Vera - 01.02.2004, Síða 42

/ BÆKUR

Anna Berglind Þorsteinsdóttir og Valgerður S. Bjarnadóttir
nemendur á 3. ári í uppeldis- og menntunarfræði við H.í.
Álitamál um kynlíf unglings
- umfjöllun um bókina Dilemmas of Desire
»„Ekki vera tepra en ekki vera dræsa heldur". Þetta eru
skilaboðin sem unglingsstúlkur fá frá kynlífsvæddu samfé-
laginu. í kvikmyndum, tímaritum og tónlistarmyndböndum
eru stúlkur hlutgerðar sem tæki til að uppfylla langanir ann-
arra en ekki sem manneskjur með eigin viðurkenndar kyn-
ferðislegar tilfinningar og þrár.
4-
Um höfundinn og bókina
Deborah L. Tolman er fræðimaður við miðstöð kvenna-
rannsókna við Wellesley háskóla í Bandaríkjunum. Hún er
þroskasálfræðingur og hefur sérhæft sig í kynferðismál-
efnum unglinga, og þá sérstaklega stúlkna. Undanfarin ár
hefur hún unnið að fyrstu rannsókn sinnar tegundar á við-
horfum stúlkna til kynhegðunar og hvernig þær líta á sig
sem kynverur.
í bók sinni Dilemmas ofDesire - Teenage Girls Talk about
Sexuaiity, (Cambridge: Harvard University Press) greinir
Tolman frá niðurstöðum rannsóknarinnar sem byggist á
persónulegum viðtölum við 31 stúlku á aldrinum 15-18
ára. Þær voru af mismunandi kynþáttum og höfðu mis-
munandi reynslu af kynlífstengdum upplifunum. Hún
hafði meðal annars áhuga á að vita hvort munur væri á
viðhorfum stúlkna sem bjuggu í úthverfum eða borgar-
kjarna og valdi stúlkur í rannsóknina samkvæmt því.
HJÁ EINHVERJUM GEKK ÞAÐ SVO LANGT AÐ ÞÆR HÖFÐU
SAMFARIR ÁN ÞESS AÐ VILJA ÞAÐ OG VISSU VARLA
HVORT ÞEIM HEFÐI VERIÐ NAUÐGAÐ. MARGAR ÞEIRRA
HÖFÐU HELDUR EKKI ÁTTAÐ SIG Á HVERSU FÁRÁNLEGT
ÞAÐ VÆRI AÐ GERA SÉR UPP FULLNÆGINGU AÐEINS TIL
AÐÞÓKNAST ÖÐRUM
Bókin er skrifuð á aðgengilegan hátt. Mikið vitnað í frá-
sagnir stúlknanna og þar af leiðandi hægt að lifa sig inn í
reynsluheim þeirra. Höfundur vitnar einnig oft í fræði máli
sínu til stuðnings, til dæmis margar þekktar fræðikonur á
sviðum kvennafræða svo sem Carol Gilligan og bell hooks.
Vertu sexý og ögrandi en ekki sofa hjá
Rauður þráður í gegnum bókina er gagnrýni á hið ómeð-
vitaða viðhorf samfélagsins til drengja og stúlkna sem
kynvera. Þar er litið á kynhvöt stráka sem sjálfsagðan og
eðlilegan þátt í þroska þeirra meðan stúlkur fá þau skila-
boð að kynhvöt þeirra sé óæskileg og eigi ekki rétt á sér.
Feður hvetja syni sína til að vera kynferðislega virka með-
an þeir líta dætur sínar verndaraugum og telja kynlíf þeirra
óæskilegt. Stúlkur eiga að vera kynþokkafullar og ögrandi
og fylgja þannig staðalímyndum nútímans en mega samt
ekki líta á sig sem kynverur.
Eftir viðtölin fann Tolman visst munstur meðal stúlkn-
anna og skiptust þær að mestu leyti í þrjá flokka. Stúlkurn-
ar sem falla í fyrsta flokkinn voru annað hvort alveg lokað-
ar fyrir kynferðislegum löngunum sínum eða ringlaðar og
óvissar um þær. Þær höfðu ekki hugsað mikið um kynlífs-
mál og þrátt fyrir að hafa öðlast kynlífsreynslu litu þær
frekar á sig sem áhorfanda en þátttakanda í kynlífsathöfn-
um. Viðhorf þeirra virðast vera mótuð af íhaldssömum
hefðum samfélagsins.
( öðrum flokki fannst stúlkunum þessar tilfinningar
hættulegar og óæskilegar en voru samt sem áður forvitn-
ar um kynferðislegar langanir sínar og viðurkenndu þær. í
tilraun til að afneita tilfinningum sínum reyndu stúlkurnar
að gleyma þeim, létu aðrar langanir ná yfirhöndinni og
forðuðust aðstæður sem gætu leitt til kynferðislegrar
hegðunar af þeirra hálfu.
Síðasti flokkurinn samanstóð af stúlkum sem höfðu
kynferðislegar langanir og óttuðust yfirleitt ekki að fara
eftir þeim jafnvel þó þær væru að ögra með því gömlum
gildum. Þeim fannst þær hafa rétt á sínum þrám, voru virk-
ir þátttakendur í kynlífi og óhræddar við að koma fram
með kröfur og skoðanir því tengdu, ásamt því að gera sér
grein fyrir viðhorfum samfélagsins til kynferðishegðunar
42 / 1. tbl./2004/ vera