Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1953, Síða 70

52
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
hlæjandi. „Sannleikurinn er, að ég
hefi ákveðið, að hætta við allan
skólalærdóm. Búinn að læra nóg til
þess, að sannfærast um að hann er
hégómi“.
„Nú ertu að spauga. Hver held-
urðu, að trúi slíkri fjarstæðu?
Manni eins og þér liggur allur heim-
urinn opinn. Þú getur valið um ótelj-
andi leiðir til vegs og virðingar, og
ætlar að telja mér trú um, að þú
gerist ánægður með fátæktina og
amlóðaháttinn í Mörk, þar sem menn
vaða veglausan aurinn milli bjálka-
kofanna og hafa fisk og kartöflur í
alla mata“.
„Bravó! Þú getur komið til að
verða mælskur, ef þú heldur þér við
efni, sem þú berð ekkert skynbragð
á. Hver veit nema þú eigir eftir að
verða þingmaður? En hvaðan hefir
þú þekking þína á Merkurbúum og
lifnaðarháttum þeirra?“
„Þetta er altalað", sagði ég, eins
og satt var. „Og sjaldan lýgur al-
mannarómur”.
„Og svo hefirðu kynst einum
Merkurbúa. En þú mátt ekki dæma
þá alla eftir mér“. Þó Oscar væri
brosandi, varð ég nú í fyrsta skifti
var gremjublandinnar þykkju í rödd
hans. En ég var líka gramur. Mér
hefir ætíð sviðið að sjá það, sem
verðmætt er fara að forgörðum. Ég
leit á Oscar sem eitthvert dýrmæti,
sem hverfa mundi úr sögunni í fló-
um og skógum úti á hala veraldar.
„Þú veizt hvert álit mitt er á
þér“, segi ég, „og mátt henda gaman
að. En hvorki þú né aðrir fá notið
afburða hæfileika þinna, þar sem
ekkert verksvið er fyrir hendi og úr
engu efni að vinna. Engar afurðir,
engin von um fyrirtæki, sem hæfa
gáfum þínum og mannskap".
„Engar afurðir! Hvað um fólkið —
konur, menn og börn?“ Og nú er
gamli galsinn kominn í Oscar. Hann
stendur upp og réttir úr sér og segir
með uppgerðar hátíðleik. „Sjáið
manninn!“ og rekur upp skellihlátur.
Og maðurinn og hlátur hans fyltu
kontórkytruna, svo þar rúmaðist
ekkert annað, ekkert nema skáhall-
ur sólargeisli, sem lá hlýr og mildur
á borðinu milli okkar. Sjálfum fanst
mér ég ekki vera neitt og þagði-
Eftir stundarþögn kom þó Oscar
auga á mig og settist. Og nú varð
rödd hans og látbragð hið sama og
þá er hann var að skýra fyrir mer
skólaverk mitt. „Þekking mannanna
á öllum sviðum er orðin svo mikil
og víðtæk, að engum einum auðnast
að fá meira en nasasjón af henni-
Og hún margfaldast með ári hverju.
Þetta er nú eiginlega það helzta
sem ég hefi lært í háskólanum og
þykir nóg komið af svo góðu, og
mér hefir stundum fundist, að þar
væri aðeins um tvent að velja: lærða
þekking og sjálfstætt vit“.
Eins og oftar skildi ég ekki hvað
Oscar var að fara, og spyr svona
bara út í bláinn: „En hvað um ser-
fræðingana?“
„Þannig lagað nám og æfistar
gæti ég ekki lagt mig niður við-
Sérfræðingurinn verður að þræða
mjóan stíg, knúður til að bin^a
skyn og skygni við alt smátt
stórt, sem hann finnur í götunni og
annað ekki; en missa sjónar á oi
öðru, sem er að finna um víða vef
öld, og gerast þannig þræll sérfra6
sinnar. Nei, Mundi minn, heldur ^1
ég vera fávís og frjáls en sérfró u
þræll“.
Skildi ég rétt þessa skoðun Oscar ’
gat ég ekki fallist á hana og mal a