Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1960, Blaðsíða 52

82
TlMARIT VPl 1960
Steingrímur Jónsson:
Ég þakka Skúla Guðmundssyni fyrir ágæta greinar-
gerð fyrir tillögu þeirra fimmmenninganna. Hún er fá-
orð og almennt orðuð, svo að hún segir ekki allt það,
sem þeir eru að hugsa um, en með þessari greinargerð
er hún skýrð mjög ánægjulega og skemmtilega. Tillag-
an hljóðar þannig:
„Ráðstefna íslenzkra verkfræðinga 1960, telur nauð-
synlegt, að tæknimenntun í landinu verði tekin til gagn-
gerðrar endurskoðunar, þannig að hún verði aukin og
endurskipulögð í samræmi við kröfur tímans“.
Ég vil biðja menn að ræða þessa tillögu frekar. Ég
ber hana fyrst upp af því að hún er almennust og víð-
tækast orðuð.
Leifur Ásgeirsson:
Ég hef því miður ekki fylgzt með öllum umræðum
hér, en ég hlustaði á Skúla Guðmundsson og líkaði vel
margt, sem hann sagði. Hann minntist á ýmis atriði,
sem skipta vissulega miklu máli.
Mér finnst tillaga nefndarinnar, eins og hún er nú,
vera álitlegri en eins og hún var í gær. En ekki að síður
held ég, að enn mætti fella eitthvað úr henni. Það, sem
fyrst þarf að gera, er að athuga málin. Það tjáir yfir-
leitt ekki að ákveða neina framkvæmd, fyrr en athug-
un hefur farið fram, eins og verkfræðingum er bezt
kunnugt. Og t. d. þegar nefnt er í tillögunni, að kennsl-
an við háskólann „verði aukin og endurskipulögð þannig,
að hún fullnægi ströngustu kröfum, sem tækniháskólar
erlendis gera á hverjum tíma til fyrrihlutaprófs í verk-
fræði", þá sýnist mér erfitt að skilgreina nákvæmlega,
hvað átt er við. Því að tækniháskólar erlendis eru marg-
víslegir, fyrrihlutapróf eru sums staðar til og sums stað-
ar ekki, og þar sem þau eru, þá eru þau mjög misjöfn.
Auk þess erum við íslendingar búnir að fá helzt til mik-
ið af orðalagi eins og að „fullnægja ströngustu kröfum,
sem gerðar eru erlendis;" við slógum talsvert um okkur
með þessu og þvílíku á gullöldinni okkar. Hins vegar
finnst mér það góð stefna, að þessi mál verði tekin til
athugunar, og sjálfsagt að það verði í samráði við
Verkfræðingafélagið. Þegar reglugerð fyrir deildina var
sett, sú sem gildir enn í aðalatriðum, þá vorum við þar
fulltrúar frá Verkfræðingafélaginu, og ég tel, að þeir
hafi verið þar þarfir menn.
Ég er ekki að bera hér fram tillögu, en vildi láta í
ljós, að mér finnst orðalagið á tillögu nefndarinnar ó-
þarflega ákveðið. Svo er í henni málsgrein um náttúru-
vísindi. En náttúruvísindi og náttúruvísindi er ekki allt
það sama; þau sem okkur standa næst, eru eðlisfræði og
efnafræði, en svo er f jölmargt annað, t. d. öll hin líf-
fræðilegu vísindi, og ég veit ekki hvað liér er ætlunin
að taka. Auðvitað má segja gott um það, að „kannaðir
séu möguleikar á þvi að taka upp kennslu til fyrri hluta
í þessum fræðum". En ég fyrir mitt leyti er nokkuð hik-
andi við að reyna að fá inn í landið allt, sem stórþjóðir
hafa til síns ágætis. Það er mikil hætta samfara því
fyrir smáþjóð að ætia sér að vera sjálfri sér nóg í vís-
indalegum efnum. Samkeppnina vantar, og forpokunin
situr um menn. Að vísu er verkfræðideildin þannig sett
nú, þar eð hún veitir engin lokapróf, að hún verður að
skila árangri, sem erlendar stofnanir taka gildan. En
hættan er fyrir hendi hjá öllum menntastofnunum okkar.
Skúli Guðmundsson benti, að mér finnst, mjög rétti-
lega á, að það, sem mestu varðar, er það, að menn
okkar fái nægilega menntun. Hitt, hvort það skal fara
fram hér í bæ eða annars staðar, verður að fara eftir
því, hvernig okkur lízt á getu okkar í þeim efnum.
