Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1953, Side 48

30
TIMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
Því vík ég aftur að því, er ég áðan
sagði um hið síðasta og merka fram-
tak yðar til varðveizlu og eflingar
íslenzku máli og menningu hér í
álfu, — stofnun hins íslenzka kenn-
arastóls og íslenzks bókasafns við
Manitoba-háskóla. Væntanlega verð-
ur það bornum og óbornum kynslóð-
um álfunnar af ýmsum þjóðum, ekki
aðeins íslenzkum, en engilsaxnesk-
um og öðrum engu síður, sá Urðar-
brunnur, sem þær munu sækja í
þekking og svölun á komandi árum
og öldum. Ég fagna því, að hafa
fengið að vera með í að leggja stein,
þótt lítill sé, í þá framtíðarbyggingu.
En eins og gamalt íslenzkt mál-
tæki segir, að það sé ekki minni
vandi að gæta fengins fjár en afla,
svo hvílir nú á oss öllum, niðjum
hins norræna kyns, sá vandi, að
gæta þess menningararfs og ættar-
aðals, sem vér höfum hlotið í vöggu-
gjöf. Er oss öllum, í þeim sökum,
mikill vandi á höndum, og þá ekki
sízt yður, hinu íslenzka þjóðarbroti
hér, mitt í hinu mikla hafi þjóða og
þjóðtungna.
Um margar aldir hefur heima-
þjóðin barizt harðri baráttu og
drengilegri fyrir tilveru sinni, tungu
og menning. — í þrjá aldarfjórð-
unga fulla, hafið þér, íslendingar í
Vesturheimi, háð yðar þjóðernisbar-
áttu og gegnir kannske furðu, má
segja, hve vel þér hafið varizt til
þessa. En sem að líkum lætur, að
athuguðum aðstæðum öllum, gerist
nú æ þyngra fyrir fæti í þeirri bar-
áttu. — Sú spurning leitar líka á
huga margra með æ vaxandi þunga:
Hvaða ástæðu hef ég til að vera að
leggja á mig auka-erfiði vegna máls
og menningar smáþjóðar, sem ég
eitt sinn tilheyrði. Ég er löngu
orðinn kanadiskur borgari með
enska tungu, enska siði og menningu
og enskar skyldur?
Eflaust verður hver og einn að
gera upp við sjálfan sig það stóra
alvöruefni, er felst í þessari miklu
spurningu. — Ég sem er aðeins
ferðamaður hér um stund, lít hins
vegar svo á, að bæði hinn norræni
kynstofn sjálfur, svo og tunga hans
og sú menning, er hann hefur skap-
að á liðnum öldum, sé allt í senn
þess vert, og hafi sýnt gegnum ald-
anna straum þá kosti, að ástæða se
til að fagna yfir því, að vera kvistur
á þeim meiði og mikið sé á sig leggj'
andi til að hlynna að viðhaldi og
vexti norræns máls og norræns
anda. Ég fæ hvergi séð, að sú fyrir-
höfn, er börn og aðrir hér leggja a
sig til að læra íslenzka tungu, se
þeim erfiði eitt án árangurs, eða •—
eins og sumir jafnvel segja, að það
hefti ensku-kunnáttu unglinga. Mér
virðist sagan sýna hið gagnstæða,
sem og er skiljanlegt. Því að íslenzk
tunga, eða norræn, er móðurtunga
margra mála, svo sem latína er
móðurtunga hins rómanska mála'
flokks, og er því gróði en ekki tap að
kunnáttu íslenzku, auk þess mikla
bókmenntafjársjóðs, sem íslenzk
tunga er lykill að.
Ég er svo bjartsýnn, að ég trúi þvl;
að barátta feðra yðar og mæðra 1
þessari álfu, barátta, sem stundum
var þó svo sár og þung, að stappaðl
örvæni og vitfirring nærri, en sem
var háð með þvílíkum manndómi o»
drengskap, að verpur ljóma y^ir
heilög sagnaspjöldin, — já, ég trU1
því, að ekki hafi verið til ónýtlS
barizt. Og er óskabarn vort, kenn
arastóllinn íslenzki og íslenzka bóka
safnið við háskólann hér, fegurs a