Teningur - 01.10.1989, Page 11

GRAHAM SWIFT
SONURINN
Þaö er rétt: allt breytist. Þú veist ekk-
ert um það sem þú heldur þig vita.
Það sem á einum tíma er gott eða
vont er það alls ekki á öðrum. Einu
sinni skar ég fingurna af móður minni.
Þú trúir mér ekki? Það var í Aþenu á
meðan stríðið geisaði. Hún var dáin.
Hún var dáin af því það var ekkert að
borða. Og við börnin vissum allt of vel
af okkar tómu mögum til að vera að
sóa tímanum í sorgir. Mamma var
með þrjá breiða hringi á fingrunum.
Þá mátti láta í skiptum fyrir mat. En
hnúar hennar voru of bólgnir til að
hægt væri að toga þá af. Og af því að
ég var elstur og átti að vera í forsvari
sótti ég brauðhnífinn ...
Fyrir þrjátíuogfimm árum skar ég
fingurna af móður minni. Nú sker ég
lauk á veitingahúsi. Mér líst ekkert á
heiminn í dag. Fyrir þrjátíuogfimm
árum dráþu Þjóðverjar Grikki algjör-
lega að ástæðulausu, skáru af þeim
hendurnar og plokkuðu úr þeim aug-
un. En nú hópast þeir þúsundum
saman til Grikklands á hverju sumri,
taka myndir af hvítum húsum og
brosandi mönnum á ösnum og þjást
af sólbruna.
Það er Adoni sem segir mér frá
Þjóðverjunum og myndavélunum
þeirra. Hvað ætti ég svo sem að vita
um Grikkland? Ég hef ekki komið
þangað í þrjátíu ár.
Hvað gerirðu þegar land þitt liggur í
rústum, þegar stríð hefur rænt þig
fyrst föður þínum, svo móður og þeirri
tryggu framtíð sem við þér blasir í
fjölskyldurekstrinum? Þú gerir það
sem sérhver Grikki mundi gera. Þú
finnur þer konu sem vill deila með þér
örlögum sínum; þið farið með bát til
New York eða Englands þar sem þið
ætlið að opna veitingahús. Við sjálfan
þig segirðu að eftir fimm til tíu ár,
þegar þú ert búinn að safna nógu
saman, snúirðu aftur til Grikklands.
Tuttugu árum seinna, þegar þú rétt
hefur náð að skrapa saman fyrir veit-
ingahúsi, og um leið komist að því að
upp úr veitingarekstri er ekkert að
hafa, gerirðu þér loksins grein fyrir að
þú munt aldrei snúa aftur. Jafnvel þó
tækifæri gæfist mundirðu ekki grípa
það.
Já, ég vil sól. Ég er Grikki. Hvað er
ég að húka hér við Kaledóníugötu?
Ég ætti að sitja á einu af stóru, háværu
kaffihúsunum í Stadiou eða Ermou,
fitla við talnabandið og lesa To Vima.
En þannig er það: Þú ert gerður fyrir
einn jarðveg en skýtur rótum í öðrum
og kemst síðan ekki úr sporunum.
En af hverju segi ég „Grikki“? Það
eru Grikkir og Grikkir. Ég er fæddur í
Smyrnu í Litlu Asíu. Ég var bara
smábarn, nokkurra mánaða gamall,
þegar mér var pakkað saman og
sendur ásamt foreldrum mínum með
frönsku skipi, því annað slátrara-
gengi, í það skiptið ekki Þjóðverjar
heldur Tyrkir, brenndi grísk hús og
hjó höfuð hvers Grikkja sem í náðist.
Já þannig er það: við fæðumst í
ringulreið og þannig líða dagar okkar.
Ég heyri skröltið i Önnu úr eidhús-
inu fyrir neðan. Hún er að tala við
Adoni einsog ekkert hafi í skorist, allt
sé við það sama. Það er skrýtið
hvernig konur ná fram breytingum;
menn eru þrjóskir. „Farðu og leggðu
þig, Koustaki mou,“ segir hún. „Þú
ert þreyttur. Við Adoni sjáum um til-
tektina." Og ég rölti upp stigaþrepin,
fer úr skónum, buxunum og skyrtunni
og leggst niður í litla herberginu þar
sem alltaf er matarlykt. Þetta geri ég á
hverjum degi, hálftíma í senn, á milli
þess sem við lokum eftir hádegið og
áður en við opnum fyrir kvöldið. En í
dag hvíli ég mig aðeins lengur.
Þreyttur. Af hverju skyldi ég ekki
vera þreyttur? í gær - hvílíkur dagur!
- þurfti ég að vakna eldsnemma til að
taka á móti Adoni á flugvellinum. Við
fórum ekki í rúmið fyrr en klukkan þrjú
um nóttina. Þegar svo þar við bætist
að síðustu tvær vikurnar hef ég þurft
að erfiða aukalega, bara af því að
Adoni fær allt í einu þá flugu í höfuðið
að fara í frí. Til Grikklands. Eftir
þrjátíuogfimm ár vill hann allt í einu fá
frí.
Adoni, Adoni. Hverskildi hafagefið
honum þetta nafn sem hljómar svo
bjánalega á ensku? Adoni. Ekki
vorum það við. Samt var Adoni engu
nær. Adonis Alexopoulos, sonur
Kosta og Önnu; fæddur í Aþenu
1944; fluttur á brott af foreldrum
sínum - alveg einsog ég frá Smyrnu
- til annars lands. Hvernig gat hann
vitað að faðir hans lá í einhverri fjölda-
gröf í Póllandi og að móðir hans dó á
meðan hún var að koma honum í
heiminn? Fjölskylda Önnu tók hann
að sér en hún bjó við Kassavetagötu,
9