Læknablaðið - 15.04.1997, Blaðsíða 36

228
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
E-18. Papillary cystic and solid tumor of
pancreas. Frantz æxli
Kristinn Eiríksson*, Tómas Jónsson*, Sigurður V.
Sigurjónsson**, Bjarki Magnússon***, Jónas
Magnússon*
Frá *handlœkningadeild Landspítalans, **rönt-
gendeild Landspítalans, ***Rannsóknastofu HÍ í
vefjameinafrœði
Sjúkrasaga: Tuttugu og fjögurra ára kona var
lögð inn á Landspítalann vegna sex vikna vaxandi
ógleði og klígju. Hún hafði einnig haft liðverki,
slappleika og útbrot á fótum, með kláða. Lið-
verkir og útbrot höfðu horfið þremur dögum fyrir
komu. Ógleði var verst fyrst eftir máltíð. Sjúk-
lingur hafði eingöngu neytt soðins grænmetis
daga á undan innlögn. Höfuðverkur var til staðar
þegar einkenni byrjuðu. Sjúklingur hafði fengið
hjartsláttarköst við áreynslu og þjáðist af svima-
köstum á kvöldin. Konan var heilsuhraust utan að
hafa legið á spítala 1992 vegna vírussýkingar. Óm-
skoðun af lifur, gallvegum og brisi var gerð 10
dögum fyrir innlögn vegna fyrrnefndra meltingar-
einkenna. Þá kom í ljós cystísk, vel afmörkuð
fyrirferð í brishöfði, annað reyndist eðlilegt. í
framhaldinu var sjúklingur sendur í TS rannsókn
af kviði, með tilliti til briss. Niðurstaða samrýmd-
ist niðurstöðu ómskoðunar. Upphleðsla á
skuggaefni var væg miðsvæðis í æxlinu. Utlit gat
samrýmst míkrócytísku bólóttu kirtilæxli (cysta-
denoma). Gerðar voru margvíslegar rannsóknir
til að sýna fram á að ekki væri um virkt innrænt
(endogen) æxli að ræða. Engin truflun var á lifrar-
starfsemi.
Ómun var gerð í aðgerð sem sýndi engin merki
um dreifingu æxlis til eitla né lifrar. Einnig var
lega fyrirferðarinnar skoðuð með tilliti til bris-
gangs og æða og kom í ljós að mögulegt væri að
fjarlægja fyrirferðina án þess að skadda gang og
æðar. Æxlið var síðan skrælt út úr beði sínum.
Fyrirferðin reyndist vera Papillary Cystic and
Solid Tumor of Pancreas.
Fyrirferðir í brisi hjá ungu fólki eru sjaldgæfar.
í byrjun árs 1995 hafði verið lýst 292 tilfellum af
Papillary Cystic and Solid Tumor of Pancreas
(PCSTP), frá því að Frantz lýsti þessu æxli 1959.
Þessi æxli eru sjaldgæf og koma í flestum tilvikum
fyrir hjá ungum konum, á tvítugs- og þrítugsaldri.
Hluti þeirra reynast vera illkynja.
Möguleikinn að geta ómskoðað í aðgerð gerði
kleift að meta umhverfi fyrirferðarinnar, þannig
að hægt var að fjarlægja æxlið án vandkvæða.
E-19. Kviðarklofí á íslandi 1970-1994
Drífa Freysdóttir, Guðmundur Bjarnason, Jóhann
Heiðar Jóhannsson
Frá Barnaspítala Hringsins, Rannsóknastofu HÍ í
meinafrœði Landspítalanum
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna tíðni
kviðarklofa á íslandi á árunum 1970-1994, árang-
ur meðferðar, lifun, hvort einhver munur væri á
mismunandi aðgerðum til að gera við kviðvegg-
inn, legutíma, greiningu, einkenni meðgöngu og
fæðingu barnanna.
Rannsóknin var afturvirk og náði yfir árin 1970-
1994 að báðum árum meðtöldum. Athugaðar
voru sjúkraskrár allra barna sem lögðust inn á
Landspítalann með greininguna kviðarklofi. Ald-
ur móður, fjöldi meðgangna/fæðinga, meðgöngu-
lengd, eðli fæðingar, hvenær greining var gerð,
fæðingarþyngd, lýsing á ástandi barns, tegund og
fjöldi aðgerða, fylgikvillar, dánartíðni og legutími
voru skráð.
Tuttugu og átta börn fæddust, 16 drengir og 12
stúlkur, þar af 18 seinna tímabilið (1983-1994).
Meðalaldur mæðra var 21,5 ár (miðtala 21, bil
16-33 ára), þar af voru 13 (46,3%) 20 ára og yngri.
Tuttugu og þrjár (82%) voru frumbyrjur, fjórar
gengu með annað barn sitt. Meðgöngulengd var
30-40 vikur, meðaltal 37 vikur (miðtala 37,5).
Sextán börn komu í heiminn með vaginal fæð-
ingu, en 12 börn með keisaraskurði. Þar af voru
sex bráðakeisarar. Greining var gerð við fæðingu
hjá 18 börnum, við ómskoðun á 19. viku hjá níu
börnum og við ómskoðun skömmu fyrir fæðingu
hjá einu barni. Fæðingarþyngd var á bilinu 1500-
3720 g. Meðalþyngd var 2650 g (miðtala 2670 g).
Tvær mismunandi aðgerðir voru gerðar, annars
vegar prímer lokun hjá 15 börnum og hins vegar 13
aðgerðir að hætti Schusters. Þrjú börn létust
(10,7%) í kjölfar aðgerðar, á 17. og 351. degi eftir
fæðingu. Meðallegutími var 55 dagar (miðtala 26
dagar, bil 14-351 dagur). Fylgikvillar voru fáir.
Ellefu börn þurftu að gangast undir fleiri aðgerðir
en gert var ráð fyrir.
Það má því álykta að ungar frumbyrjur séu í
mestri hættu að fæða barn með kviðarklofa. Hin
síðari ár hefur greining oftast verið með ómun á
19. viku. Árangur meðferðar hér á landi er síst
verri en gengur og gerist annars staðar. Tegund
aðgerðar virðist ekki skipta máli. Langtímafylgi-
kvillar eru fáir.