Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1960, Blaðsíða 42

72
TlMARIT VFl 1960
betydningen af ingeniörens tekniske viden og kunnen
i vores produktionsapparat er forholdsvis langt, langt
væsentligere. Min konklusion er fölgende: Vi maa ud-
danne vore nye teknikere, vore nye tekniske forskere,
ud fra fölgende basis: De skal være teknikere, de skal
have teknisk fagviden, men ydermere maa de belastes
med dette krav, at kunne beherske en problemformu-
lering i en sprogform, der gör det muligt at tage ikke
tekniske discipliner og disse værktöjer i anvendelse.
Er det muligt? Er det nödvendigt? Hvor staar saa
de smaa nationer, de smaa lande, de ikke kapitalstærke
lande i det fremtidige tekniske kaplöb?
Hvis vi kender vor besögelsestid og investerer nok,
ikke bare i penge, men ogsaa i folk, i unge studenter,
putter nok af dem ind paa vores höjere læreanstalter,
— lad være med at göre det for let for dem, lad dem
slaa sig frem til en langt större uddannelse, langt mere
værdifuld uddannelse, langt mere omsiggribende ud-
dannelse — saa tror jeg, at vi ikke kapitalstærke lande
vil síaa stærkt fremover. Ud fra postulatet, at i den
kommende industriudvikling, i de produktioner, der
sættes i gang, vil planlægning, den tekniske indsigt i
produktionsprocessen, beherskelsen af det komplicerede
projekt, være en langt större del af den samlede produk-
tionsproces end det har været tidligere. Altsaa: Det er
ikke længere den egentlige industrielle produktion af
godet, der er det væsentlige, men det er planlægningen,
optimeringen i planlægningen af produktionen, behersk-
elsen af produktionen set ud fra en teknisk, ökonomisk,
matematisk, statistisk synsvinkel, der er det afgörende.
Og her er det, Gud ske lov, tænkning, det kommer an
paa, hovedet, hjernen, og ikke saa meget, hvad vi har
af maskinkapacitet, kapacitet i raavarer osv. National-
ökonomisk udvikler betydningen sig til, at den tekniske
viden og kunnen og dygtighed faar langt större vægt
end den har i dag i vores samlede produktionskapacitet.
Og her tror jeg, at forudsætningerne for landene i
Norden i rigt maal er tilstede. Jeg er ikke nervös for
den kommende industrielle krig, for jeg ved mig over-
bevist om, at det er hovederne, dygtigheden, hjernerne,
der i langt större grad end nu vil blive en afgörende
faktor i det stadige kaplöb efter större effektivitet,
hurtigere teknisk udvikling.
MENNTUN ÍSLENZKRA VERKFRÆÐINGA
Eftir dr. Guimar Böðvarsson, verkfræðing
Fyrstu fjóra tugi þessarar aldar sóttu Islendingar alla
s‘ærð- og tæknifræðamenntun til nágrannalandanna.
Nær allt háskólanám íslenzkra verkfræðinga fór þá fram
á Norðurlöndum eða á Þýzkalandi. Að afloknu 4 til 6
ára námi, var haldið heim, og talið, að þar með væri
fengin sú undirstöðumenntun, sem duga mundi til lífs-
starfsins. öll frekari menntun, ef nauðsynleg, gæti farið
fram i svokölluðum „skóla lífsins“.
Segja má, að þessar aðferðir hafi að miklu leyti verið
fullnægjandi. Islenzkir verkfræðingar hafa yfirleitt getað
fullnægt þeim kröfum, sem þjóðfélagið hefur gert til
þeirra, og þeir hafa leyst af hendi mörg athyglisverð
tækniverkefni.
Árið 1940 hefst kennsla í verkfræði við Háskóla Is-
lands. Svonefnt fyrrihlutanám, þ. e. undirstöðukennsla í
stærðfræði, eðlisfræði og kraftfræði, er þá hafið við
Háskólann, og er gert ráð fyrir því, að íslenzkir verk-
fræðinemar dvelji aðeins tvö til þrjú ár við nám erlendis.
Verkfræðideildin tók einnig að sér að fullmennta nokkra
b.vggingarverkfræðinema og luku þeir námi á árunum
1945 til 1946.
Stofnun Verkfræðideildarinnar vai' að sjálfsögðu merk-
ur áfangi og er óhætt að fullyrða, að hún hafi uppfyllt
vel þær kröfur, er gerðar voru til hennar. Hins vegar var
með þessu engin breyting gerð á menntun verkfræðinga,
námsefnið var það sama og áður.
Ófriðurinn 1939—1945 hafði stórkostleg áhrif á fram-
vindu raunvísinda og tæknifræða. Almennur skilningur
á þýðingu þessara fræða óx mjög, og stjórnmálamenn
sáu, að rétt hagnýting þeirra var orðinn snar þáttur í
valdabaráttu rikja á milli.
Fjárveitingar til rannsókna og gagnasöfnunar hafa
síðan verið auknar mjög. Má fullyrða, að flestar stærri
menningarþjóðir verji nú 1% til 2% af þjóðarframleiðsl-
unni til vísindastarfa og gagnasöfnunar. Þannig munu
Bandaríkjamenn nú verja árlega um 10 milljörðum doll-
ara i þessu skyni. Er vert að hafa í huga, að þetta er
nær 100 föld þjóðarframleiðsla Islendinga.
Samfara auknu átaki hefur af eðlilegum ástæðum farið
fram meiri sérhæfing einstaklinga en áður hefur tíðkast.
Enginn einn maður getur lengur þakið nema tiltölulega
lítið sérsvið. Fjöldi sérgreina skiptir nú hundruðum.
Árangur þess mikla starfs, sem nú er varið til raun-
vísinda og tæknifræða verður ekki mældui' í neinum
einingum. Gagnasöfnun og nýsköpun er svo gífurleg,
að dreifing þekkingarinnar er orðin meiri háttar vanda-
mál. Árlegur fjöldi greina og rita um raunvísindi og
tæknifræði skiptir nú tugum þúsunda og skipulagning
bókasafna og niðurröðun er orðin þýðingarmikil sérgrein.
Má geta þess, að sumar þjóðir hafa komið upp stórum
miðstöðvum til þess að annast dreifingu þessara gagna.
Einna kunnust er hin mikla miðstöð Sovjetríkjanna í