Freyr - 01.02.2001, Page 15

90
80
70
60
50
40
30
20
10
að undirbúa sig nægi-
lega vel fyrir veturinn.
Vallarfoxgras hverfur
smátt og smátt úr túnum
því að það getur ekki
bætt skaðann með jarð-
renglum, rótarskotum
eða fræsáningu. Sett
hefur verið fram sú til-
gáta að vetrarþol vallar-
foxgrass sé mest í ung-
um plöntum en minnki
með lífeðlisfræðilegum
aldri plöntunnar. Öldr-
unin verður því hraðari
sem meðferðarþættimir
em óhagstæðari.
Þegar tún kelur mikið
er algengast að það sé
endurunnið og oftar en ekki sáð í
það vallarfoxgrasi, hreinu eða í
blöndu. Þetta hefur leitt til þess að
vallarfoxgrasi var oft sáð aftur og
aftur í kalsæknustu túnin. Þetta
kann að vera ein skýringin á lélegri
endingu vallarfoxgrass sums staðar.
Það sem einkennir kalsvæði er að
þau svella oftar og lengur en gerist
annars staðar. Staðbundin kalsvæði
einkennast af súmm jarðvegi
og/eða ófullnægjandi loftrými
vegna jarðvegsþjöppunnar eða
rekju í meira lagi en gott
þykir fyrir heilgrös. Oft 60
er hægt að bæta úr þessu
og það myndi auka
endingu vallarfoxgrass.
Þekja vallarfoxgrass eftir aldri túna
10
20
Aldur túns
30
40
6. mynd. Þekja vallarfoxgrass sem fall af aldri túna. Meðaltal í
túnum á 14 bæjum í Eyjafirði sumarið 1996. Óbirtar niðurstöður.
Vegna þess hve vöxt-
ur vallarfoxgrass er
uppréttur er ekki nema
eðlilegt að ætla að
sláttunánd hafi áhrif á
endingu þess. Norskar
tilraunir sýna líka að
með því að hækka
sláttuhæðina úr 5 sm í
10 sm eykst orkuforði
rótanna og rótarmassi
markvert sem og fjöldi
sprota (geldplantna) á
flatarmálseiningu (frá
Bjama E. Guðleifssyni
1971). í sláttunándar-
og sláttutímatilraun,
sem er í gangi á Möðm-
völlum, hefur aukin
slætti er flýtt frá kjörsláttutíma
(byijun ágúst) hverfur varanlega um
1,5% af vallarfoxgrasi árlega. Þetta
þýðir að á 10 árum minnkar
hlutdeild vallarfoxgrassins um 54%
af heildamppskem túns ef alltaf er
slegið í byijun skriðs sem er um
fjómm vikum frá kjörslátturtíma.
Ástæðumar fýrir þessu em ekki full-
kunnar en ein tilgáta er sýnd á 8.
mynd. Um áhrif sláttutíma seinni
sláttar á endingu vallarfoxgrass
vitum við harla lítið.
| Frostþol, 50% dautt
| Svellþol, 50% dautt
Sldttutími og sldttundnd
Sláttutími fyrri sláttar
er sá einstaki meðferðar-
þáttur sem mest virðist
ráða endingu vallarfox-
grass. Reglan er að því
fyrr sem slegið er, því
minni verður endingin.
Jónatan Hermannsson
og Áslaug Helgadóttir
(1991) tóku saman nið-
urstöður úr 7 tilraunum
og ályktuðu að kjör-
sláttutími vallarfoxgrass
m.t.t. til endingar væri í
byijun ágúst eða seinna.
Með hverri viku sem
40
&£ 30
ö 20
£ 10
0
^ sf C?
<r
&
f tíáf
í? -0&
*• A/ /
7. mynd. Frost- og vetrarþol algengra túngrasa af stofnum sem
reynst hafa vel á íslandi. Mælt við staðlaðar aðstæður á rannsókn-
arstofu (Gudlelfsson, Andrews & Bjornsson 1986).
sláttuhæð áhrif á heildar þurrefnis-
uppskeru, meltanleika þess sem
slegið er, og endurvöxt eftir fyrri
slátt. Á 9. mynd eru sýndar
niðurstöður fyrsta árið sem tilraun-
in var í gangi. Þar kemur fram að
magn og gæði uppskemnnar fara
saman, þ.e. því fyrr sem slegið því
fleiri fóðureiningar, auk þess sem
meðal orkustyrkur heyanna em þá
mestur. Þessar niðurstöður em ekki
í samræmi við niðurstöður frá
Korpu (Áslaug Helgadóttir 1987).
Ástæðan fyrir þessu er
að þurrkar háðu ekki
endurvexti á Möðm-
völlum eins og senni-
lega gerðist á Korpu.
Gömlu sláttuþyrl-
umar, sem tóku við af
greiðusláttuvélunum á
sínum tíma, gátu ef
ekki var að gáð, slegið
mjög nærri sverðinum
og sjálfsagt hafa þær
átt sinn þátt í því víða
að drepa vallarfoxgra-
sið fyrr en ella. í dag
em hins vegar margir
bændur famir að nota
léttar diskasláttuvélar
sem miklu síður slá
„of‘ nálægt. Það er
a.m.k. mikilvægt fyrir
bændur að hafa sláttu-
nándina í huga næst
pR6VR 1/2001 - 11