur ekkert. Það skiptir því miklu máli
að þær séu hraustar.“
Og ennfremur:
„Gæði fóðursins skipta mjög miklu
máli. Að slegið sé á réttum tíma og að
verkunin sé góð. Áburðargjöfin hefur því
mikið að segja og þar höfum við notið
leiðsagnar ráðunautarins. Við berum skít
á öll tún á haustin og á vorin og gefum
honum upp hvað við berum mikið á.
Hann skoðar það síðan og bendir okkur á
hvernig áburð við eigum að nota, hversu
mikið og hvar.“
Loks segir í Bændablaðinu:
„Jón segir að tölvunotkun í rekstrinum
sé stöðugt að aukast … „Það er mikill
munur að geta t.d. fengið upplýsingar
og efnamælingar úr sýnatökum og
geta þannig haft betri yfirsýn yfir
heilsufarið hjá kúnum. Það skiptir líka
mjög miklu máli að geta notið liðsinnis
ráðunauta.““
Þetta er skemmtileg saga af búskap-
arháttum ungra, vel menntaðra hjóna í
upphafi 21. aldar, sem nýta jörðina,
menntun sín og þekkingu og nýja tækni
þar á meðal tölvutækni til þess að ná
bezta árangri í búrekstri sínum.
Þetta er líka dæmisaga um það hvernig
við Íslendingar eigum að byggja samfélag
okkar og þjóðarbúskap upp á ný eftir
hrun, sem var ekki bara fjárhagslegt
hrun, heldur hrun lífsviðhorfa og lífs-
stíls, sem illu heilli hafði rutt sér til rúms
í glasaglaumi velgengninnar.
Við eigum að leggja áherzlu á að nýta
landið okkar vel og þær auðlindir, sem
það býr yfir og hafið í kring. Þegar saman
fer auðlind náttúrunnar, vel menntuð
þjóð og ný tækni eru okkur allir vegir
færir eins og ungu hjónin á Hóli í Sæ-
mundarhlíð í Skagafirði hafa sýnt fram á
með búskaparháttum sínum. Þau vaka
yfir smáu og stóru. Þau eru að yrkja sömu
jörð og forverar þeirra í sveitum landsins
fyrir 100 árum og fyrir 50 árum. Þau hafa
menntunina fram yfir sveitafólkið fyrir
100 árum og tölvutæknina fram yfir
sveitafólkið fyrir 50 árum. Þau nýta vel
það, sem þau hafa. Skítinn á túnið. Nýja
möguleika í kornrækt. Og tölvutækni til
þess að tryggja rétta fóðurgjöf.
Íslenzka þjóðin er í sömu stöðu. Núlif-
andi kynslóð Íslendinga hefur það fram
yfir forvera sína í þessu landi að vera bet-
ur menntuð, búa yfir meiri þekkingu og
ráða yfir nýrri tækni, sem gjörbreytir
möguleikum fólks. Hún þarf að rækta
garðinn sinn vel með því hugarfari sem
einkennir búskapinn á Hóli. Með bú-
skaparháttum sínum hefur þeim Hrefnu
Hafsteinsdóttur og Jóni Grétarssyni tek-
izt betur að vísa íslenzku þjóðinni leiðina
til nýrrar farsældar í verki en kjörnum
forystumönnum þjóðarinnar hefur auð-
nazt í orði.
Í grunninn erum við bændur og fiski-
menn og búum á afskekktri eyju. Við eig-
um ekki að reyna að flýja þann uppruna
okkar heldur þvert á móti meta hann að
verðleikum. „Þrátt fyrir allt varð hann
aldrei annað en fátækur maður meðal
auðugra …“ sagði Sigurður Nordal um
Grím Thomsen. Við verðum aldrei annað
en þau sem við erum og eigum ekki að
skammast okkar fyrir það heldur vera
stolt af því.
Glasaglaumur goðmundanna á glæsi-
völlum samtímans er ekki eftirsókn-
arverður fyrir okkur eins og reynslan
hefur kennt okkur. Við erum ekki bara
erfðafræðilega skyld þjóðunum, sem búa
við Norður-Atlantshaf heldur erum við
andlega skyld Norðmönnum, Skotum,
Írum, Færeyingum og Grænlendingum
og eigum að auka og efla tengsl okkar við
þær þjóðir.
Þessa stundina getum við lært meira
um það hvernig við eigum að reka þjóð-
arbúskap okkar með því að fara norður í
Skagafjörð og litast þar um í litlu fjósi
heldur en að leita til „álitsgjafa“ samtím-
ans í fjölmiðlum og háskólum sem höfðu
eina skoðun fyrir hrun og aðra eftir hrun
og finnst það sjálfsagt.
Kúabúskapur í Skagafirði og íslenzka þjóðarbúið
Af innlendum
vettvangi …
Styrmir Gunnarsson
styrmir@mbl.is
Á
þessum degi fyrir 44 árum gekk 41 árs gömul
sovésk kona inn í sendiráð Bandaríkjanna í
Nýju-Delí og sótti um pólitískt hæli. Sendi-
herrann þurfti ekki að hugsa sig um tvisvar,
hann varð við beiðninni. Það sem sætti stærstum tíð-
indum í þessu sambandi var sú staðreynd að kona þessi,
Svetlana Alliluyeva, er dóttir hins alræmda fyrrverandi
leiðtoga Sovétríkjanna, Jósefs Stalíns.
