Heimilisritið - 01.10.1954, Blaðsíða 42

um alla Evrópu. Nú hefur unn-
izt sigur á henni, og ekki einung-
is það, heldur hefur orsök henn-
ar verið hagnýtt til fæðingar-
hjálpar.
Frá níundu til fjórtándu ald-
ar, og í nokkru minna mæli allt
fram á nítjándu öld, var ein af
farsóttunum plága sú, er kallast
mátti ennþá hræðilegri en holds-
veikin. Hún var kölluð „heilag-
ur eldur“, „vítiseldur“, eða „eld-
ur hins heilaga Antóniusar“.
Síðasta nafnið kom upp á elleftu
öld, þegar stofnuð var regla
heilags Antóníusar til þess að
annast slíka sjúklinga.
Á hinum kaþólsku miðöldum
hafði sérhver sjúkdómur sinn
verndardýrling, alveg eins og
Rómverjar gáfu hverjum sjúk-
dómi sinn Guð. Dýrlingar þessir
voru álitnir hafa vald til þess,
bæði að veita sjúkdóminn og
lækna hann.
Samband dýrlings við ein-
hvem sérstakan sjúkdóm fór oft
eftir því, hvernig dauða dýr-
lingsins bar að höndum. St.
Agattin var pynduð ógurlega áð-
ur en hún var drepin. Brjóstin
voru skorin af henni. Þar af leið-
andi féllu sjúkdómar í brjóstum
kvenna í hennar umsjá, og var
hún verndardýrlingur kvenna,
sem höfðu barn á brjósti.
St. Apollonía var kjálkabrot-
in og tennur hennar mölvaðar,
og til hennar beindi fólk bænum
sínum er það þjáðist af tannpínu.
Á myndum hélt hún á tönn eða
tanntöngum í hendi.
Fyrir kom og, að sjúkdómur-
inn var nefndur eftir verndar-
dýrlingi sínum, svo sem eins og
St. Vitus-dans og eldur St. Antó-
níusar. En þessi sjúkdómur. St.
Antóníusar-eldur, yar til í ýms-
um myndum. stundum réðist
hann á innýflin og sjúklingur-
inn leið miklar þjánigar og dó
fljótlega. Venjulegast kom sjúk-
dómurinn í útlimi, ískuldi hljóp
í hendur og fætur, en brunakval-
ir fylgdu á eftir. Limirnir urðu
svartir eins og þeir væru að
brenna upp af innra eldi, visn-
uðu síðan og duttu af. Sumir,
sem fengu sjúkdóminn á þenn-
an hátt, dóu, en margir náðu sér
aftur, örkumla og vanskapaðir
og höfðu stundum misst alla út-
limi, svo að ekkert var eftir
nema bolurinn og höfuðið. Harð-
ast kom sjúkdómurinn niður á
vanfærum konum, og fósturlát
fylgdi jafnvel hinum vægustu
tilfellum.
Allt til loka sextándu aldar
voru pílagrímsferðir til skríns
heilags Antóníusar. Þar komust
þeir í umsjá þeirra heilögu
manna, sem báru sem einkenn-
ismerki bókstafinn T á vinstri
40
HEIMILISRITIÐ