Læknablaðið - 15.12.1996, Blaðsíða 28

852
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
Inngangur
Algengi iðraólgu (irritable bowel syndrome)
virðist vera hátt meðal ungs fólks á íslandi (1).
Langstærstur hluti sjúklinga sem komu á stofu
til sérfræðings í meltingarsjúkdómum greind-
ust með iðraólgu (2). Umfang iðraólgu á Is-
landi virðist því vera umtalsverð og styðja þess-
ar rannsóknir (1,2) fullyrðingar um að iðraólga
sé algengasti meltingafærasjúkdómurinn. Sjöt-
íu og fimm af hundraði sjúklinga, sem greindir
voru með iðraólgu, var ávísað lyfjum (3). Talið
er að um tvær og hálf til þijár og hálf milljón
heimsókna til lækna í Bandaríkjunum árlega
séu vegna iðraólgu og um það bil tvær milljónir
lyfseðla séu skrifaðir vegna hennar (4). Þriðj-
ungur iðraólgusjúklinga sem koma á íslenska
heilsugæslustöð fá lyfjameðferð (5). Mikil um-
ræða hefur verið í þjóðfélaginu um kostnað í
heilbrigðisþjónustunni, ekki síst á lyfjum. Hér
á landi hefur ekki áður verið könnuð notkun
og kostnaður á iðraólgulyijum, þótti okkur
þörf á slíkri rannsókn. Tilgangur rannsóknar-
innar var því að kanna hversu mikil lyfjanotk-
un og kostnaður iðraólgulyfja er á íslandi með
sérstökum samanburði við hin Norðurlöndin.
Efniviður og aðferðir
Stuðst var við ATC (anatomical therapeutic
chemical classification system) og skilgreinda
dagskammta (defined daily dose, DDD) og er
skammturinn skilgreindur sem viðhalds-
skammtur lyfs við helstu ábendingu fyrir notk-
un þess (6).
Við könnun á notkun og kostnaði á iðra-
ólgulyfjum á íslandi yfir fimm ára tímabil var
tímabilið 1989-1993 valið (bæði árin meðtalin).
Rannsökuð voru iðraólgulyfin mebeverín, bú-
týlskópólamín, klídín (með benzódíazepínlyf-
inu klórdíazepoxíð) og rúmmálsaukandi lyf
(íspagúla) út frá notkun og kostnaði. Áætlað
var að í helmingi tilfella væri íspagúla notað við
iðraólgu.
Notkun var metin í dagskömmtum á 1000
íbúa og verðmæti þeirra var skoðað. Athugað-
ar voru breytingar milli ára. Stuðst var við
upplýsingar frá heilbrigðisráðuneytinu. Ráðu-
neytið safnar ársfjórðungslega upplýsingum
um lyfjanotkun út frá sölu lyfja úr heildsölu.
Verðmæti miðast við útsöluverð úr apóteki
(verðskrá 1. nóvember 1993).
Þegar könnuð var notkun og kostnaður iðra-
ólgulytja á Norðurlöndunum, þá var notkunin
borin saman í dagskömmtum á hverja 1000
íbúa. Þriggja ára tímabil var skoðað, árin 1990-
1992. Reiknað var út verðmæti í milljónum
íslenskra króna á hverja 260.000 íbúa og borið
saman á milli landanna á þessu tímabili. Notast
var við upplýsingar úr Nordic Statistics on
Medicine 1990-1992 (7). Þar koma fyrir sam-
bærilegar söluupplýsingar á milli landa, þar
sem upplýsingar um lyfjanotkun og verðmæti
er fengið á mismunandi hátt í hverju landi fyrir
sig. í Svíþjóð, Noregi og Finnlandi eru upplýs-
ingar um lyfjanotkun byggðar á sölutölum úr
apótekum, en í Danmörku og á íslandi eru
upplýsingarnar byggðar á heildsölutölum.
Verðmætið var reiknað yfir í íslenskar krónur
út frá meðalgengi hvers árs og fengust þær
upplýsingar frá Seðlabanka íslands og upplýs-
ingar um íbúafjölda landanna voru fengnar frá
Norræna húsinu í Reykjavík.
Aukalega var athugaður kostnaður og notk-
un almennra hægðalyfja (A06).
Rannsökuð voru lyfin mebeverín (A03AA)
(Duspatalin®, Ferrosan, Söborg, Danmörk og
Spasmerín®, Delta hf, Hafnarfjörður, ísland),
bútýlskópólamín (A03BB) (Buscopan®, Ingel-
heim, Ingelheim am Rhein, Þýskaland), klídín
(með klórdíazepoxíði) (A03CA) (Librax®,
Roche, Basel, Sviss) og rúmmálsaukandi lyf
(A06AC) (Metamucil®, Searle, Danmörk, Vi-
Siblin®, Parke-Davis, Pontypool, England).
Niðurstöður
Notkun og kostnaður iðraólgulyfja á Islandi:
Tafla I sýnir notkun og kostnað vegna iðra-
ólgulyfja fyrir tímabilið 1989-1993. Ef lyfin
mebeverín, bútýlskópólamín, klídín (með
klórdíazepoxíði) og rúmmálsaukandi lyf eru
skoðuð yfir tímabilið 1989-1993, sést að al-
mennt hefur notkun og kostnaður allra iðra-
ólgulyfja minnkað.
Mebeverín er langmest notað af krampalos-
andi lyfjum, ef miðað er við skilgreinda dag-
skammta. Minnst er notað af bútýlskópóla-
míni, en það er einnig notað í öðrum tilgangi.
Kostnaður er mestur í heildina á mebeveríni en
hann hefur lækkað umtalsvert á þessu fimm
ára tímabili eða um 67%, þar ræður miklu
minni notkun (36%) og lægra einingarverð á
hvern skilgreindan dagskammt.
Kostnaður á dagskammt klídíns (með klór-
dízepoxíði) (Librax®) er hæstur og það er eina
lyfið af þeim sem hér er fjallað um sem hefur
hækkað í kostnaði á dagskammt á milli ára. Þó