Teningur - 01.05.1987, Side 43

ið eftir. Sem var kannski óvart að þakka
pabba hennar sem var Cervantes. Hún er
cervantísk bók í raun og veru. Og ef mað-
ur beitir söguaðferð hans þá er maður
undir mjög fínu stýri.
Ek: Cervantes sjálfur gat ekki stoppað
vagninn. Þetta átti jyrst að vera smá-
saga, don Kíkóti trítlar af stað með
vopnin, en svo er bara svo gaman að
hann verður að senda hann afstað aftur
og þá fer sáfeiti með honum. Hvernig er
með Rögnvald? Er þetta nema fyrsti
kaflinn?
- Nei það er ekkert hægt að halda áfram,
því að Don Kíkóti hefur verið skrifuð.
Það rann upp fyrir mér eftir margra ára
bras að það er búið að skrifa þá bók, ekk-
ert hægt að gera það aftur. En það má
segja að össur sé í rauninni Sansjó handa
þessum Kíkóta þó þetta séu tvær bækur,
Gaga og Heilagur andi og Englar vítis.
Ek: En þetta með að skipta um plánetu og
barnsmorðið sem þú hélst að allir myndu
fatta?
- Jú eins og ég sá það á þessum tíma: að
svíkja jörðina, þar krystallast hið illa, og
sé jörðinni býttað upp á þennan máta eins
og þama er gert þá fylgir því það að
kljúfa sig frá þeim reglum sem hún setur.
Og afleiðingin af því er þetta morð.
Gat: En er ekki barnsmorðið hápunktur
lógískrar skynvillu geimfarans?
- Jú það er alveg rétt líka. Hins vegar fór
ég að hugsa um það seinna hvemig bókin
væri ef maður hugsaði sem svo að mað-
urinn væri ekki bilaður. Það er don
Kíkóta-formúlan. Þegar don Kíkóti lem-
ur í hjálminn sinn í fyrsta kafla, sér að
hann dugar ekki - en setur hann samt
upp. Þetta atriði hefur oft verið kallað
lykillinn að þeirri bók.
Ek: En það er eitt grundvallar element í
don Kíkóta sem síðan hefur ríkt í sígild-
um húmorbókum, gerir húmor don Kík-
óta að litteratúr, og sama á við um góða
dátann, og það er að maðurinn sem sagt
er frá gerir sig að fífli hvar sem er, hann
verður hiœgilegur vegna þess að hann
trúir á einhver ídeöl sem eru orðin úrelt
- en um leið rísa þessir menn hátt yfir
samtíðina sem hlœr að þeim. Þetta á ekki
við um Rögnvald?
- Nei, hann er annarrar handar maður.
Hann er gæi sem er að bjarga sjálfum sér.
Hann læðist með veggjum. Hann er ekki
don Kíkóta-týpan að þessu leyti til -
kannski er hann það alls ekki neitt. Og
þó!
Gat: Þú meinar að hann hafi ekki aðra
hugsjón en að bjarga eigin skinni og það
sé hans glcepur?
- Já.
Gat: Varstu lengi að skrifa þessa bók?
- Já ég var hryllilega lengi að því. Ég var
byrjaður á henni ’78 á undan Ljóstolli.
Þetta er það erfiðasta verk sem ég hef
unnið.
Ek: Þú sagðir einhvern tímann að þetta
hefði verið kafli sem óx út úr miklu lengri
bók. Hvaða bók var það?
-Það er verk sem ég byrja að reyna að
semja þegar Ljóstollur er nýkominn út,
og hef bara Iauslegar hugmyndir um
hvemig á að vera og það sem stendur eftir
af því eru þessar tvær bækur, Gaga og
Heilagur andi og englar vítis. En það er í
rauninni ekki hægt að segja að það hafi
verið nein sérstök bók sem ég var að
semja - ekki þá - heldur hef ég hug-
myndir. Ég veit hvað mér þykir vænst
um í bókmenntum og ég veit hvar ég hef
hengt minn hatt og veit hvað inspírerar
mig, veit nokkum veginn hvað mig lang-
ar að segja, og ég er hægt og rólega að
komast að því hvemig þetta verður til. Ég
get ekki sest niður og skrifað einhvern
ákveðinn fyrsta kafla og svo haldið
áfram. Enéghefþamahugmyndaðþess-
um Össurar-karakter og að Rögnvaldi,
og ég skrifa heila bók upp á 150 síður um
listamannalíf í Reykjavík og sú bók
klikkar. Ég var með aragrúa af ídeum en
ég gat aldrei definerað þær eða sett þær
saman. Og þegar ég er í einhverri gerð-
inni að þeirri bók þá kemur allt í einu
fyrsti kaflinn - allt í einu breytist karakt-
erinn, sem var skyldur össuri, hann
breytist hægt og hægt, klýfur sig frá og
verður þessi - verður demón og þá lifnar
sá hluti verksins sem er þessi næturhlið
þess. Og verður að bók.
Ek: Ég hef heyrt fólk kvarta yfir því að
það kynnist ekki Rögnvaldi. Það fari á
mis við svo mikið því það þekki ekki
manninn, enda bókin óvenjulega stutt.
- Ja þetta er ekki skáldsaga heldur
nóvella-eðalöngsmásagakannski . . .
Ek: Maður fœr á tilfinninguna að það sé
miskunnarlaust skorið burt hvert einasta
orð sem ekki á heima vegna grundvallar-
hugmyndarinnar.
- Já ég lenti einmitt í þrasi við Þorvald á
Forlaginu vegna þess að hann vildi hafa
söguna alla lengri og frjálslegri, en þessi
hugmynd bókarinnar var fyrir mér það
mikið mál að ég vildi frekar fóma atrið-
um sem lágu í aðrar áttir. Hún er skrifuð
eftir þessari formúlu: 1/10 af jakanum
uppúr. Halló Emest. Ég skar burt úr
henni manifestó til dæmis, ávarp til
Marsbúa sem seinna varð gmndvöllur að
gjörólíku ávarpi Össurar. Gaga er svarta
bókin en hin er gula bókin. Mín ídea að
don var Rögnvaldur - destrúktífur don -
og Össur er Sansjó Pansa.
Ek: Út úr þessu öllu má lesa eina skoðun
Óli Gunn, og hún er sú að bókmenntir
hafi absólútt mórölsku hlutverki að
gegna.
- Já.
Ek: Og þér finnst þá að gildi verksins
ráðist nokkuð mikið af því.
- Nei það finnst mér ekki endilega, en
mér finnst að hlutverk rithöfundar á okk-
ar tímum sé að þeir eigi að vera fylgjandi
lífinu, vera fullir af virðingu fyrir plánet-
unni, mér finnst það vera tilgangur höf-
unda. Vegna þess að við lifum á svo ægi-
legum tímum þar sem öll jörðin nötrar af
skelfingu. Höfundurinn á að fylgja lífinu
þó að það kosti hann allt.
Gat: Listamaðurinn á að starfa í þágu
lífsins og Ijóssins. Hlýtur hann ekki að
gera það með því einfaldlega að skapa
41