Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1897, Blaðsíða 81

fann Hans Chr. Örsted i Danmörku samband milli raf—
magnsins og segulaflsins, svo að frá þeim tíma má.
segja, að ratmagsöldin byrji tyrir mannkynið. ,
Leiðarsteinn (kompás) var fundinn upp általíu af
Flavio Geoja í-einast á þrettándu öld.
Loftbvnqdarmælir var fyrst upp fundinn á Ítalíu
af Toiicelii I64ö.
Bitamœlir var fyrstfundinn á Hollandi af Drebbef
seint á sextándu öJd.
Vindliraðamælir var fundinn upp 1709.
SteinkolwoTu fyrst höfð[til eldsneytis á Englandijl350«.
Steinolía var fyrst notuð til ljósa 1826, en graíið
var eptir henni fyrst í Ameríku 1843.
Gas úr steinkolum var fyrst fundið 1739, en var
fyrst notaö til lýsinga í stórborgum 1792.
Eldspýtur, líkar þvi sem þær eru nú, voru fyrst
notaðar ái ið 1883.
Vasaúr voru fyrst búin til af Pjetri Henlein i
Niirnberg á öðrum tug sextándu aldar. Yoru þau lík
eggi í lögun og því nefnd *>eggin frá Núrnberg«.
Spil voru upp fundin 1380 til skemmtunar Karli VI
konungi á Frakklandi.
Eirkjuklukku ljet Paulinius biskup á Italíu fyrst.
búa til árið 400.
Sprengilcúlur voru fyrst gjörðar á Holiandi 1495.
Púður þekktu Kínverjar í fornöld, eu i Evrópu var
það fyrst lundið upp af Berthold Schwartz á Þýzka-
iandi 128 i.
Gler var notað i glugga fyrir Krists fæðing, ec,
var lengi svo dýrt, að það var fyrst notað í glugga i
íbúðarhúsum á Englandi 1557.
Saumavjel í þeirri mynd, að hún yrði notuð, var
fyrst fundinn upp í Ameríku af Eiias Howe 1845.
Saumnálar úr stáli voru fyrst smíðaðar á Englandi
1545, en þektar voru þær á Þýzkelandi 200 árum fyrr.
Gleraugu voru fuudin upp á ltalíu af Alessander
de Spina seinast á þrettándu öld.
Brennivin var fyrst búið til á Frakklandi 1310.
Tóbak var fyrst flutt frá Vesturheimi til Englands
1555, og til Spánar nokkrum árum fyr.
Kufli var fyrst flutt til Mikiagarðs árið 1517, og 34
árum síðar var þar reist hið fyrsta opinbera kaffisölu-
liús. TJm miðja 17. öld komust á kaffisöluhús á Eng-
iandi og Frakklandi, og í Ham'oorg 1679.
Æðardúnn var iyrst hreinsaður á fyrri hluta 17. ald-
ar. Jón Pjetursson i Brokey gerði það íyrstur manna..
Tr. G.
(71)