Alliluyeva hafði fengið leyfi hjá yfirvöldum í heima-
landi sínu til að fara til Indlands með ösku ástmanns
síns, Brajesh Singhs, sem látist hafði skömmu áður af
völdum lungnaþembu. Samband þeirra skötuhjúa var
umdeilt og fengu þau til að mynda aldrei að eigast. Eigi
að síður leit Alliluyeva á Singh sem eiginmann sinn.
Indverjar höfðu takmarkaðan húmor fyrir málinu,
óttuðust refsiaðgerðir af hálfu Sovétríkjanna, og fyrir
vikið var Alliluyeva bókuð í næsta flug til Rómar. Þaðan
fór hún beint til Genfar, þar sem stjórnvöld útveguðu
henni dvalarleyfi í sex vikur. Að þeim liðnum komst Al-
liluyeva loks á leiðarenda til Bandaríkjanna.
Við komuna til New York efndi Alliluyeva til frétta-
mannafundar, sem var sjónvarpað um heim allan, þar
sem hún fordæmdi stjórnarhætti föður síns og ráða-
manna í Sovétríkjunum eftir hans dag. Stalín gaf upp
öndina árið 1953. Málið vakti að vonum heimsathygli og
ráðamönnum í Kreml var ekki skemmt.
Úr hófi keyrði svo þegar Alliluyeva upplýsti að hún
ætlaði að gefa endurminningar sínar út á fimmtíu ára
æfmæli októberbyltingarinnar þá um haustið. Sovésk
yfirvöld hótuðu öllu illu, meðal annars að gefa sjálf út
óopinbera ævisögu Alliluyevu. Málamiðlunin var sú að
Alliluyeva flýtti útgáfu bókar sinnar til að skyggja ekki á
afmælið. Bækur hennar urðu á endanum tvær og synd
væri að segja að þar sé dregin upp fögur mynd af Stalín
og stjórnarháttum hans. Í miðju kalda stríðinu þóttust
ráðamenn á Vesturlöndum hafa himin höndum tekið
enda var ófrægingarhernaður stundaður grimmt á báða
bóga. Fátt var sterkara en saga úr innsta hring.
Svetlana Iosifovna Alliluyeva fæddist árið 1926, yngsta
barn Stalíns og eina dóttirin. Móðir hennar var Na-
dezhda Alliluyeva, önnur eiginkona leiðtogans. Hún dó
við dularfullar aðstæður árið 1932, þegar Svetlana var
sex ára. Sumir segja hana hafa fyrirfarið sér en aðrir að
Stalín hafi myrt hana eftir heiftúðugt rifrildi.
Alliluyeva átti einn albróður, Vasilíj Dzhugashvili.
Hann braust til frama innan sovéska hersins en átti erfitt
uppdráttar eftir lát föður síns og sat um tíma í fangelsi í
Sovétríkjunum. Vasilíj mun hafa drukkið sig í hel 1962.
Stalín átti tvo eldri syni, Jakov Dzhugashvili, með
fyrstu eiginkonu sinni, Ekaterínu Svanidze, og Konst-
antín Kuzakov, sem kom undir utan hjónabands.
Leiðtoginn hafði lítið álit á Jakov og frægt var þegar
drengurinn skaut sig eftir deilu við föður sinn. Þegar
ljóst var að hann myndi halda lífi mælti Stalín: „Hann
kann ekki einu sinni að skjóta almennilega!“ Jakov bar
beinin í fangabúðum nasista í Sachsenhausen 1943.
Konstantín starfaði lengi fyrir Kommúnistaflokkinn
en kynntist föður sínum aldrei. Hann lést 1996, 85 ára.
Alliluyeva átti löngum í stormasömu sambandi við
föður sinn. Fyrstu ástina í lífi hennar, kvikmyndagerð-
armanninn Aleksei Kapler, sendi Stalín í Gúlagið, þar
sem hann dvaldist í vondu yfirlæti í áratug. Mögulega
hefur það pirrað leiðtogann að stúlkan var sextán ára en
ástmaðurinn fertugur. Fyrsta eiginmann dóttur sinnar,
Grigoríj Morozov, hitti Stalín aldrei – bar við annríki.
Hann kunni betur við eiginmann númer tvö, Júríj Zhda-
nov, enda sonur náins samverkamanns. Þau skildu.
Í Bandaríkjunum gekk Alliluyeva að eiga Wes nokk-
urn Peters – og tók sér um tíma nafnið Lana Peters – en
skildi við hann. Hún flutti aftur til Sovétríkjanna 1984
en býr nú í Bandaríkjunum, 85 ára að aldri.
orri@mbl.is
Dóttir
Stalíns
flýr land
Svetlana Alliluyeva nokkru eftir að hún flúði vestur um haf.
’
„Hann kann ekki einu sinni að
skjóta almennilega!“
Alliluyeva níu ára ásamt föður sínum Jósef Stalín.
Á þessum degi
6. mars 1967