Vera - 01.12.1998, Blaðsíða 23

það frelsisskerðing að mega ekki vera úti
þegar hann vildi og klæðast eins og hann
vildi. Út frá þessu fór Gústaf að hugleiða
reynslu sína af konum.
Þegar hann var lítill hafði frænka hans,
sem passaði hann, oft verið að fikta viö
hann. Hún sagðist vera góð við hann.
Honum fannst hún ekkert góö. Hann fann
að þetta var ekki rétt en skammaðist sín
svo að jafnvel enn í dag hafði hann engum
sagt frá þessu.
í vinnunni er hann á lægsta
launataxtanum en konurnar sem vinna
með honum eru með alls kyns
aukagreiðslur, bílastyrki, óunnayfirvinnu
og fleira þess háttar. Verkstýran hans
káfar á honum þegar enginn sér til og
hefur gefið í skyn að hann geti fengið
launahækkun, jafnvel stöðuhækkun ef
hann væri til í... þú veist. Hann veit að
þetta er kynferðisleg áreitni á vinnustað
en hann veit líka að allir myndu gera grín
að honum ef hann kærði. Hann mátti
heldur ekki viö því að missa vinnuna.
Gústaf fann að hann var farinn að líta
á hverja konu sem mögulegan óvin. Þegar
hann lenti í aðstæðum þar sem hann var
einn og kona nálgaðist fór hjarta hans að
slá örar, en þó gat það verið alsaklaus
kona. Hvernig átti hann að vita hvaða kona
var saklaus og góð og hver ekki? Hver
mundi lemja hann og nauðga honum og
hver ekki....?
Gústaf fann bók sem karlréttindavinur
hans hafði lánað honum. Ein grein
bókarinnar fjallar um kynlíf völd og ofbeldi.
Þar er sú fullyrðing sett fram að völd hafi
kynæsandi ímynd í okkar menningu.
Þannig tengjast völd og kynlíf og svo
möguleg hætta á að misnota valdið, sem
leiðir til ofbeldis. Sú félagsmótun sem
þessu fylgir hefur áhrif á bæði kynin. Því
til stuðnings má skoða dæmi úr bókinni
Shared intimacies. Þar kemur fram að
algengustu fantasíur karla eru einmitt á
þá leið að konan komi valdi yfir þá, oft
nauðgunarfantasíur. En rannsóknir hafa
einnig sýnt að fantasíur og raunveruleiki
er tvennt ólikt. Það vissi Gústaf. Hann
hafði svo sem fantaserað á þessa leið og
horft á klámmyndir með konunni sinni
þar sem allt gengur út á fullnægingu
konunnar og karlinn er niðurlægður á
ýmsan hátt henni til þjónustu. Samt hafði
Gústaf örvast kynferislega af að horfa. En
þegar Nína nauðgaði honum fannst
honum ekkert kynæsandi við það. Honum
fannst það niðurlægjandi.
Gústaf hélt áfram að lesa. Þarna stendur
aö margir karlmenn sem fá fullnægingu
við sjálfsfróun fái ekki fullnægingu við
gagnkynhneigöar samfarir. Gústaf hafði
þessa reynslu. Hann velti því fyrir sér
hvers vegna karlar væru endalaust tilbúnir
til að fullnægja þörfum konunnar án þess
að skeyta um eigin ánægju. Af hverju ætli
kristin fórnfýsi eigi ekki við um konurnar
líka? Hefur það eitthvað með vald að gera?
Yfirskrift greinarinnar sem Gústaf hefur
veriö að lesa er Elskaðu óvininn (Love
your enemy), en höfundur hennar leggur
til að notaö sé orðiö óvinur um konur til
aö skilgreina hlutverk þeirra sem tákn
valdsins i samfélagi kynjamisréttis. Hann
gerir sér grein fyrir að með því að nota
„Hvað varst þú að gera úti vib
HÚSASUND S V 0 N A S E I N T Á
LAUGARDAGSKVÖLDI? " HA. HANN HAFDI
BARA ÁKVEDIÐ AÐ GANGA HEIM TIL SÍN
í HLÝJU VORLOFTINU. ÚG HÚN SPURDI
ÁFRAM: „HVERNIG VARSTU KLÆDDUR?"
Gústaf vissi ad hann var ekki alveg
SAKLAUS ÞVÍ HANN VAR í ÞRÖNGUM BUXUM
OG FRÁHNEPPTRI SKYRTU. EN HANN VAR
ÞÓ í JAKKA YFIR.
