Árbók VFÍ/TFÍ - 01.01.1996, Qupperneq 15

Tækniannáll 13
tveimur árum nemur magnaukning útflutnings vöru og þjónustu alls 17,3%. Þessi aukning
kemur í kjölfar samdráttar áranna 1991 og 1992 þegar útflutningurinn dróst saman um 7,4% í
heild.
2.2 Viðskiptakjör
Verðlag sjávarafurða lækkaði um 2,4% milli áranna 1993 og 1994 mælt í SDR. Mælt í ís-
lenskum krónum hækkaði verðlagið hins vegar um 5,2% milli áranna 1993 og 1994 vegna
gengisfellingarinnar á miðju ári 1993.
Mikil umskipti hafa orðið á mörkuðum fyrir ál og kísiljám. Verð á útfluttu áli hækkaði um
tæp 15% í íslenskum krónum sem endurspeglar þær miklu hækkanir sem orðið hafa erlendis
í kjölfar batnandi efnahagsástands og þeirra samninga sem álframleiðendur hafa gert til að
draga úr offramboði á heimsmarkaði. Skráð álverð á stundarmarkaði í London (LME)
hækkaði um 75% frá upphafi til loka ársins mælt í dollurum, en um tæp 30% milli ára.
Hækkunin á heimsmarkaði hefur því ekki að fullu komið fram í útflutningi frá Islandi, enda
líður venjulega nokkur tími þar til verðbreytingar á stundarmörkuðum koma að fullu fram í
útflutningi. Verðhækkunin á kísiljárni varð ekki eins mikil á áiinu, enda hækkaði verð á
kísiljárni mjög mikið árið 1993.
Verð annarra útflutningsafurða hækkaði á árinu 1994 yfirleitt í samræmi við almennar
verðhækkanir í viðskiptalöndunum og í heild hækkaði verðvísitala almenns vöruútilutnings
um 5,5% í krónum frá fyrra ári.
Verðþróun á innflutningi árið 1994 var í aðalatriðum í hátt við verðlagsþróun í helstu
viðskiptalöndum að viðbættum áhrifum gengislækkunar krónunnar á miðju ári 1993.
Undantekning frá þessu er þó að olíuverð hélt áfram að lækka.
Á þjónustuhlið urðu óverulegar breytingar á viðskiptakjörum.
Viðskiptakjör vöru og þjónustu án vaxta bötnuðu samtals um 1,3% á árinu 1994 miðað við
árið þar á undan. Sé eingöngu litið til vöruviðskipta nam batinn 1,1%, en að viðskiptum
stóriðjufyrirtækjanna undanskildum var um 1,2% rýrnun að ræða. Þegar tekið hefur verið tillit
til breytinga á vöxtum á erlendum skuldum juku bætt viðskiptakjör tekjur þjóðarbúsins um
0,4% miðað við þjóðarframleiðslu.
2.3 Gengismál og samkeppnisstaöa
Gengisstefnan setti rammann um þróun gengisins á árinu 1994. Stefnan byggist á því að halda
genginu sem stöðugustu. I nánari atriðum er hún skilgreind þannig að genginu skuli halda
innan markanna 2-2,25% í hvora átt frá miðgengi. Gengi einstakra gjaldmiðla breyttist hins
vegar töluvert á árinu, meðal annars lækkaði gengi Bandaríkjadollars gagnvart krónunni um
rúmlega 6% en gengi marks og jens hækkaði hins vegar um ríflega 5%.
Raungengi krónunnar, sem er mikilvægur mælikvarði á samkeppnisstöðu íslenskra atvinnu-
vega, lækkaði nokkuð innan ársins 1994. Þetta stafaði af því að innlendur kostnaður hækkaði
minna en í helstu samkeppnislöndum.
Samkeppnisstaðan hefur jafnframt styrkst á undanförnum árum vegna lækkunar á sköttum.
Einnig var vaxtaþróun hagstæð innlendum fyrirtækjum á árinu 1994, þótt lánskjör þeirra séu
enn óhagstæðari en víða annars staðar. Opnun fjármagnsmarkaðar gagnvart útlöndum eyðir
þessu óhagræði að nokkru. Þessi atriði hafa því einnig gengið í þá átt að treysta samkeppnis-
stöðu innlendra atvinnuvega, enda jókst útflutningur verulega í fyrra eins og lýst er hér á
undan.
2.4 Hagur atvinnuveganna
Afkoma sjávarútvegs: Rekstrarskilyrði sjávarútvegs í heild eru talin hafa batnað lítillega á