Vera - 01.08.2001, Qupperneq 34

Konur & lyÖrSBOÍ Reykjavík - Vilnius
mansal vændi
& - náskyld þjóðfélagsleg vandamál
Á ráðstefnunni í Vilnius var lögð sérstök
áhersla á umræður um alþjóðaverslun með
konur og börn til kynlífsþræikunar og stýrði
Margaretha Winberg jafnréttisráðherra Sví-
þjóðar vinnuhópi um alþjóðasamvinnu gegn
mansali. Haldinn var fundur jafnréttis- og fé-
lagsmálaráðherra Norðurlanda og Eystra-
saltssríkjanna þar sem ákveðið var að vinna
að sameiginlegri upplýsingaherferð gegn
mansali og vændi og hefur ríkisstjórn Islands
ákveðið að styðja verkefnið.
Líkt og á ráðstefnunni hér heima vakti ræða dr. Vaira
Vike-Freiberga, forseta Lettlands, verðskuldaða athygli
en hún hefur verið ötul við að ræða mansal á opinber-
um og alþjóða vettvangi. í þessu samhengi varð Vike-
Freiberga tíðrætt um breytta stöðu kvenna í Austur- og
Miðaustur-Evrópu í kjölfar stjórnarfarsbreytinganna
sem áttu sér stað eftir fall járntjaldsins. Sagði hún hið
mikla efnahagslega ójafnvægi sem skapast hefur síðast-
liðinn áratug milli landa Vestur- og Austur-Evrópu vera
eina meginástæðu þess að konur og börn frá umrædd-
um löndum verði fórnarlömb mansals. Bág lífskjör og
ótrygg réttarstaða fyrrum verkakvenna ríkissósíalismans
hefur haft gífurleg áhrif á hina alþjóðlegu kynlífsversl-
un. Freiberga tók þannig undir með sérfræðingum á
þessu sviði sem hafa haldið því fram að hnattvæðing
viðskiptahátta og aukið frjálsræði í viðskiptum landa á
milli hafi annars vegar aukið kynlífsverslunina og gert
glæpamönnum auðveldara um vik og hins vegar tor-
veldað eftirlit yfirvalda og alþjóðastofnana með henni.
Alþjóða glæpahringir og vestrænir viðskiptajöfrar hafa
fundið nýjan markað þar sem konur og börn ganga
kaupum og sölum því næg er eftirspurnin á Vesturlönd-
um. Áætlað er að um hálf milljón kvenna komi árlega
til ríkja Evrópusambandsins fyrir tilstuðlan alþjóðlegra
glæpahringja þar sem þær eru þvingaðar í vændi. Efna-
hagslegur ávinngur af kynlífsverslun er álíka mikill og af
eiturlyfjasölu. Megin munurinn á þessum „atvinnu-
greinum" er hins vegar sá að kynlífsiðnaðurinn er mun
áhættuminni fyrir brotamanninn þar sem fólk er sjaldn-
ast sett bak við lás og slá fyrir verslun með fólk.
Neytendur kynlífsþjónustu eru brotamenn
Eins og áður sagði stýrði Margaretha Winberg jafnrétt-
isráðherra Svíþjóðar vinnuhópi um vændi og mansal í
Vilnius. Winberg minnti ráðstefnugesti á þá staðreynd
að mansal og vændi væru náskyld þjóðfélagsleg vanda-
mál, að vændi þrifist ekki án mansals og mansal ekki án
vændis. í því samhengi vfsaði hún til sænsku laganna
frá 1999 sem banna kaup á þjónustu vændiskvenna en
með lagasetningunni tóku sænsk stjórnvöld frumkvæði
með því að skilgreina neytendur kynlífsþjónustunnar
sem brotamenn en ekki vændiskonurnar sjálfar enda
eigi að líta á þær sem fórnarlömb verknaðarins. Andres
Gripenlöv lögreglufulltrúi frá Stokkhólmi var gestur í
vinnuhópi Winbergs og í málflutningi hans kom fram
að verulega hefur dregið úr fjölda vændiskvenna á göt-
um úti í Svíþjóð frá þvf að lögin tóku gildi, eða allt að
75%. Hins vegar bendi ekkert til þess að vændi hafi
aukist neðanjarðar, eins og gangrýnendur laganna ótt-
uðust svo mjög í byrjun. Ríflega 100 karlmenn hafa ver-
ið dæmdir, margir til að greiða háar fjársektir fyrir að
nýta sér kynlífsþjónustu vændiskvenna. Gripenlöv sagði
ennfremur að eftir hvert skipti sem fjallað væri um
brotamenn í fjölmiðlum mætti greina fækkun á götun-
um og því væri greinilegt að karlmenn væru ekki tilbún-
ir til að taka mikla áhættu fyrir stutta stund með vænd-
iskonu. Sænski félagsfræðingurinn Sven-Axel Mansson,
sem rannsakað hefur hverjir leiti til vændiskvenna og af
hverju, tók undir með lögreglufulltrúanum. í athugun
hans kom í Ijós að meirihluti þeirra karlmanna sem
leita til vændiskvenna gera það fjarri heimalandi af
þeirri einföldu ástæðu að þeir vilja ekki láta standa sig
að verki.
Alþjóða glæpahringir og vestrænir
vioskiptajöfrar hafa fundið nýjan
markað par sem konur og börn ganga
kaupum oa sölum því næg er eftirspurn-
in ó Vesturíöndum.
Palermo viðaukinn
Sænsku lögin ganga lengra en sjötta grein sáttmála
Sameinuðu þjóðanna um afnám allrar mismununar
gegn konum en þar er fjallað um alþjóðaverslun með
kynlífsvarning, eða mansal, og kveðið á um að aðilda-
ríki sáttmálans skuli gera allar nauðsynlegar ráðstafanir
til að koma í veg fyrir verslun með konur og misnotkun
þeirra í formi vændis. Grein sáttmálans fjallar að mestu
um aðgerðir gegn þeim sem með einhverju móti stuðla
að eða hagnast á misnotkun annarra í formi vændis,
þ.e. um þriðja aðilann. í desember árið 2000 var undir-
ritaður í Palermo á Ítalíu viðauki við sjöttu greinina þar
sem verslun með kynlífsþjónustu er í fyrsta sinn skil-
greind sem mansal, hvort sem samþykki fórnarlamba
34