Húsfreyjan - 01.10.1964, Page 39

Polyvinyltrefjar þola vel kernisk efni og
eru notaðar í ýnisa hluti við efnaiðnað, en
enn sem komið er eru þær lítið notaðar í
fatnaðar- og áklæðaefni. Þær eru ódýrar í
framleiðslu, en þola mjög illa liita (verr
en aðrar al-tilhúnar trefjar), og fara að
hlaupa saman við 70° C, svo að það þarf
að þvo þær af mikilli varúð, og alls ekki
strjúka þær með heitu járni.
Polyuretantrefjar (einnig kallaðar span-
dextrefjar) eru síðasta nýung á þessu sviði.
Þær eru mjög teygjanlegar og má nota
þær eins og gúmþráð. Trefjarnar þola
vel kemisk efni, svita, sólarljós og þvotta-
efni. Þær eru notaðar í ýmis teygjuefni t.
d. í lífstykki, sundföt, teygjusokka o. þ. h.
1 þessum flokki eru efnin lycra og vyrene
þekktust.
Krepgarn er úr gervitrefjum (venjuleg-
ast nælontrefjum) í silkilíki, sem með sér-
stakri meðhöndlun hefur orðið mjög
hrokkið og teygjanlegt. Úr þessu garni er
liægt að framleiða flíkur sem falla vel að
og eru lilýjar. Af þess konar garni má nefna
agilon, banlon og helanca (í rauninni eru
þetta lieiti á sérstökum framleiðsluað-
ferðuin).
Agilongarn, framleitt uppliaflega í
Bandaríkjunum, er mjög mjúkt og teygjan-
legt og því heppilegt í sokka, sundföt
o. þ. h.
Ban-lon-garn er einnig uppliaflega frani-
leitt í Bandaríkjunum. Það er ekki eins
teygjanlegt og agilongarn og er notað í
prjónafatnað ýmsan og sokka. Venjulega
eru þetta nælon- eða dakron trefjar.
Helanca er vörulieiti á krepgarni, sem
framleitt var upphaflega í Sviss. Það er
mjög teygjanlegt, svo að hægt er jafnvel
að teygja á því, svo að það verði tvöfalt
að lengd. Það er einkum notað í sokka og
prjónavörur, en einnig í efni, þar sem sér-
staklega er þörf á teygjanleika. Það er t. d.
notað í uppistöðu og þá ull í ívaf í skíða-
buxnaefni, þar sem óskað er eftir teygjan-
leika á annan veginn. Mismunandi gervi-
trefjar eni í þessu garni, og ekki má pressa
efnin með heitara járni en viðkomandi
trefjar þola.
Þvotfur á gerviefnum
Nauðsynlegt er að vita livaða gervitrefjar
eru í liverri flík, svo að liægt sé að vita
hvernig á að þvo hana og hvaða hitastig
liæfir bezt.
Hér koma nokkrar almennar ráðlegging-
ar um þvott á hálf- og al-tilbúnum trefj-
um. (Sjá bér að framan og bls. 38—40). Þá
má minnast þess, að þær er líka að finna í
blendingsefnum með ull og bómull og
verður þá þvottaaðferðin að fara eftir því
hvor tegundin er í meira magni. Notið
jivottaefnin af nákvæmni, farið eftir fyrir-
sögnum, sé jiær að finna á hverjum pakka.
Reionefni. Bezt er að nudda þau svo
lítið sem hægt er, jtar eð trefjarnar eru
veikari votar en þurrar, og yfirleitt er
auðvelt að ná úr þeim óhreinindum. Auk
|iess lilaupa sum reionefni í jivotti, og Jiví
meir sem nieir er nuddað eða reynir á
efnið. Kreistið sápuvatnið í gegnum efnið,
en vindið ekki. Sé þvegið í vél er bezt að
stilla á sérstakan hægagang (pausgáng)
sé ])að hægt, en |)á stendur vélin kyrr inn
á milli og áreynslan á efnið er minni en
ella, og aðeins í stuttan tíma. Ekki er auð-
velt að segja fyrir um liitastigið, þar eð
það fer t. d. eftir lit og öðrum frágangi
(eftir-meðhöndlun) á efninu.
Hvít reion-efni t. d. í nærfatnaði eða
undirfötum þola allt að 85° C. Asetatefni,
lituð efni og strokfrí eða síslétt reionefni
á ekki að þvo úr heitara en 40° C, nema
annað sé fram tekið á vörumerkinu.
Bezt er að nota fín-jjvottaefni á jiessar
flíkur (mild þvottaefni svo sem sápuspæni
eða önnur sem ætluð eru á fínjjvott).
Vindið aklrei síslétt efni eða flíkur sem lít-
ið á að strjúka, lieldur lvengið þau upp
rennvot og látið drjúpa úr þeim.
Reion J)olir yfirleitt ekki eins heitt járn
og bómull. Þvoið peysur og annan prjóna-
fatnað lir reioni með mikilli varúð, og ekki
úr beitara vatni en 40° C. Vindið ekki en
kreistið vatnið úr og leggið flíkina á hand-
klæði, sléttið liana sem bezt með höndun-
um, áður en hún þornar. Látið efnalireinsa
kjóla, jakka og pils, sem eru viðkvæm.
HÚSFREYJAN
37