Nú stendur svo á, að verkfræðideildin verður að taka
til athugunar endurskipulagningu, óhjákvæmilega. Við
höfum miðað svo mikið við samband við danska verk-
fræðiháskólann. Þeir þar hafa verið okkur mjög vin-
samlegir og gert okkur, við getum sagt þjóðinni, mjög
mikinn greiða með þvi að taka við svona mörgum mönn-
um. En nú eru þeir að breyta miklu hjá sér, og við vit-
um alls ekki enn, hvernig við getum fylgzt með í því.
Það er afar hæpið, að við getum greint sundur byrjun-
arkennslu fyrir t. d. þrjár tegundir verkfræðinga, þó
að ekki séu fleiri. Það eru ef til vill hjá okkur einn eða
tveir menn á ári, sem ætla í rafmagnsverkfræði, eða þá
í vélaverkfræði, og það er erfitt að halda uppi sér-
kennslu fyrir þá.
Enn er það, sem líka hefur komið hér fram, að verk-
fræðistörf eru unnin af mönnum með mjög misjöfnu
námi. Iðnfræðingarnir skipta hér miklu máli, einnig tölu-
lega. T. d. í Þýzkalandi eru hlutfallstölur svipaðar og
þær, sem búið er að nefna frá Noregi og Svíþjóð; þar
er 1 diplómverkfræðingur á móti 2 „teknikurum". Og
þar er enn annar munur frá því, sem hér er, sem sýnir
nokkuð, hvar við stöndum, nefnilega, að vélaverkfræð-
ingarnir og rafmagnsverkfræðingarnir eru miklu fleiri
tiltölulega; byggingaverkfræðingatalan yfirgnæfir þar
alls ekki, eins og hér. Það sem veldur, er að iðnaður-
inn er þarna á miklu hærra þróunarstigi.
Vitanlega er ljóst, að ekki má miða verkfræði- og
tæknikennsluna eingöngu við eftirspurnina í dag, held-
ur ber hér að horfa nokkru lengra. Við verðum að hafa
í huga, að byggja þarf upp í landinu á næstu 40 árum
möguleika til lífsafkomu fyrir eitthvað um tvö hundruð
þúsund manns fram yfir það, sem nú er. Og ég sé ekki
annað, en að mikill hluti þessa hóps verði að lifa af
iðnaði, sem verður að stofna vel til, og þá hljóta að
koma hér mikil verkefni fyrir verkfræðinga.
En hverjir eiga að leiða okkur á þessa braut? Ég held,
að við verðum að ætlast til þess, að verkfræðingarnir
hafi þarna forustu, að þeir taki þarna að sér mikið
forustuhlutverk. Hjá okkur vantar svo mjög stétt svo-
kallaðra framkvæmdamanna og iðjuhölda, vantar hin
stóru fyrirtæki, sem eru í hinum háþróuðu iðnaðarlönd-
um. Hér verða nýir menn að koma inn í þetta allt sam-
an, og verkfræðingarnir verða að finna þarna til vand-
ans og taka hann að sér. Þeir verða að segja okkur, hvað
á að gera, leiða okkur á þessa nýju braut, sem við verð-
um að fara, nauðugir, viljugir.
En til þess að geta sinnt þessu og öllu því, sem atóm-
og spútniköldin kallar á, þarf sennilega að byrja all-
djúpt niðri. Skúli Guðmundsson minntist líka á það mál.
Það þarf að taka til umræðu undirstöðuna, ekki aðeins
kennslu í eðlisfræði í gagnfræðaskólum og víðar; allt
skólakerfið ætti að vera til umræðu, og verkfræðingar
mættu gjarnan hafa forustu við það að hreyfa þessum
málum. Nú er kyrrðin fullmikil, skólar okkar hafa ekk-
ert við að keppa, og það vill færast ró yfir þá, og við
getum átt á hættu að dragast aftur úr — ég er hrædd-
ur um, að við séum þegar búnir að því.
Svo að eitthvað sé nefnt, þá er mikil spurn, hvort 4.
bekkur menntaskólanna á að hafa latínu sem yfirgnæf-
andi námsgrein fyrir þá, sem ætla stærðfræðiveginn.
Og þannig eru ákaflega margar spumingar, sem mætti