Læknablaðið - 15.06.1999, Blaðsíða 11

LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
51 1
Efniviður og aðferðir: Rannsóknarþýðið
voru allir sjúklingar sem greinst hafa með
kransæðasjúkdóm og búsettir voru í Hafnar-
firði, Garðabæ og Bessastaðahreppi. Sjúk-
dómsgreining og aðrar heilsufarsupplýsingar
voru fengnar úr sjúkraskýrslum Heilsugæslu-
stöðvarinnar á Sólvangi annars vegar og
Heilsugæslunnar í Garðabæ hins vegar. Sjúk-
lingarnir fengu spurningalista um meðferð, eft-
irlit og þekkingu þeirra á helstu áhættuþáttum
kransæðsjúkdóms. Sjúkraskýrslur þeirra sem
svöruðu spurningalistanum voru skoðaðar og
heilsufarsupplýsingar skráðar. Sjúklingum var
skipt í eftirfarandi greiningarflokka: I. hjarta-
drep, II. farið í kransæðaaðgerð, III. farið í
kransæðavíkkun og IV. með hjartaöng. Ef ein-
hver þátttakandi gat tilheyrt fleiri en einum
flokki var kransæðaaðgerð látin vega þyngst,
síðan kransæðavíkkun, þá hjartadrep og loks
hjartaöng.
Niðurstöður: Alls voru 533 einstaklingar
með kransæðasjúkdóm á rannsóknarsvæðinu
og af þeim tóku 402 (75%) þátt í þessari rann-
sókn. Asetýlsalisýlsýru notuðu 284 sjúklingar
(71%), 75% karla og 63% kvenna (p=0,018).
Hæsta meðferðarhlutfallið (91%) var meðal
þeirra sem farið höfðu í kransæðaaðgerð en
lægst hjá þeim sem höfðu hjartaöng (56%).
Rúmlega helmingur sjúklinganna (52%) notaði
beta-blokkara og 119 þvagræsilyf (30%). Alls
notuðu 172 sjúklingar nítröt (43%), hlutfalls-
lega fleiri konur notuðu nítröt en karlar, 57% á
móti 27% (p=0,006). Kalsíumblokkara notuðu
145 (36%) og ACE-hamlara (angiotensin con-
verting enzyme inhibitors) 81 (20%). Af kon-
um á aldursbilinu 40-80 ára voru 16% á horm-
ónameðferð.
Alyktanir: Niðurstöður þessarar rannsóknar
benda til þess að hér á landi, líkt og í fjölmörg-
um öðrum löndum, sé annars stigs forvörnum
hjarta- og æðasjúkdóma ábótavant og sú þekk-
ing sem aflað hefur verið með stórum klínísk-
um rannsóknum varðandi lyfjameðferð þessa
sjúklingahóps, ekki nýtt nægilega vel. Því er
ljóst að umtalsverðir möguleikar eru til að bæta
meðferð og horfur kransæðasjúklinga.
Inngangur
Lyfjameðferð kransæðasjúklinga hefur tekið
miklum breytingum síðastliðna áratugi. Niður-
stöður stórra klínískra rannsókna hafa varpað
nýju ljósi á ýmsa meðferðarmöguleika. Meðal
þeirra má nefna notkun asetýlsalisýlsýru, beta-
blokkara og kólesteróllækkandi lyfja. Niður-
stöður ISIS 2 (1) sýndu ótvíræða gagnsemi af
notkun asetýlsalisýlsýru meðal sjúklinga sem
fengið höfðu brátt hjartadrep. Síðan hafa fleiri
rannsóknir rennt stoðum undir mikilvægi þess
að allir kransæðasjúklingar, sem á annað borð
þola asetýlsalisýlsýru, noti lyfið daglega.
Notkun beta-blokkara meðal kransæðasjúk-
linga hefur að miklu leyti byggst á niðurstöð-
um rannsókna á sjúklingum sem fengið hafa
hjartadrep og hefur beta-blokkunin verið notuð
sem annars stigs forvörn (2-4). Þessar rann-
sóknir hafa sýnt fram á betri horfur og minni
líkur á því að viðkomandi fái aftur hjartadrep.
Loks má nefna rannsóknir sem beinst hafa að
því að lækka kólesteról til að draga úr fram-
vindu sjúkdómsins og einnig til að fyrirbyggja
hann hjá þeim sem ekki hafa nein merki krans-
æðasjúkdóms (5-8). Þessar framfarir hafa þótt
svo afgerandi og hafa vakið slíka bjartsýni að
Nóbelsverðlaunahafarnir Brown og Goldstein
spáðu því nýlega að unnt yrði að kveða krans-
æðasjúkdóminn í kútinn um aldamót (9). Með
breyttum lifnaðarháttum, einkum breyttu matar-
æði, hefur sjúkdómurinn hins vegar færst I vöxt
í þriðja heiminum og iðnvæddum Asíuríkjum.
A Vesturlöndum, þar sem fjárhagslegt bolmagn
er mest, hafa rannsóknir sýnt gríðarlega van-
nýtingu á meðferðarúrræðum sem sannað hafa
gildi sitt; of fáir sjúklingar eru meðhöndlaðir
og lyíjaskammtar eru oft ófullnægjandi (10,11).
Við höfum áður birt niðurstöður rannsóknar
á kólesteróllækkandi lyfjameðferð meðal ís-
lenskra kransæðasjúklinga (12). í þessari grein
kynnum við athugun á annarri lyfjameðferð
kransæðajsúklinga í Hafnarfirði, Garðabæ og
Bessastaðahreppi, sérstaklega notkun asetýl-
salisýlsýru, beta-blokkara, nítrata, ACE-haml-
ara (angiotensin converting enzyme inhibi-
tors), kalsíumblokkara, þvagræsilyfja og kven-
hormóna.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknarþýðið voru allir sjúklingar sem
höfðu greinst með kransæðasjúkdóm fyrir 1.
maí 1997 og áttu lögheimili í Hafnarfirði,
Garðabæ eða Bessastaðahreppi. Þessir einstak-
lingar fengu sendan spurningalista um meðferð
eftirlit og þekkingu þeirra á ýmsum áhættuþátt-
um sjúkdómsins. Ennfremur fengu þeir sendar
upplýsingar um rannsóknina, markmið hennar
og fyrirhugaðar aðferðir, þeim var boðin þátt-
taka og þeir beðnir um leyfi til að leitað yrði