1 VINNUNNI ER HANN Á LÆGSTA
LAUNA TAXTANUM EN KONURNAR SEM VINNA
MED HONUM ERU MED ALLS KYNS
AUKAGREIÐSLUR, BÍLASTYRKI, ÓUNNA
YFIRVINNU OG FLEIRA ÞESS HÁTTAR.
VERKSTÝRAN HANS KÁFAR Á HONUM Þ EGAR
ENGINN SÉR TIL OG HEFUR GEFID í SKYN
AD HANN GETI FENGID LAUNAHÆKKUN.
JAFNVEL STÖÐUHÆKKUN EF HANN VÆRI TIL
í ... ÞÚ VEIST.
svo sterkt hugtak á hann á hættu að vera
misskilinn en það neyðir okkur jafnframt til að
taka málið alvarlega. Alvaran er sú, eins og
Gústaf hafði upplifað, að hver fulltrúi þessa
valds er mögulegur óvinur, hversu mikið sem
hann reynir að vera það ekki.
Gústaf er alveg viss um að meira jafnvægi
yrði í heiminum ef konur sinntu heimili og
börnum til jafns við karla og karlar fengju jafna
möguleika í hinu ytra lífi - að þeirra rödd yrði
sýnileg. Auðvitaö eru margir karlar að berjast
fyrir jafnrétti kynjanna og vekja máls á ýmsu
sem ekki hefur verið tekið á áður. Gústaf hafði
alltaf þótt þessir karlar hálfleiðinlegir - endalaust
með svona „karla“- eitthvað á vörunum. Hann
rak í rogastans þegar hann heyrði
karlguöfræðinga ganga svo langt að tala um
„hann“ Guð. Nei, hingað og ekki lengra. Þetta
fannst honum einum of langt gengiðl! Reyndar
segja prestarnir að Guð sé hafin yfir
kyngreiningu, en Guðsmynd Gústafs af hinni
heilögu móður, sem skapaði heiminn og drottnar
og vakir yfir honum, myndi brotna í þúsund
mola ef hann ætti að fara að karlkenna Guð.
Reyndar er Gústaf sammála karlguðfræðingum
sem gagnrýna kirkjumæðurnar og hefðina. Ein
þeirra sagði t.d. að karlmaöurinn væri hlið
djöfulsins og Ágústína kirkjumóðir taldi að öll
kynlífsnautn væri synd. Kynlífið heföi aðeins
þann tilgang að fjölga mannkyni og ætti að
framkvæmast án ánægju. Ágústína og hennar
samtímakonurfunduðu meira að segja um það
hvort karlmenn hefðu sáll! Þetta eru
smíðakonur hinna kristnu kenninga sem töluðu
um karla á þennan hátt. Það er alltaf jafn sárt
að heyra og lesa niðurlægingar um eigið kyn
og kannski ekki nema von að þeir sem rannsaka
þessi fræði verði reiðir út í kvenkynið og
mæðraveldið sem hefur vaðið yfir allt og alla.
Gústaf velti því fyrir sér hvort hann hefði kannski
verið þröngsýnn og einstrengingslegur í afstöðu
sinni til karlahreyfingarinnar. Hann ætti kannski
að kynna sér betur hvað þar er að finna. Hann
hafði svo sem ekkert lesið eftir karlguðfræðinga,
hann vildi í rauninni ekki heyra boðskap þeirra
- það þykir hallærislegt að vera masculfnisti!
Fólk spyr: „Af hverju þarf að vera „karla" -
eitthvað; karlasögusafn, karlaguðfræði,
sjálfstyrkingarnámskeið fyrir karla? En
sannleikurinn er sá að það kyn sem er ósýnilegt
í sögunni, býr við kúgandi trúartexta og hefur
týnt sjálfu sér í þjónustunni við aðra, hlýtur að
þurfa sér - fræði til að styrkja sig, finna þá
kúgunarþætti sem liggja í menningunni og
breyta til jafnréttis.
Já, Gústaf var ákveðinn í að leggja sig fram
við að gerast meðvitaður um þá félagsmótun
sem rikir i samfélaginu og vinna að jafnrétti,
þar sem áhersla er lögð á að hver manneskja
skuli vera virt sem fullkomlega mennsk, sama
af hvaða kyni, þjóðflokki, stétt hún er og sama
hver kynhneigð hennar er.