Læknablaðið - 15.10.1995, Blaðsíða 56

746
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
Frá Lífeyrissjóði lækna
Samningur TR og LR
frá 15. ágúst 1995
Stjórn Lífeyrissjóðs lækna
hefir gert athugasemd við við-
semjendur um þá grein samn-
ingsins sem fjallar um lífeyris-
sjóðinn. I grein 3.3 segir: „Ein-
stökum lœknum er þó heimilt að
greiða í aðra lífeyrissjóði með
skriflegri beiðni.“ Petta telur
sjóðstjórnin að brjóti í bága við
landslög. í lögum sem sett voru
1980 (nr. 55/1980) eru nokkuð
skýr ákvæði um skylduaðild að
lífeyrissjóðum, hvort heldur
menn eru verktakar eða laun-
þegar. 2. gr. laganna hljóðar
svo: „Öllum launamönnum og
þeim, sem stunda atvinnurekst-
ur eða sjálfstæða starfsemi, er
rétt og skylt að eiga aðild að lff-
eyrissjóði viðkomandi starfs-
stéttar eða starfshóps, enda
starfi lífeyrissjóðurinn skv. sér-
stökum lögum eða reglugerð,
sem staðfest hefur verið af fjár-
málaráðuneytinu“. I ljósi ofan-
greinds ákvæðis hefir stjórn
sjóðsins sent athugasemdir til
TR og stjórnar LR.
Á árunum 1965-1970 sömdu
aðilar vinnumarkaðarins um
stofnun lífeyrissjóða. Ástæðan
var að verulegu leyti sú að elli-
lífeyrir var gjörsamlega ófull-
nægjandi til að sjá mönnum far-
borða að lokinni starfsævi. Með
samningum sem gerðir voru á
vinnumarkaði 1969 voru samn-
ingsaðilar að byggja við al-
mannatryggingakerfið. Líf-
eyrissjóðirnir urðu þannig hluti
af því velferðarkerfi sem byggt
hefir verið upp hérlendis. Sett
voru lög um starfskjör launþega
og fleira, nr. 9/1974, sem skyld-
uðu menn að vera í lífeyrissjóði,
og nýrri lög frá 1980, sem vitnað
er til að framan.
Samband almennra lífeyris-
sjóða fór þess á leit við Laga-
stofnun Háskóla íslands að hún
léti uppi álit á því, hvort fyrir-
mæli laga um starfskjör launa-
fólks og skyldutryggingu líf-
eyrisréttinda, nr. 55/1980, sem
skylda menn til aðildar að líf-
eyrissjóði, geti talist brjóta gegn
ákvæðum stjórnarskrárinnar,
eða Evrópusamnings um vernd-
un mannréttinda og mannfrels-
is. Lagastofnun skilaði áliti 5.
janúar 1993. Þar segir í niður-
stöðu: „Ef dregnar eru saman í
stuttu máli niðurstöður okkar
samkvœmt framansögðu, er það
álit okkar, að ákvœði laga nr.
55/1980, sem skyida menn til að-
ildar að tilteknum lífeyrissjóð-
um, stangist hvorki á við grund-
vallarreglur íslensks réttar um
félagafrelsi né friðhelgi eignar-
réttarins. Breytir engu í þeim
efnum að okkar mati, þótt þœr
reglur séu skýrðar afsérstöku til-
liti til ákvœða Evrópusamnings
um verndun mannréttinda og
mannfrelsis og viðauka við þann
samning, enda er það skoðun
okkar, að íslensk lög virði að
þessu leyti þau réttindi, sem rík-
ið hefur skuldbundið sig til að
tryggja þegnum sínum með að-
ild að samningnum". Undir
þetta álit skrifuðu prófessorarn-
ir Markús Sigurbjörnsson og
Þorgeir Örlygsson. Það virðist
því nokkuð ótvírætt að þessi lög
standist.
í fyrstu voru sjóðirnir smáir
og um tíma fór verðbólgan illa
með sparifé manna. Með aukn-
um stöðugleika efnahagskerfis-
ins og betri ávöxtun sjóðanna
hefur vegur þeirra vaxið mikið,
og flestir sjóðanna standa nú
undir þeim skuldbindingum
sem lofað var. Það er mikið fé
sem fer um hendur þeirra sem
stjórna lífeyrissjóðum, og ekki
að undra þótt ýmis fjármálafyr-
irtæki líti öfundaraugum til
sjóðanna nú, þótt áhuginn hafi
verið lítill hér áður fyrr.
Menn verða að hafa það í
huga, að ef lögum um skylduað-
ild að lífeyrissjóðum verði
breytt, þá má gera ráð fyrir mik-
illi röskun á stöðu sumra sjóð-
anna, jafnvel svo, að meðlimir
þeirra tapi miklu af sínum
áunnu réttindum. Það verður
því að ígrunda allar kerfisbreyt-
ingar vel.
Hvaða skoðun sem menn
hafa á því hvort rétt sé að skylda
menn til aðildar að einum líf-
eyrissjóði frekar en öðrum, þá
gilda núna ákveðin landslög um
þessi efni, og geta LR og TR á
engan hátt samið sig undan
ákvæðum íslenskra laga. Slíkur
gjörningur skaðar stöðu lífeyris-
sjóðsins, og þar með alla skjól-
stæðinga hans.
11. september 1995
Niels Chr. Nielsen
formaður Lífeyrissjóðs lækna