Teningur - 01.05.1987, Blaðsíða 24

sé talað um Blindfuglinn. Hvað viltu
segja umfrásögn í Ijóðagerð almennt og
andstœðuna milli skáldsagna og Ijóða?
Ég held að út af fyrir sig þurfi ekki að
vera svo ýkja mikill munur á þessum
formum, að minnsta kosti ekki í grund-
vallaratriðum. Á undanfömum ámm hef-
ur kvamast töluvert úr þeim vegg sem
hefur verið reistur milli þessara tveggja
forma.
Afhverju heldurðu að þú hafir farið yfir
ífrásagnarkenndara form?
Ég veit ekki hvort þetta var nokkuð sem
ég valdi sérstaklega, að læða prósaeig-
indum í ljóðin. Ég held frekar að svona
lagað komi af sjálfu sér og þá sem afleið-
ing af undangengnu ferli sem er meira og
minna ómeðvitað.
Viðfangsefnin í Maríuglerinu, eru þau
frábrugðin því sem þú fékkst við í fyrri
bókum?
Það má kannski segja frekar að ég sé þar
farinn að nota ytri veruleik og atvik til að
endurspegla innra ástand. En þar að auki
er svo áhuginn tekinn að færast dálítið út
fyrir sjálfið og þar með hlýtur framsetn-
ingarmátinn að nálgast einhvers konar
söguhátt, eða þannig lít ég á það.
Blindfuglinn má þá skoða sem framhald
Maríuglersins bœði.að því leyti að þar
endurspegla atvikin innra ástand og
framsetningarhátturinn er mjögfrásagn-
arkenndur.
Jú. Mér finnst Blindfuglinn að mörgu
leyti vera, næstum að segja, rökrænt
framhald af titilljóði Maríuglersins. Og
auðvitað er það ljóð hluti af bókinni sem
heild, svo spumingunni má alfarið svara
játandi. Ég hef einhvers staðar sagt að
Blindfuglinn sé nokkurs konar sambland
af heimsmynd og sjálfsmynd og það er
best að ég jórtri þeirri tuggu upp einu
sinni enn. En í sambandi við þetta frá-
sagnarkennda, sem þú talar um að sé í
Blindfuglinum, þá hefur verið sagt við
mig að hann sé einhvers konar refill, og í
raun held ég að „refilljóð" hefði verið
snjallari undirtitill en sá sem ég notaði:
Mósaík.
Pú talaðir um að menn þyrðu ekki að
vera þeir sjálfir. Einlœgni er þá mikils-
verður þáttur í skáldskap að þínu mati?
Já, ég held að enginn skáldskapur sem
nokkurs er virði spretti úr jarðvegi óheil-
inda. Ég er sannfærður um að einlægni er
einn grundvallarþáttur skáldskapar og
það er einungis útbreidd firra að hún
þurfi að fletja eitthvað út eða kynda undir
lágkúm. Ég álít að það lágstig sem mér
fínnst meirihluti skáldskapar standa í
núna sé að nokkru leyti tilkomið af þessu
viðhorfí, þessari tilhneigingu til að fara
undan í flæmingi, þessum ótta við að
segja eitthvað sem máli skiptir, þessum
hæðnislega feluleik sem þykir svo fínn.
Maður verður að passa sig á því að van-
rækja ekki það sem er í sjálfum sér. Það
sem er eftirsóknarvert er hið einlæga,
upprunalega. Mér finnst að mikið skorti
á að höfundar gefi sig í verkið í stað þess
að leika sér bak við það og skjóta sér und-
an ábyrgð. Fjarlægð og írónía er blind-
gata að mínu mati.
Eftir hverju ertu að leita í kvœðunum?
Fyrst og fremst tjáningu.
Nú segir sagan að þú sért kominn alveg
yfir í prósann og sért að skrifa skáldsögu.
Hvað fjallar hún um og hvenær má vœnta
hennar?
Ég vil nú ekki fullyrða að ég sé alveg
fluttur yfir landamærin. En það er víst
ekki hægt að neita því að ég sé að baksa
við að skrifa eitthvað sem kallast má
saga. Hún er á svolítið viðkvæmu stigi
núna, eins og þar stendur, svo ég vil
kannski ekki fjölyrða um hana að svo
stöddu. Ég get kannski sagt að hún sé um
dreng í litlum firði og undarlegt hvarf
hans, en það er ekkert víst að það sé al veg
satt. En það er stefnan að hún komi út í
haust. Samkvæmt viðteknum skilningi er
þetta ekki skáldsaga, vegna þess að hún
nær ekki 200 síðna kvótanum! En mér
fannst gaman að fara yfir í þetta sem kall-
að er prósi, mér fannst ég kominn í
ákveðna sjálfheldu gagnvart ljóðinu og
kannski var ég farinn að halda að ég
kynni meira en ég gerði. Þessar sögu-
skriftir hafa kennt mér að ég kann akkúr-
at ekki neitt og það er lærdómur út af fyrir
sig. Ég áttaði mig á því til fulls, að kunn-
átta ein og sér fleytir manni ekki langt.
Það þarf meira til.
Hér fellum við talið. Ég lít í kringum mig
inni í stofunni. Það er gamall leirbrúsi af
hollenskum séníver á skrifborðinu, og
lúxólampi, og gamalt telefunken á
kommóðu við vegginn. Þar við hliðina er
allstór spegill. Ég lít til hliðar, út um
gluggann. Þokan er þykk og byrgir alla
sýn. Skyndilega heyrast dunur eins og
vörubíl sé ekið rétt hjá húsinu svo allt
leikur á reiðiskjálfi inni í stofunni. Ég
sprett á fætur og fæ ekki betur séð en
Gyrðir takist á loft og hverfí inn í spegil-
inn. Og þegar ég litast um er ég staddur á
götuhomi, það er sólskin og snjóföl á
jörðu og engin þoka sjáanleg, og ég kem
hvergi auga á bakdyraportið og litla hús-
ið á hominu sem mér létti svo við að
finna fyrir stundu . . .
Gunnar Harðarson
22