Læknablaðið - 15.06.1999, Blaðsíða 83

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
573
Brautryðjandi nútímaskurðlækninga
á íslandi
Helgað Friðriki Einarssyni níræðum
Fyrir röskun tveimur vikum
varð Nestor íslenskra skurð-
lækna Friðrik Einarsson ní-
ræður. Ég ætla ekki að skrifa
um hann hefðbundna afmælis-
grein enda mundi hann líklega
kunna mér litlar þakkir fyrir
það. En það er gaman á þess-
um tímamótum að skoða kír-
úrgíuna í landinu í ljósi þess,
sem Friðrik og jafnaldrar hans
lögðu til hennar þegar þeir
hófu störf fyrir og um miðja
öldina.
í ágætu viðtali í Morgun-
blaðinu 16. maí síðastliðinn
segir Friðrik frá starfsaðstæð-
um lækna á sjúkrahúsunum í
landinu á þeim tíma. Þá eins
og nú voru launin skammar-
lega léleg og sérhæfðir læknar
urðu að sjá sér og fjölskyldum
sínum farborða með því að
standa bæjarvaktir og stunda
heimilislækningar í hjáverk-
um. Reyndar nutu læknar sem
höfðu tengsl við spítala sér-
stakrar virðingar og trausts
sem heimilislæknar, þeir voru
sérfræðingar (það skipti raun-
ar ekki máli í hverju) og svo
höfðu þeir aðgang að spítala
ef ske kynni að einhver á heim-
ilinu yrði alvarlega veikur.
Þegar ég kom fyrst stúdent
á Landspítalann voru á hand-
lækningadeildinni tveir sér-
fræðingar auk prófessors
Guðmundar Thoroddsen, þeir
Snorri Hallgrímsson og Frið-
rik Einarsson. Báðir voru þeir
vel lærðir, hvor á sínu sviði.
Friðrik hafði fengið mikla
reynslu í almennum skurð-
lækningum og slysalækning-
um á stríðsárunum í Dan-
Tæpitungu-
laust
✓
Arni Björnsson
skrifar
mörku og Snorri hafði sérhæft
sig í bæklunarlækningum og
auk þess hlotið eldskírn í vetr-
arstríðinu í Finnlandi. Þegar
litið er til þess að prófessor
Guðmundur var frábær skurð-
læknir og hafði á ferli sínum
orðið að takast á við flest við-
fangsefni skurðlækninga, er
ljóst að Landspítalinn hafði á
að skipa læknaliði, sem hlið-
stæðar stofnanir að minnsta
kosti á Norðurlöndum gátu
verið fullsæmdar af og allir
liðsmenn hjálpuðust að því,
hver á sinn hátt, að gera starf-
ið skemmtilegt og spennandi.
Fyrir stúdenta með áhuga á
skurðlækningum var hand-
lækningadeild Landspítalans
gósenland. Við fengum að að-
stoða við ótrúlega margvís-
legar aðgerðir og svo þurftum
við að svæfa. Því fór fátt af
því sem gerðist framhjá okk-
ur. Einnig voru læknastúdent-
arnir í þennan tíð uppistaðan í
svæfingarliði sjúkrahúsanna
og af sjálfu leiddi að skurð-
læknirinn varð ekki aðeins að
beina athyglinni að aðgerð-
inni heldur líka að svæfingu
sjúklingsins og bar ábyrgð á
hvoru tveggja.
Það var dæmalaust gaman
að vera stúdent á handlækn-
ingadeild Landspítalans á
þessum tíma, þó okkur yngri
oflátungunum þætti stundum
kennararnir okkar hafa orðið
fyrir fullmiklum umhverfis-
áhrifum af kennurum sínum á
Norðurlöndunum. Við kölluð-
um þetta yfirlæknaveiki. Um-
hverfisáhrifin rjátluðust af
þeim með aldrinum en náðu
þó að smita hina yngri, þegar
þeir fóru að eiga eitthvað und-
ir sér. Náttúran leitar jafnvæg-
is. Yfirlæknirinn er að minnsta
kosti enn við lýði, þó völd
hans séu varla svipur hjá sjón.
Almennir skurðlæknar voru
um og fyrir þennan tíma al-
mennir í bókstaflegri merk-
ingu, því þeir gerðu allt sem
taldist til skurðlækninga. En
það sem gerðist, þegar Friðrik
og hans kynslóð kom heim,
var að þeir byrjuðu að skipta
með sér verkum. I fyrstu dálít-
ið hikandi, líklega vegna fá-
mennis þjóðarinnar. Menn
trúðu því einfaldlega ekki að
hægt væri að stunda sérgreinda
læknisfræði hjá svona lítilli
þjóð, hvað þá sérgreiningu
innan sérgreina. Þó varð það
fljótlega eftir að Friðrik hóf
Framhald á nœstu síðu