Læknablaðið - 15.12.1996, Blaðsíða 22

846
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
greindur ef slagbilsþrýstingur var yfir
140mmHg og/eða hlébilsþrýstingur var yfir 90
mmHg (miðað við staðla WHO). Þeim sem
voru yfir viðmiðunarmörkum var síðan fylgt
eftir með mælingum á stofu í tvö skipti og sex
heimamælingum. Við tölfræðiútreikning var
notað parað t-próf og niðurstöður birtast sem
meðaltal.
Niðurstöður: Alls létu 125 manns mæla blóð-
þrýstinginn. Af þeim greindust 64 (51,2%)
með háþrýsting við hópmælinguna. Niðurstöð-
ur sýna að einungis fimmtungur þeirra reyndist
hafa háþrýsting og fjórir fimmtu voru með eðli-
legan blóðþrýsting samkvæmt heimamæling-
um. Meðallækkun frá hópmælingu miðað við
heimamælingu var 29,3 nuuHg (C.I: 24,7-
33,9) í slagbilsþrýstingi en 10,1 mmHg
(C.1:7,2-13,0) í hlébilsþrýstingi. Þegar bornar
voru saman stofumælingar og heimamælingar
var meðallækkun á slagbilsþrýstingi 12,9
mmHg (C.I:10,1-15,7) og hlébilsþrýstingi 5,0
mmHg (C.I: 3,4-6,6). Meðallækkun frá hóp-
mælingu miðað við stofumælingu var 17,1
mmHg (C.1:12,8-21,4) í slagbilsþrýstingi og 5,2
mmHg (C.I: 2,7-7,7) í hlébilsþrýstingi.
Ályktun: Óhefðbundnar blóðþrýstingsmæl-
ingar eru hvort tveggja ódýrar og aðgengilegar
fyrir almenning. Slíkar mælingar er hins vegar
vafasamt að bera saman við þau viðmiðunar-
gildi sem gefin eru upp af WHO og líta ber á að
þær endurspegli það ástand sem ríkir á hverj-
um tíma fyrir sig. Umhverfi virðist því hafa
mikil áhrif á blóðþrýstinginn. Samband sjúk-
lings og læknis er einnig stór þáttur í mismuni
milli blóðþrýstings sem mældur er á stofu og
heima, svokölluð hvítsloppaáhrif (white coat
effect). Hins vegar verður að leita eftir öðrum
skýringum á samanburði blóðþrýstingsmæl-
inga á verslunarstöðum og heima fyrir. Taka
verður tillit til ólíkra aðstæðna og áhrifa þeirra
á viðmiðunargildi þegar boðið er upp á slíkar
mælingar og hafa þetta í huga þegar háþrýst-
ingur er greindur.
Inngangur
Fjöldi faraldsfræðilegra rannsókna hefur
sýnt fram á samband hækkaðs blóðþrýstings og
aukinna sjúkdóma og dánartíðni (1). Það hefur
verið þekkt lengi að staðsetning blóðþrýstings-
mælingar hefur áhrif á útkomuna. Fyrir nálega
60 árum birtu þeir Ayman og Goldshine niður-
stöður frá 34 sjúklingum sem hafði verið kennt
að mæla sig sjálfa heima. Þar kom fram að
næstum án undantekningar voru heimamæl-
ingarnar mun lægri en mælingar á stofu (2).
Þessar niðurstöður hlutu litla athygli á þeim
tíma en síðar hefur mönnum betur og betur
orðið ljóst gildi þessa atriðis. I dag eru mæliað-
ferðir á blóðþrýstingi á stofu staðlaðar en
sennilega koma heimamælingar til með að
gegna stærra hlutverki á komandi árum. Með
stofuháþrýstingi er átt við það þegar blóðþrýst-
ingur á stofu mælist hærri en síritamælingar
(ambulatory monitoring) yfir daginn, en í
nýbirtri ritsjórnargrein í Journal of Hyperten-
sion er varað við mistúlkun á þessu fyrirbrigði
og talið að margir orsakaþættir liggi að baki
(3) . Með því að gera sér grein fyrir þessu er
dregið úr hættu á ofgreiningu háþrýstings sem í
vissum rannsóknum hefur reynst vera 10-20%
(4) -
A sjöunda áratugnum sýndu rannsóknir að
háþrýstingur var bæði illa greindur og með-
höndlaður (5,6). Á þessum tíma var helming-
unarreglan sett fram þar sem sagði meðal ann-
ars að helmingur sjúklinga með háþrýsting væri
ógreindur. Þetta var staðfest í nokkrum rann-
sóknum (7,8). Þessar niðurstöður urðu til þess
að farið var að beita kembileit í meira mæli. Á
síðustu árum hefur orðið æ vinsælla að bjóða
upp á mælingar á óhefðbundnum stöðum, svo
sem í apótekum og stórverslunum. Árið 1995
var haldin fyrirtækjasýningin Drekinn á Egils-
stöðum. Þar bauð Heilsugæslustöðin á Egils-
stöðum meðal annars upp á blóðþrýstingsmæl-
ingar. Tilfinning þeirra, sem um þessar mæl-
ingar sáu, var að óvenju stór hluti þátttakenda
væri með of háan blóðþrýsting. Tilgangurinn
með rannsókn okkar nú var að kanna áhrif
mismunandi aðstæðna á blóðþrýsting og hvort
með mælingum í stórverslun sé unnt að greina
áður ógreinda háþrýstingssjúklinga.
Efniviður og aðferðir
Farið var í Kaupfélag Héraðsbúa á Egils-
stöðum tvo föstudagseftirmiðdaga milli klukk-
an 17 og 19 og var viðskiptavinum boðið að
taka þátt í blóðþrýstingsrannsókn. Þetta var
gert þegar fólkið var á leið út úr kjörbúðinni.
Notaður var sjálfvirkur blóðþrýstingsmælir,
AND UA-767. Mælingar voru gerðar með ein-
stakling í sitjandi stöðu. Alls voru 125 mældir í
kjörbúðinni og þeim hluta þeirra sem mældust
með of háan blóðþrýsting var síðan fylgt eftir.
Á næstu þremur mánuðum var hringt í þá og
þeim boðið á heilsugæslustöðina þar sem blóð-