Læknablaðið - 01.12.1974, Blaðsíða 90

212
LÆKNABLAÐIÐ
gerir það greininguna milli þessara tveggja
sjúkdómsmynda erfiðari.
Erlendis er talið, að 40—50% sjúklinga
hafi fengið sýklalyf áður en hrygg'stunga
fer fram (6, 20, 31).
Hér á barnadeildinni höfðu 83 (66%) af
125 börnum (7 sjúklingum með sjaldgæfari
sýklategundum sleppt) fengið sýklalyf og
reyndist ekki unnt að sýklagreina rúman
helming þeirra (51%). Aðeins 15 börn
(12%) höfðu með vissu engin lyf fengið
og af þeim urðu ekki sýklagreind 4 (27%).
Sennilega hefur verið svipað ástatt með
önnur 27 börn, sem ekkert var getið um
lyfjagjöf hjá, þar sem svo mörg þeirra eða
23 (85%) tókst að sýklagreina og væru það
þá samtals 42 börn, sem engin lyf hefðu
fengið. Af þeim tókst ekki að sýklagreina
19% á móti 51% hinna, sem höfðu hlotið
meðferð. Þessar niðurstöður styðja þá
skoðun, að sýklalyfjameðferð komi í veg
fyrir eða dragi úr möguleikum þess að
komizt verði að sýkingarorsök. Jafnvel
einn lyfjaskammtur, sem sjúklingurinn
hefur fengið áður en hryggstunga er gerð,
virðist geta haft áhrif i þessa átt (sjá
töflu IX).
í Stokkhólmsuppgjörinu (22) voru
ræktanir neikvæðar hjá 29.7% þeirra
sjúklinga, sem höfðu fengið sýklalyf, en
14% hinna, sem engin lyf höfðu fengið. I
uppgjörinu frá Ullevál (10) hafði 21%
sjúklinga fengið sýklalyf við innlagningu
og 46% þeirra urðu ekki sýklagreindir.
Jensen et al (21) telja sig ekki hafa orðið
þess vara, að sýklameðferð hafi dregið úr
möguleikum á sýklagreiningu. Sama sjón-
armiði er haldið fram í tveimur greinum,
sem nýlega birtust í Bandaríkjunum (20,
41), en í þriðju greininni er mælt í gegn
þessu (5). Eru því enn deildar meiningar
um áhrif slíkrar lyfjagjafar fyrir innlagn-
ingu á niðurstöðu sýklarannsókna.
Þar sem mikils er um vert, að komizt
verði að sýkingarorsök í svo alvarlegum
sjúkdómi, en reynslan hefur sýnt, að hin-
ar venjulegu rannsóknaraðferðir, ræktun
og smásjárskoðun, bregðast í verulegum
fjölda tilfella, hefur verið reynt að finna
upp fleiri aðferðir og helzt einnig fljót-
virkari, sem gætu hjálpað til við sýkla-
greininguna, enda þótt þær geti ekki kom-
ið í stað ræktunar. Má þar til nefna smá-
sjárskoðun með immunofluorescens tækni,
latex samloðunarpróf, enzymmælingar í
mænuvökva, aðferðir sem ýmsir mæla með
og hafa tekið upp, en eigi hafa verið reynd-
ar hér (12, 32).
Víðast hvar er regla að gera blóðrækt-
anir hjá sjúklingum, sem grunaðir eru um
meningitis bacterialis, en svo hefur ekki
verið hér. Slík rannsókn getur verið til
leiðbeiningar um sýkingarorsök. í upp-
gjöri Blegdamshospitalet (21) gaf hún já-
kvæða niðurstöðu í 30% tilvika og í Stokk-
hólmsuppgjörinu (22) 32.4%. Aðrir gefa
upp svipaðar eða hærri tölur, 29—52% (3,
37).
Hér á barnadeildinni komu í engu til-
felli fyrir N.meningitidis stofnar, ónæmir
fyrir sulfa og svo var einnig í Stokkhólms-
uppgjörinu (22). Greint hefur verið frá
slíkum tilfellum í Noregi og Danmörku
(18, 21) og sums staðar í vaxandi mæli,
einkum í Bandaríkjunum (8).
Sjúkdómsgreining: Auðvelt á að vera að
greina meningitis bacterialis, þegar hin
venjulegu einkenni, stífleiki í hnakka og
baki, hár hiti, uppköst, höfuðverkur og
meira eða minna trufluð skynjun eru til
staðar. Sýklalyf, sem notuð hafa verið í
vaxandi mæli í hvers konar sýkingum oft
handahófskennt og í ófullnægjandi
skömmtum, geta hins vegar dregið úr
sjúkdómseinkennum, gert myndina óljósari
og valdið töf á greiningu. Það er og oft
erfitt og vandasamt að greina þennan
sjúkdóm hjá börnum á fyrsta mánuði
vegna óljósra einkenna. Það er mikilvægt
að festa sér í minni, að á bak við svo al-
menn einkenni sem deyfð og sljóleika, ó-
eðlilega ertni eða óróleika, skerandi
skræki, lystarleysi, uppköst, niðurgang
eða öndunaróreglu geti leynzt mengis-
bólga. Spennt eða bungandi fremri hausa-
mót á ungbarni eru talin örugg einkenni
um mengisbólgu, en mjög oft kemur það
ekki fram, t. d. ef barnið hefur kastað upp
eða lítið drukkið. Sömuleiðis er eins títt,
að enginn hiti fylgi sjúkdómnum á þess-
um aldri og hnakkastífleika og krampa,
sem stundum leiða á sporið um sjúkdóms-
greiningu, gætir oft ekki fyrr en seint í
sjúkdómnum. Á þessu aldursskeiði eru
gram-neikvæðar þarmabakteríur einna al-
gengust sýkingarorsök og ýmsir aðrir