Árbók VFÍ/TFÍ - 01.01.1996, Side 161

Snjóflóð - Helstu varnarkostir 159
að gera rannsókn á hrjúfleika yfirborðsins ásamt uppbyggingu jarðlaganna því grundun
stoðvirkjanna er mjög mikilvæg. Við athuganir að vetri ber að hafa í huga að hættulegt getur
verið að vera við rannsóknir í fjöllunum vegna snjóflóðahættu.
Tegundir stoðvirkja eru helstar grindarvirki og netvirki.
Vinna við uppsetningu stoðvirkja getur verið rnikið verk og mjög kostnaðarsamt. Byggja
þarf vinnupalla við hverja röð stoðvirkja þannig að hægt sé að koma fyrir litlum borvélum og
einnig til að hægt sé að reisa stoðvirkin. Þá þarf að tryggja aðdrætti annað hvort með þyrlu eða
með litlum kláfi sem setja þarf sérstaklega upp í fjallshlíðum.
Stoðvirkjum eins og öðrum mannvirkjum þarf að halda við. Það er ekki óeðlilegt að þau láti
á sjá undan öllu því álagi sem á þeim hvílir yfir vetrartímann. Þá getur grjóthrun skemmt þau
töluvert yfir sumartímann. Það þarf því að yfirfara þau árlega þannig að þau eyðileggist ekki
með tímanum því skemmt eða ónýtt varnarvirki ver ekki viðkomandi svæði/byggingar og
skapar falskt öryggi.
3.6.1 Grindarvirki
Grindarvirki eru stífar grindur sem raðað er saman úr bitum og stoðum. Stoðirnar mynda eins
konar þríhyrning og eru festar í jarðveg/berg með bergboltum en bitarnir leggjast þvert á
stoðirnar. Stoðimar eru allar með liðum þannig að álag á undirstöður á því sem næst að vera
hreinir áslægir kraftar.
Grindarvirki geta verið úr áli, stáli, steinsteypu og/eða timbri. I Austurríki og Sviss eru
stálvirki lang algengust. Alvirki eru enn þann dag í dag of dýr og steinsteypt virki eru allt of
þung og virkið er of viðkvæmt fyrir höggálagi. Timburvirki eru á nokkrum stöðum í Ölpunum
en eru ekki algeng.
3.6.2 Netvirki
Þau eru útfærð á þann hátt ein aðal burðarsúla úr stáli er fest í jarðveginn/bergið og síðan eru
togvírar upp- og niðurfyrir sem halda henni fastri. Stálnet er síðan hengt á efri togvírana. Netin
eru aðeins eftirgefanlegri en grindurnar og því getur snjóþekjan hreyfst meira. Kosturinn við
netin er sá að þau eru meðfærilegri í uppsetningu en hins vegar þarf að bora fleiri holur fyrir
festingar en fyrir grindarvirkin og holurnar eru tjær hver annarri en í grindarvirkjunum og því
meiri kostnaður við vinnuaðstöðu.
3.7 Varnarvirki í úthlaupssvæöi
Hér er ef til vill komið að þeim þætti sem hvað mest óvissa ríkir um varðandi hönnunar-
forsendur þ.e. hraða og þykkt snjóilóðanna, breidd þeirra og eðlismassa ásamt úthlaupslengd.
í dag eru í notkun nokkur reiknilíkön sem segja til um skriðlengdir, hraða og snjódýptir og
einnig eru í þróun önnur sem vonandi koma til með að lýsa snjóflóðunum enn betur en þau
sem til eru gera.
Tilgangur varnarvirkja í úthlaupssvæði er að minnka eða að koma í veg fyrir mann- og
eignatjón. Þau eru útfærð á nokkuð mismunandi vegu eftir því hvað þeim er ætla að verja og
hvernig þeim er ætlað að verja.
Hér verður greint á milli eftirfarandi flokka:
• stefnubreytandi varnarvirki,
• stíflur/þvergarðar,
• flóðtefjandi varnarvirki og
• bein vörn.
Hver þessara flokka verður skýrður nánar hér á eftir.