Vera - 01.04.1999, Blaðsíða 8

Viðtal: Auður Aðalsteinsdóttir
Ihugunarefni hvers vegna natkun
geðd eyíðarlyfja
hefur aukist svona mikið
Halldóra Ólafsdóttir geðlæknir á Landspítala
íslands hélt fyrirlestur um geðheilsu kvenna
á málþingi Kvenréttindafélags íslands um
heilsu kvenna í janúar árið 1998. Þennan
fyrirlestur er að finna í riti sem nefnist
Heilsufar kvenna og vargefið út af heilbrigð-
is- og tryggingamálaráðuneytinu. í þeirri
grein kemur fram að helmingi fleiri konur
þjást afþunglyndi en karlar á Vesturlöndum.
Vera ræddi við Halldóru um þessa staðreynd
og einnig þá staðreynd að neysla íslendinga
á geðdeyfðarlyfjum hefur aukist gífurlega
undanfarin ár.
/
Igrein Halldóru Ólafsdóttur, sem nefnist Þunglyndi hjá konum,
kemur fram að víðast á Vesturlöndum fá um það bil 10% karla en
20% kvenna veruleg þunglyndiseinkenni einhvern tíma á ævinni.
Þar af fær helmingurinn alvarlegt þunglyndiskast. Halldóra segir að
faraldsfræðirannsóknir sem gerðar hafa verið hér á landi bendi til
þess að kynjahlutfall þunglyndis hér á landi sé svipað. Hún bendir þó
á að þótt þunglyndi sé algengara hjá konum sé heildartíðni geðrask-
ana nokkuð jöfn milli kynjanna. Aðspurð segir Halldóra að ekki sé vit-
að með vissu hvað valdi en nefnir þó þrjár aðalkenningar til að skýra
þennan kynjamun:
Arfgengur / líffræðilegur munur. Það er smávægilegur líffræðilegur
munur á uppbyggingu heilans milli kynjanna, t.d. eru fleiri tengingar
milli heilahvela hjá konum en körlum. Einnig er hugsanlegt að mun-
ur sé á taugaboðefnakerfum milli kynja. Enn er ekki vitað hvort þetta
hefur einhverja þýðingu varðandi þunglyndi kvenna.
'Hormónabúskapur kvenna. Kvenhormónin hafa áhrif á heilann og
talið er að sumar tegundir af fæðingarþunglyndi og fyrirtíðaspenna
tengist sveiflum á kvenhormónum. Fyrir 11 ára aldur er enginn mun-
ur á tíðni þunglyndis milli kynja en þegar við 15 ára aldur eru stúlkur
orðnar mun líklegri til að verða þunglyndar en strákar. Kynjamunur-
inn á tíðni þunglyndis helst síðan svipaður vel fram yfir tíðahvörf.
Sumar erlendar athuganir hafa bent til að kynjamunurinn jafnist síð-
(„Nú er vitað að konur sem veikjast í fyrsta sinn af þung- A
lyndi eru oftast á aldrinum 20-45 ára; á þeim aldri sem þær eru
að fæða börnin og ala þau upp auk annarra starfa.”
Úr grein Halldóru Ólafsdóttur geðlæknis í ritinu Heilsufar kvenna.
an út í hárri elli. Rannsóknir Hallgríms Magnússonar geðlæknis, sem
gerðar voru hér á landi, benda hins vegar til að svo sé ekki heldur að
aldraðar konur séu enn mikið líklegri til að verða þunglyndar en karl-
ar á sama aldri.
* Mótun, þjóðfélagslegir þættir og uppeldi. Að kynjamunurinn teng-
ist fyrst og fremst félagslegum þáttum, mótun og uppeldi.
Nú nefnirþú mótun, þjóðfélagslega þætti og uppeldi sem eina af
kenningunum um ástæður þunglyndis. Hafa þá verri atvinnu-