Læknablaðið - 15.12.1996, Blaðsíða 33

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
857
í þessum flokki er mest notkun í Finnlandi,
næst í Svíþjóð og svo á íslandi (tafla V). Notk-
un í Danmörku er engin. Ekki eru gefnar upp
tölur fyrir Noreg. Kostnaður á hverja einingu
skilreinds dagskammts er langhæstur á Islandi
en minnstur í Finnlandi.
Umræða og ályktun
í heildina hefur lyfjanotkun og kostnaður
■ vegna iðraólgulyfja á íslandi lækkað mjög mik-
ið á rannsóknartímabilinu. Sjálfsagt hafa að-
gerðir stjórnvalda skilað sér í þessum lyfja-
flokkum að einhverju leyti (sjá viðauka) þó
erfitt sé að segja til um það þar sem almanna-
tryggingar taka enn þátt í lyfjakostnaði á þess-
um lyfjum, að undanskildum hægðalyfjum.
Helsta skýringin á því að kostnaður á dag-
skammt mebeveríns hefur lækkað, er sú að
1990 kom á markaðinn ódýrara lyf en fyrir var
(8). Erfitt er að geta í tölur rúmmálsaukandi
lyfja út frá iðraólgu, þar sem iðraólgusjúkling-
ar eru ekki einu notendurnir.
Ef til vill hefur stærri hlutur sjúklings við
greiðslu lyfjanna leitt til minni heildarnotkun-
ar. Á hinn bóginn gæti það haft þau áhrif að
sjúklingar með sjúkdóm eins og iðraólgu dragi
það að kaupa þau lyf sem æskileg eru. Færri
lyfjaávísanir og minni kostnaður gætu einnig
stafað af ávísun á minni skammtastærðir í einu
á hvern lyfseðil og ávísun á samheitalyf (R- og
S-merkingar) þar sem ódýrara lyfið er valið ef
læknir hefur sett S við lyfjaheiti, en ef sérlyf er
merkt með R þá er það lyf valið án tillits til
kostnaðar. Einnig gæti lyfjanotkunin hafa
minnkað með breyttu mataræði, þar sem
neysla á grænmeti og trefjum hjá fólki með
iðraólgu virðist skipa æ ríkari sess í meðferð.
Alltaf er erfitt að túlka notkun á einstaka
lyfjum við sjúkdómi, þar sem meðferðarmögu-
leikarnir eru oft fleiri en einn. Val á lyfjum
endurspeglar oft mismunandi hefðir, þar sem
verð lyfjanna og markaðssetning þeirra í
hverju einstöku landi skiptir máli.
Áberandi er hversu mikil notkunin er á Is-
landi miðað við hin Norðurlöndin, undantekn-
ing er þó flokkur A03C, krampalosandi lyf
með geðlyfjum. Notkunin á krampalosandi
lyfjum (A03) er sú sama á Islandi árin 1990 og
1992, en 1991 minnkar hún nokkuð en hækkar
síðan aftur 1992. Er það vegna svokallaðrar
núll greiðslu og 60 daga reglu sem var í gildi
seinni hluta árs 1991 en breyttist aftur fyrri
hluta 1992. Notkun breytist vegna kostnaðar-
breytinga. Ef heildsölukostnaður á hverja ein-
ingu skilgreinds dagskammts er skoðaður þá er
Noregur langefstur á lista og ísland í öðru sæti.
Svíþjóð, Danmörk og Finnland eru með svip-
aðan kostnað. Þó er erfitt að bera þennan
kostnað saman því að í raun þarf að bera sam-
an einstaka lyf til að samanburðurinn sé réttur.
Ástæður þess að íslendingar nota þessi lyf
meira en hinar þjóðirnar eru sennilega marg-
þættar. Ein gæti verið sú að á íslandi er al-
mennt auðveldara fyrir fólk að komast til lækn-
is þar með talið til sérfræðinga í meltingar-
sjúkdómum og því eru komur til lækna vegna
iðraólgu algengari hér en á hinum Norðurlönd-
um. Þetta má aftur túlka sem góða læknisþjón-
ustu við iðraólgusjúklinga og ef til vill betri en á
hinum Norðurlöndunum.
Það að tíðni iðraólgu á íslandi virðist vera há
getur vissulega skipt máli. Við höfðum ekki
ákveðnar tölur um tíðni iðraólgu á hinum
Norðurlöndunum, en sé miðað við tíðnitölur
annarra þjóða (13-20%) virðist ungt fólk á ís-
landi hafa mjög háa tíðni (tæplega 38% (1)) og
gæti það einnig skýrt þessa miklu notkun á
lyfjunum.
Aldursskipting á Norðurlöndunum er ekki
alveg sú sama og þar sem tíðni iðraólgu virðist
vera breytileg eftir aldri er líklegt að það hafi
áhrif á notkun iðraólgulyfja. Talið er að iðra-
ólga sé algengust hjá ungu fólki, en minnki
síðan með hækkandi aldri.
Því má álykta að notkun og kostnaður iðra-
ólgulyfja sé mjög mikill á Islandi, en hvort
tveggja hefur farið minnkandi síðustu árin.
Lyfjameðferð við iðraólgu er hlutfallslega mun
algengari hér en á hinum Norðurlöndunum.
Nauðsynlegt er að kanna betur ástæður þess.
Að okkar mati er þörf á að kanna betur far-
aldsfræðilega dreifingu og algengi iðraólgu á
öllum Norðurlöndunum. Að fengnum þeim
uppýsingum verður betra að bera saman lyfja-
notkun og kostnað og draga af þeim rökréttar
ályktanir.
Viðauki
Breytingar á greiðslufyrirkomulagi lyfja á ár-
unum 1989-1993: Það fimm ára tímabil sem hér
var valið (1989-1993) er að mörgu leyti mjög
sérstakt, vegna þess að á því voru gerðar mikl-
ar breytingar á greiðslufyrirkomulagi lyfja.
Bestukaupalistinn var fyrst gefinn út í febrúar
1990. Tilgangurinn með honum var sá að vísa á
ódýrara lyf, væri um sambærilegt lyf að ræða